Fitokannabinoidy jako suplementy diety – czy warto je stosować?

Fitokannabinoidy, naturalne związki chemiczne występujące w konopiach, zyskują coraz większą popularność jako składniki suplementów diety. Spośród nich najczęściej spotykanym i najlepiej przebadanym jest kannabidiol (CBD). Związki te oddziałują na układ endokannabinoidowy, który odgrywa kluczową rolę w regulacji wielu procesów fizjologicznych, takich jak nastrój, odporność, sen czy metabolizm. Czy suplementacja fitokannabinoidami rzeczywiście może wspomóc zdrowie? W niniejszym artykule przyjrzymy się ich potencjalnym korzyściom oraz aspektom bezpieczeństwa (5).

Czym są fitokannabinoidy?

Fitokannabinoidy to substancje roślinne oddziałujące na receptory kannabinoidowe CB1 i CB2 w organizmie człowieka. Działają podobnie do neuroprzekaźników. W przeciwieństwie do endokannabinoidów, które są wytwarzane naturalnie przez organizm, fitokannabinoidy pochodzą głównie z roślin konopi (Cannabis sativa). Najbardziej znane spośród nich to:

• Kannabidiol (CBD) – nie wykazuje działania psychoaktywnego, a badania sugerują, że może wspomagać redukcję stanów zapalnych, poprawę snu i redukcję lęku.
• Tetrahydrokannabinol (THC) – odpowiada za działanie psychoaktywne konopi, choć w suplementach diety jest zwykle obecny w śladowych ilościach.
• Kannabigerol (CBG) – ma potencjalne właściwości neuroprotekcyjne i przeciwzapalne.
• Kannabinol (CBN) – badania wskazują na jego działanie uspokajające i wspierające regenerację organizmu.

Oprócz tych głównych związków, w konopiach znajdują się także inne fitokannabinoidy, takie jak kannabichromen (CBC) czy tetrahydrokannabivarin (THCV), które mogą wykazywać dodatkowe właściwości prozdrowotne (1).

Co mówią badania naukowe? 

CBD może znacząco nasilać działanie niektórych leków neurologicznych.

Z artykułów Iffland i Grotenhermen oraz Bergamaschi wynika, że CBD zwiększa stężenie leków takich jak klobazam (stosowany w leczeniu padaczki), poprzez hamowanie enzymów cytochromu P450. Może to prowadzić zarówno do lepszego działania leku, jak i do zwiększenia ryzyka działań niepożądanych, np. senności czy zmęczenia (2, 3).

Konopie zawierają setki różnych fitokannabinoidów, a każdy z nich ma inne działanie.

Andre, Hausman i Guerriero pokazali, że Cannabis sativa to prawdziwa „roślina tysiąca cząsteczek” – nie tylko CBD i THC są aktywne! CBG, CBC, CBN i THCV wykazują unikalne właściwości, np. działanie neuroprotekcyjne, przeciwzapalne czy regulujące metabolizm (1).

CBD jest bezpieczny w długoterminowym stosowaniu – ale w wysokich dawkach może wpływać na funkcję wątroby.

Bergamaschi i zespół zauważyli, że nawet dawki rzędu 300-1500 mg dziennie były dobrze tolerowane przez większość osób, ale czasami pojawiały się zmiany enzymów wątrobowych. Wysoka ostrożność zalecana jest przy suplementacji w połączeniu z lekami hepatotoksycznymi (4).

Fitokannabinoidy mogą modulować układ odpornościowy i zmniejszać stany zapalne.

Di Marzo i Piscitelli podkreślili, że fitokannabinoidy, głównie CBD, mogą wpływać na cytokiny zapalne (np. IL-6, TNF-alfa), zmniejszając ich poziom. To może tłumaczyć, dlaczego CBD jest badane w chorobach autoimmunologicznych i przewlekłych stanach zapalnych (1).

CBD może realnie łagodzić objawy zaburzeń lękowych.

W badaniu Blessinga i współautorów wykazano, że jednorazowa dawka 300 mg CBD przed wystąpieniem publicznym istotnie zmniejszyła objawy lęku społecznego u uczestników eksperymentu. Działało to podobnie do klasycznych leków przeciwlękowych – ale bez skutków ubocznych jak uzależnienie czy ospałość (2).

Źródło: opracowanie własne na podstawie bibliografii.

Fitokannabinoidy w suplementacji diety – potencjalne korzyści

Wsparcie układu nerwowego

Badania naukowe sugerują, że CBD może odgrywać ważną rolę w regulacji funkcji układu nerwowego. Może wspomagać redukcję stresu, poprawę nastroju oraz lepszą jakość snu. Przegląd badań wykazał, że CBD może być pomocne w terapii zaburzeń lękowych i depresji poprzez wpływ na poziom serotoniny w mózgu (2).

Co więcej, CBD wykazuje potencjalne właściwości neuroprotekcyjne, co oznacza, że może wspierać funkcje mózgu i chronić przed uszkodzeniami neurologicznymi. W związku z tym trwają badania nad jego zastosowaniem w leczeniu choroby Alzheimera, Parkinsona oraz stwardnienia rozsianego (3).

Właściwości przeciwzapalne

Fitokannabinoidy, zwłaszcza CBD i CBG, wykazują działanie przeciwzapalne. Może to być istotne w przypadku chorób przewlekłych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów czy choroby autoimmunologiczne. Przeciwzapalne właściwości fitokannabinoidów wynikają z ich wpływu na cytokiny prozapalne oraz na funkcjonowanie układu immunologicznego (5).

Ponadto badania wskazują, że CBD może wpływać na redukcję stanów zapalnych w jelitach, co czyni go potencjalnym środkiem wspomagającym leczenie chorób takich jak zespół jelita drażliwego (IBS) czy choroba Leśniowskiego-Crohna (5).

Regulacja metabolizmu

Układ endokannabinoidowy ma wpływ na procesy metaboliczne, w tym na kontrolę apetytu i gospodarkę lipidową. Niektóre badania sugerują, że CBD może wspierać redukcję masy ciała poprzez wpływ na białą i brunatną tkankę tłuszczową. Fitokannabinoidy mogą regulować poziom glukozy we krwi, co może być korzystne dla osób z insulinoopornością i cukrzycą typu 2 (5).

Dodatkowo THCV, choć mniej znany niż CBD, wykazuje potencjalne właściwości wspomagające kontrolę apetytu i regulację poziomu cukru we krwi, co czyni go interesującym związkiem dla osób borykających się z otyłością i zaburzeniami metabolicznymi (6).

Wsparcie funkcji układu odpornościowego

Fitokannabinoidy mogą działać immunomodulująco, co oznacza, że mogą wspierać odporność organizmu. Badania wykazały, że CBD może redukować reakcje autoimmunologiczne oraz pomagać w regulacji odpowiedzi zapalnej organizmu. Dzięki temu może znaleźć zastosowanie w łagodzeniu objawów chorób autoimmunologicznych, takich jak toczeń czy łuszczyca (5).

Dodatkowo istnieją doniesienia o potencjalnym działaniu przeciwdrobnoustrojowym fitokannabinoidów, co może wspierać organizm w walce z infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi (5).

Jak i kiedy stosować fitokannabinoidy?

Przykładowy dobór odpowiedniego czasu stosowania fitokannabinoidów zależy od ich przeznaczenia:

• CBD na sen i relaksację – zaleca się przyjmowanie go wieczorem, około 30–60 minut przed snem.
• CBD na koncentrację i stres w ciągu dnia – można stosować rano lub w południe w mniejszych dawkach, aby uniknąć nadmiernej senności.
• CBG i THCV na wsparcie metabolizmu – najlepiej przyjmować rano, gdyż mogą wspierać energię i koncentrację.
• CBN na regenerację i uspokojenie – stosować wieczorem ze względu na jego działanie uspokajające (6).

Fitokannabinoidy a bezpieczeństwo stosowania

Suplementacja fitokannabinoidami jest z reguły uznawana za bezpieczną, jednak warto zwrócić uwagę na kilka kwestii:

• Możliwe interakcje z lekami – CBD może wpływać na metabolizm niektórych leków, np. antydepresantów czy leków przeciwpadaczkowych.
• Potencjalne skutki uboczne – choć rzadkie, mogą obejmować senność, suchość w ustach czy obniżenie ciśnienia krwi.
• Jakość produktów – warto wybierać suplementy o sprawdzonym składzie i certyfikowane laboratoryjnie, aby uniknąć zanieczyszczeń i niewłaściwych stężeń substancji aktywnych (5,6).

Fitokannabinoidy a interakcje z lekami

CBD i inne fitokannabinoidy mogą wchodzić w interakcje z lekami, szczególnie tymi metabolizowanymi przez enzymy wątrobowe cytochromu P450. Warto zwrócić uwagę na:

• Leki przeciwdepresyjne (SSRI, SNRI, trójpierścieniowe) – CBD może zwiększać poziom serotoniny, co może prowadzić do zespołu serotoninowego.
• Leki przeciwpadaczkowe – CBD może zwiększać stężenie klobazamu i jego metabolitu w organizmie, co może prowadzić do nasilenia działania uspokajającego i sedatywnego tego leku. W przypadku walproinianu CBD może zwiększać ryzyko działań niepożądanych, takich jak uszkodzenie wątroby.
• Leki przeciwzakrzepowe (np. warfaryna) – CBD może spowolnić metabolizm tych leków, co zwiększa ryzyko krwawień.

Ze względu na te interakcje, osoby przyjmujące powyższe leki powinny skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji fitokannabinoidami (4,5).

Czym się kierować przy wyborze suplementów z Cannabis sativa?

Wybierając suplement diety z CBD lub innymi składnikami pozyskiwanymi z rośliny Cannabis sativa, warto kierować się świadomym podejściem i kilkoma kluczowymi zasadami. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na skład produktu – najlepiej, aby zawierał wyłącznie naturalne fitokannabinoidy, takie jak CBD, CBG czy CBC, bez sztucznych dodatków czy kontrowersyjnych konserwantów. Kluczowe znaczenie ma również dokładne oznaczenie stężenia CBD, wyrażone w procentach lub miligramach. Unikajmy produktów, które nie podają jednoznacznej zawartości substancji czynnej (1).

Ważnym aspektem jest także obecność THC, którego stężenie w produktach dostępnych w Unii Europejskiej nie powinno przekraczać 0,2%. Dobry producent powinien nie tylko deklarować zgodność z przepisami prawa, ale również dostarczyć Certyfikat Analizy (COA) – dokument potwierdzający, że suplement nie zawiera szkodliwych zanieczyszczeń, takich jak metale ciężkie, pozostałości pestycydów czy rozpuszczalniki (1).

Kolejnym elementem, który warto rozważyć, jest forma suplementu – dostępne są m.in. olejki, kapsułki czy spraye, a wybór konkretnej opcji powinien być dopasowany do stylu życia użytkownika. Warto pamiętać, że olejki stosowane podjęzykowo działają szybciej niż kapsułki. Istotna jest również decyzja między produktem pełnospektralnym, zawierającym naturalny zestaw fitokannabinoidów i terpenów (które mogą wzmacniać działanie CBD), a izolatami, które zawierają wyłącznie czyste CBD bez innych substancji aktywnych (1).

Nie bez znaczenia pozostaje renoma producenta – najlepiej wybierać marki znane, dobrze oceniane przez użytkowników i obecne w zaufanych punktach sprzedaży, takich jak apteki czy specjalistyczne sklepy. Przy zakupie warto też upewnić się, że produkt zawiera jasne wskazówki dotyczące stosowania, dawkowania oraz sugerowanych pór dnia do jego przyjmowania (1).

Ponieważ CBD może wpływać na metabolizm niektórych leków (np. przeciwpadaczkowych, przeciwdepresyjnych czy przeciwzakrzepowych), osoby przyjmujące tego typu środki powinny skonsultować się ze specjalistą przed rozpoczęciem suplementacji (4).

Na koniec warto wspomnieć, że bardzo niska cena może oznaczać niską jakość – dlatego najczęściej zaleca się wybór produktów z wyższej lub średniej półki cenowej, które oferują przejrzystość składu i gwarancję bezpieczeństwa. Z drugiej strony, najdroższe suplementy również nie zawsze są najlepszym wyborem – ich cena może wynikać z kosztów transportu, cła, akcyzy czy podatków, szczególnie gdy produkt pochodzi z odległych krajów. W takich przypadkach płacimy często nie za samą jakość surowca, lecz za logistykę i marketing. Warto więc zachować zdrowy rozsądek, porównać dostępne opcje i wybierać te, które oferują najlepszy stosunek jakości do ceny, potwierdzony analizami laboratoryjnymi i opiniami użytkowników.

Podsumowanie

Fitokannabinoidy, czyli naturalne związki aktywne występujące w konopiach (głównie CBD, ale również CBG, CBN, CBC i inne), stanowią coraz popularniejszy element suplementów diety. Ich rosnące zainteresowanie wśród naukowców i konsumentów wynika z ich szerokiego wpływu na organizm człowieka – od wspierania funkcji układu nerwowego, przez działanie przeciwzapalne, aż po regulację metabolizmu i układu odpornościowego (5).

Najlepiej przebadanym fitokannabinoidem jest CBD, który – w odróżnieniu od psychoaktywnego THC – nie odurza, a może wspomagać redukcję stresu, poprawę snu oraz funkcje kognitywne. Również mniej znane związki, takie jak CBG czy CBN, wykazują obiecujące właściwości: neuroprotekcyjne, regeneracyjne czy wspierające koncentrację (5).

Jednocześnie, jak przy każdej formie suplementacji, kluczowe jest świadome i odpowiedzialne podejście do stosowania fitokannabinoidów. Należy zwracać uwagę na jakość produktów (certyfikaty, badania laboratoryjne, brak zanieczyszczeń), skład i stężenie substancji aktywnych, a także możliwe interakcje z lekami – zwłaszcza tymi metabolizowanymi przez enzymy wątrobowe (np. antydepresanty, leki przeciwpadaczkowe, przeciwzakrzepowe) (5).

Chociaż wiele wyników badań naukowych potwierdza korzyści zdrowotne płynące z przyjmowania fitokannabinoidów, potrzeba jeszcze długofalowych, szeroko zakrojonych badań klinicznych, aby w pełni potwierdzić ich skuteczność i bezpieczeństwo. Tymczasem – jako element dobrze dobranej suplementacji – fitokannabinoidy mogą stanowić realne wsparcie dla zdrowia i jakości życia (1,5).

Suplementy z CBD i innymi fitokannabinoidami nie są cudownym lekiem na wszystko, ale stosowane rozsądnie, na podstawie rzetelnej wiedzy i indywidualnych potrzeb, mogą być cennym narzędziem zarówno profilaktyki i zdrowotnej, jak i wspierającym leczenie .

Bibliografia:

1. Iffland, K., & Grotenhermen, F. (2017). Cannabidiol: Promise and pitfalls. Cannabis and Cannabinoid Research, 2(1), 139–154. https://doi.org/10.1089/can.2016.0034
2. Andre, C. M., Hausman, J.-F., & Guerriero, G. (2016). Cannabis sativa: The plant of the thousand and one molecules. Frontiers in Plant Science, 7, 19. https://doi.org/10.3389/fpls.2016.00019
3. Bergamaschi, M. M., Queiroz, R. H. C., Zuardi, A. W., & Crippa, J. A. S. (2011). Safety and side effects of cannabidiol, a Cannabis sativa constituent. Current Drug Safety, 6(4), 237–249. https://doi.org/10.2174/157488611798280924
4. Pacher, P., & Kunos, G. (2013). Modulating the endocannabinoid system in human health and disease: Successes and failures. FEBS Journal, 280(9), 1918–1943. https://doi.org/10.1111/febs.12260
5. Di Marzo, V., & Piscitelli, F. (2015). Cannabinoids in health and disease. In F. Murillo-Rodríguez (Ed.), Endocannabinoids and lipid mediators in brain functions (pp. 3–17). Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-20825-1_1
6. Blessing, E. M., Steenkamp, M. M., Manzanares, J., & Marmar, C. R. (2015). Cannabidiol as a potential treatment for anxiety disorders. Neurotherapeutics, 12(4), 825–836. https://doi.org/10.1007/s13311-015-0387-1