Dieta, zdrowy styl ĆŒycia, aktywnoĆÄ fizyczna – Â coraz czÄĆciej sĆyszymy te hasĆa i stajÄ siÄ one modÄ , czasami przesĆaniajÄ c wagÄ ich znaczenia.
RĂłwnieĆŒ w diecie wegetariaĆskiej, wegaĆskiej i bezglutenowej moĆŒna znaleĆșÄ wiele pozytywnych aspektĂłw, jednak muszÄ byÄ one dobrze skomponowane i zbilansowane, by nie doprowadziÄ do niedoborĂłw. Niestety czÄsto zmiany wprowadzane samodzielnie ograniczajÄ siÄ do eliminacji danych grup produktĂłw, co bez wprowadzenia zamiennikĂłw, moĆŒe nam zaszkodziÄ.
Dieta wegaĆska
SzczegĂłlnie restrykcyjna dieta wegaĆska eliminujÄ ca produkty odzwierzÄce (miÄso, ryby, nabiaĆ, jajka, miĂłd) wymaga od nas wiÄkszej uwagi i nie moĆŒe sprowadzaÄ siÄ do samej eliminacji. Musimy pamiÄtaÄ o wĆÄ czeniu odpowiednich ĆșrĂłdeĆ biaĆka, pod postaciÄ nasion roĆlin strÄ czkowych, kasz, tofu, rĂłĆŒnych typĂłw mleka roĆlinnego, komosy ryĆŒowej, amarantusa.
W przypadku nasion roĆlin strÄ czkowych warto pamiÄtaÄ o tym, aby je moczyÄ celem eliminacji fitynianĂłw, ktĂłre zaburzajÄ wchĆanianie mineraĆĂłw takich jak wapĆ, cynk, magnez, potas, ĆŒelazo, uniemoĆŒliwiajÄ c ich wykorzystanie przez organizm. Jest to bardzo istotne, gdyĆŒ powyĆŒsze skĆadniki sÄ rĂłwnie waĆŒne w odpowiednio zbilansowanej diecie wegaĆskiej.
Dobrym sposobem na poprawÄ przyswajalnoĆci i zwiÄkszenie aktywnoĆci fitazy, ktĂłra jest enzymem rozkĆadajÄ cym fityniany bÄdzie dodatek do ciepĆej wody (do moczenia) czegoĆ kwaĆnego. Kolejnym waĆŒnym czynnikiem jest podaĆŒ tĆuszczy w diecie, poprzez uwzglÄdnienie orzechĂłw i nasion, jak rĂłwnieĆŒ zapewnienie odpowiedniego stosunku kwasĂłw omega-3 do omega-6, czyli na poziomie 4:1. W tym celu naleĆŒy unikaÄ spoĆŒycia oleju kukurydzianego, z pestek winogron, sĆonecznika, sojowego, unikaÄ produktĂłw smaĆŒonych, jak i zawierajÄ cych duĆŒÄ iloĆÄ tĆuszczy. Lepszym wyborem jest oliwa, awokado, olej rzepakowy oraz z umiarem pestki dyni, nasiona sĆonecznika, soja.
ĆčrĂłdĆa ĆŒelaza w diecie wegaĆskiej:
Amarantus, soczewica zielona, fasola biaĆa, czarna, orzechy nerkowca, pomidory suszone, szpinak, ciecierzyca, jarmuĆŒ, morele suszone.
ĆčrĂłdĆa wapnia w diecie wegaĆskiej:
Fasola biaĆa, czerwona, ciecierzyca, sezam, mak, migdaĆy, mleko sojowe, tofu, figi suszone, pasta sezamowa.
Ponadto trzeba zwrĂłciÄ uwagÄ na podaĆŒ cynku, witaminy C, witaminy D, B12, kwasu foliowego.
WidaÄ wiÄc jak waĆŒne jest odpowiednie zbilansowanie powyĆŒszej diety. W tym artykule wymienionych zostaĆo tylko kilka waĆŒnych czynnikĂłw w diecie wegaĆskiej, ktĂłre mogÄ mieÄ bardzo korzystny wpĆyw na stan zdrowia, o czym coraz czÄĆciej siÄ mĂłwi i dlatego teĆŒ wprowadza jÄ wiÄcej osĂłb. NaleĆŒy jednak mieÄ ĆwiadomoĆÄ tych kilku istotnych ograniczeĆ.
Tylko odpowiednio skomponowana dieta bÄdzie miaĆa dziaĆanie zdrowotne. Badania pokazujÄ , ĆŒe stosowanie diety wegetariaĆskiej zmniejsza ryzyko niektĂłrych nowotworĂłw, jak rĂłwnieĆŒ chorĂłb ukĆadu krÄ ĆŒenia. U osĂłb rezygnujÄ cych ze spoĆŒywania miÄsa nastÄpuje po pewnym czasie spadek poziomu cholesterolu we krwi.
SpoĆŒywanie duĆŒych iloĆci warzyw i owocĂłw (bogatych w bĆonnik oraz antyoksydanty) zmniejsza ryzyko choroby nowotworowej, szczegĂłlnie raka okrÄĆŒnicy. Eliminacja z diety miÄsa czerwonego skutkuje niĆŒszym udziaĆem w diecie cholesterolu, nasyconych kwasĂłw tĆuszczowych i homocysteiny â skĆadnikĂłw odpowiadajÄ cych za rozwĂłj miaĆŒdĆŒycy.
Dlatego warto wprowadzaÄ zmiany w stylu odĆŒywiania, jednak w przypadku tych bardziej restrykcyjnych diet naleĆŒy pamiÄtaÄ o zamiennikach ĆșrĂłdeĆ skĆadnikĂłw odĆŒywczych oraz w przypadku diety wegaĆskiej suplementacji witaminy B12, witaminy D oraz kontrolowaniu stanu zdrowia. Wtedy bÄdziemy mogli cieszyÄ siÄ dobrym samopoczuciem.
DodajÄ teĆŒ propozycjÄ wartoĆciowego posiĆku mogÄ cego peĆniÄ funkcjÄ Ćniadania:
Zielona mieszanka:
Baza: Zielone smoothie (jarmuĆŒ, jabĆko, pietruszka, pomaraĆcza, woda)
Dodatki: 1 suszona figa, ĆyĆŒka orzechĂłw nerkowca, pestek dyni, ĆŒurawiny, rodzynek niesiarkowanych
Dodatki moczymy w przyrzÄ dzonym smoothie przez noc w lodĂłwce i rano zajadamy ze smakiem.
To solidna dawka witamin A, C, K, ĆŒelaza, wapnia, cynku, moc antyoksydantĂłw. Zapewni nam to duĆŒÄ dawkÄ energii na caĆy dzieĆ.
Studentka dietetyki ĆlÄ skiego Uniwersytetu Medycznego, ciÄ gle zgĆÄbiajÄ ca tematykÄ ĆŒywienia i sportu, zainteresowana dietÄ wegaĆskÄ i jej pozytywnymi aspektami w codziennym ĆŒyciu.