Jak obliczyć BMI? Poznaj obowiązujące normy dla osób w różnym wieku. Dowiedz się, do czego można stosować BMI i w jaki sposób interpretuje się otrzymane wyniki.
Jak obliczyć BMI?
BMI (skrót od angielskiego body mass index) jest jednym z podstawowych i najczęściej używanych wskaźników, służących ocenie prawidłowej masy ciała. Parametr ten został ustalony jeszcze w XIX wieku przez belgijskiego matematyka Adolfa Queteleta, a od mniej więcej 50 lat wykorzystywany jest przede wszystkim przez osoby odchudzające się, także w kontekście zagrożenia chorobami, takimi jak nadwaga, otyłość, cukrzyca, miażdżyca, czy anemia.
Jak obliczyć BMI? W jaki sposób zinterpretować otrzymany wynik w odniesieniu do ustalonych norm? Współczynnik BMI określa się na podstawie następującego wzoru:
- waga (w kilogramach) / wzrost2 (metrach)
Przykładowo więc osoba ważąca 65 kilogramów i mierząca 170 centymetrów, wykonuje następujące działanie 65 / 1,72 = 22,49
Dlaczego właśnie w ten sposób? Prowadząc swoje badania Quetelet zauważył, że u prawidłowo zbudowanych osób masa ciała rośnie proporcjonalnie do wartości określającej wzrost podniesiony do kwadratu.
Mimo zastrzeżeń dotyczących m.in. różnej gęstości kości oraz zawartości tkanki tłuszczowej i mięśniowej u różnych osób, przeliczanie BMI praktykowane jest powszechnie do dziś w dietetyce, kardiologii, diabetologii.
Wskaźnik BMI (kg/m2) | Ocena wagi ciała | Ryzyko chorób |
<16 | 3 stopień szczupłości, wygłodzenie | Podwyższone |
16 – 16,99 | 2 stopień szczupłości, wychudzenie | Umiarkowane |
17 – 18,49 | 1 stopień szczupłości, niedowaga | Niewiele zwiększone |
18,50 – 24,99 | Pożądana waga | Najmniejsze |
25 – 29,99 | Nadwaga | Nieznaczne |
30 – 34,99 | 1 stopień otyłości | Umiarkowane |
35– 39,99 | 2 stopień otyłości (duża) | Poważne |
>40 | 3 stopień otyłości (chorobliwa) | Bardzo poważne |
BMI dla dorosłych – mężczyzn i kobiet
Powyższe wyliczenia są jednakowe dla obu płci. BMI dla dorosłych, zarówno mężczyzn, jak też kobiet, wyliczane jest w jednakowy sposób, jednakowo jest też interpretowane. Szacując tę wartość, dla ułatwienia warto korzystać z internetowych kalkulatorów.
Uwaga: otrzymane dane są pomocne do oceny masy ciała, ale należy pamiętać, że zagadnienia nadwagi i otyłości są znacznie bardziej złożone. Choroby te nie są związane z nadmiarem masy jako takiej, lecz tkanki tłuszczowej.
Wbrew sformułowanym niekiedy potocznie opiniom, wskaźnik BMI tkanki tej nie pozwala oszacować. Do wyników znajdujących się na granicy normy należy podchodzić więc z ostrożnością. Podwyższone BMI może wynikać na przykład z dużej ilości tkanki mięśniowej u osób intensywnie ćwiczących.
BMI nastolatków i dzieci
BMI nastolatków, a tym bardziej dzieci, oblicza się bardzo rzadko. W wieku poniżej 20 lat wartość ta uważana jest przez wielu specjalistów za mało miarodajną, a to ze względu na ogromne różnice dotyczące typu budowy ciała oraz indywidualnego tempa rozwoju.
Normy, które są tworzone, są mniej precyzyjne – odnosi się je do siatek centylowych, a więc wykresów obrazujących, jak odsetek dzieci charakteryzuje się określonymi parametrami.
- Nadwagę stwierdza się u dzieci, które znajdują się w 85 centylu, jeśli chodzi o wskaźnik BMI dla danego wieku (innymi słowy, to jest to grupa 15 procent dzieci z największym BMI);
- Otyłość przypisywana jest dzieciom w 95 centylu (5 procent z najwyższym BMI).
Wartości te różnią dla obu płci, dynamicznie też zmieniają się wraz z wiekiem. Przykładowo 95 centyl, wyznaczający granicę otyłości, w wieku 3 lat przebiega w okolicach BMI = 19,5, a w wieku 18 lat – blisko 30.
Wykresy prezentujące szczegóły tego niezwykle rozbudowanego zagadnienia można znaleźć na stronie Centrum Zdrowia Dziecka. Dla ułatwienia skorzystać też można z dostępnych w Internecie kalkulatorów BMI dla dzieci, uwzględniających wiek i płeć.
Bibliografia:
- Romuald Stupnicki, Paweł Tomaszewski, Wskaźnik masy ciała a zawartość tkanki tłuszczowej u dorosłych, Hygeia Public Health 2016, 51(4)
- Romuald Stupnicki Relacje wagowo-wzrostowe i stosowanie wskaźnika BMI u dzieci i młodzieży, Zeszyty Naukowe WSKFiT 10:41-47, 2015
- Anna Brończyk-Puzoń, Aneta Koszowska, Joanna Bieniek, Podstawowe pomiary antropometryczne i pochodne wskaźniki w poradnictwie dietetycznym – część pierwsza
- Siatki centylowe dzieci i młodzieży w wieku 3-18 lat, Centrum Zdrowia Dziecka, http://www.czd.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1717&Itemid=538, data dostępu 25 02 2021
Prawidłowe BMI
Prawidłowe BMI zostało odgórnie określone – pożądany parametr mieści się w przedziale od 18,5 do 24,9. Wartości niższe oznaczają różne stopnie niedowagi, zaś wyższe – nadwagi i otyłości.
Przyjmuje się, iż wskaźnik ten wiąże się z określonym ryzykiem wymienionych wyżej schorzeń. Dlatego tabela BMI, skonstruowana na podstawie wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia, zawiera nie tylko suche dane liczbowe, ale też ocenę zagrożenia dla zdrowia.
Przedstawia się ona następująco (dane: A. Brończyk-Puzoń i inni, Podstawowe pomiary antropometryczne i pochodne wskaźniki w poradnictwie dietetycznym):
