MaƂgorzata Jackowska #DIETETYKABYME

Avatar photo
maƂgorzata jackowska

Cykl wywiadów z czoƂowymi przedstawicielami dietetyki w Polsce

MAƁGORZATA JACKOWSKA – specjalista ĆŒywienia czƂowieka i dietetyki, doula i promotorka karmienia piersią. WspóƂzaƂoĆŒycielka i prezeska Fundacji Promocji Karmienia Piersią, wspóƂtworzy takĆŒe Kwartalnik Laktacyjny.

maƂgorzata jackowska

DIETETYCY.ORG.PL: Pani MaƂgorzato, dziękuję za przyjęcie zaproszenia do wywiadu. Pierwszy raz miaƂyƛmy okazję spotkać na konferencji Prolaktyna, ktĂłrej patronem medialnym byƂ nasz portal. Proszę powiedzieć co sprawiƂo, ĆŒe tak mocno angaĆŒuje się Pani w uƛwiadamianie matek co do walorĂłw karmienia piersią?

MAƁGORZATA JACKOWSKA: Zawsze interesowaƂam się dietetyką i zdrowym odĆŒywianiem, a kiedy na ƛwiecie pojawiƂ się mĂłj starszy syn, zaczęƂam coraz bardziej interesować się tematyką opieki okoƂoporodowej i niemedycznego wsparcia dla matek w tym okresie. Starszy syn ma dzisiaj 8,5 roku. W międzyczasie oprĂłcz tego, ĆŒe skoƄczyƂam studia związane z ĆŒywieniem czƂowieka i dietetyką, doszkalaƂam się w zakresie wspierania rodzicĂłw w ciÄ…ĆŒy i po porodzie, skoƄczyƂam kurs dla Promotorek Karmienia Piersią w Centrum Nauki o Laktacji. Jestem teĆŒ doulą. Od kilku lat prowadzę warsztaty dotyczące ĆŒywienia niemowląt i maƂych dzieci, jestem autorką wielu tekstĂłw i bloga www.malgorzatajackowska.com popularyzujących wiedzę na ten temat, prowadzę teĆŒ szkolenia dla specjalistĂłw. Jestem w trakcie studiĂłw doktoranckich w SGGW w Warszawie, a od dwĂłch lat prowadzę Fundację Promocji Karmienia Piersią, ktĂłra oprĂłcz dziaƂaƄ skierowanych do rodzicĂłw i profesjonalistĂłw pracujących z rodzicami wspóƂpracuje teĆŒ z decydentami i nagƂaƛnia problem braku wsparcia systemowego dla karmienia naturalnego. Dowody naukowe mĂłwią jasno, ĆŒe karmienie piersią powinno być wzorcowym sposobem ĆŒywienia niemowląt i maƂych dzieci, niesie ze sobą wiele korzyƛci dla matki i dziecka, ale teĆŒ dla caƂej rodziny i spoƂeczeƄstwa – jest ekologiczne, taƄsze i zdrowsze niĆŒ karmienie mlekiem modyfikowanym. Tymczasem w Polsce brakuje systemowego wsparcia dla mam karmiących piersią, wielu profesjonalistĂłw ma nieaktualną wiedzę na ten temat, powtarzane są mity na temat snu niemowlęcia, diety mamy karmiącej, leczenia w czasie laktacji itd. Niestety wiele kobiet jest zmuszona do przedwczesnej rezygnacji z karmienia piersią, nawet z powodu braku wsparcia lub po prostu są wprowadzane w bƂąd. A jednoczeƛnie dostęp do mieszanki jest bardzo Ƃatwy a marketing tych produktĂłw bardzo silny.

DIETETYCY.ORG.PL: Na Pani stronie znalazƂam informację, ĆŒe poza praktyką dietetyczną jest Pani takĆŒe doulą – to w dalszym ciągu nowa profesja na polskim rynku. Proszę powiedzieć czym się zajmuje doula i kto moĆŒe skorzystać z jej pomocy?

MAƁGORZATA JACKOWSKA: Doula oznacza (z języka greckiego) sƂuĆŒÄ…cą. To sƂowo uĆŒywane na caƂym ƛwiecie dla tej profesji i oznacza kobietę, ktĂłra zapewnia matce (lub rodzicom) niemedyczne wsparcie w okresie okoƂoporodowym. Chodzi o pomoc informacyjną, fizyczną i emocjonalną. W praktyce oznacza to, ĆŒe doula pomaga np. dotrzeć do informacji na temat przygotowania się do porodu, wyboru miejsca porodu, praw rodzicĂłw i dziecka jako pacjentĂłw w czasie i po porodzie itd. Wspieramy teĆŒ fizycznie i emocjonalnie w czasie samego porodu, czyli po prostu towarzyszymy kobiecie, lub parze w czasie porodu. Zadaniem douli jest pomoc w znalezieniu drogi, ktĂłra dla tej jednej matki będzie najlepszą dla niej samej drogą. Nie zajmujemy się poradnictwem ani doradztwem, nie narzucamy gotowych rozwiązaƄ. Nie zajmujemy się teĆŒ medycznymi aspektami ciÄ…ĆŒy i porodu – to zadanie poƂoĆŒnej albo lekarza, w ten obszar doula nie powinna ingerować. W Polsce doule zrzeszają się w Stowarzyszeniu Doula w Polsce i na stronie stowarzyszenia znaleĆșć moĆŒna informacje o naszej pracy: kodeks etyczny, zasady pracy, informacje o tym gdzie szukać takiej pomocy i dane kontaktowe do doul zrzeszonych. Ja sama od pewnego czasu duĆŒo mniej zajmuję się towarzyszeniem w porodach, ale jestem aktywną czƂonkinią Komisji Certyfikacyjnej w Stowarzyszeniu i korzystam z „warsztatu” zdobytego w czasie szkoleƄ i pracy douli na co dzieƄ. Empatia i umiejętnoƛć spojrzenia na problem z szerszej niĆŒ wƂasna perspektywy przydają się bardzo w pracy z rodzicami niemowląt i maƂych dzieci rĂłwnieĆŒ w zakresie dietetycznym.

DIETETYCY.ORG.PL: Propaguje Pani metodę BLW czyli baby led weaning. Czy ta metoda jest znana i stosowana przez rodzicĂłw? Jako mama chciaƂam wprowadzić ten sposĂłb karmienia u mojego dziecka jednak strach przed zadƂawieniem spowodowaƂ, ĆŒe stosowaƂam się do dawnego modelu diety papkowatej. Czy inni rodzice teĆŒ mają takie obiekcje i jak moĆŒna zachęcić ich do ponawiania prĂłb BLW?

MAƁGORZATA JACKOWSKA: Proszę sprĂłbować wpisać „bobas lubi wybĂłr” albo „baby-led weaning” w wyszukiwarkę internetową, to pokazuje jak popularny jest ten temat. BLW jest obecne rĂłwnieĆŒ w mainstreamowych mediach, juĆŒ przestaƂo być niszowym pomysƂem. W Polsce mamy co najmniej kilka blogĂłw kulinarnych, dwie ksiÄ…ĆŒki kucharskie i dziesiątki internetowych grup wsparcia (nasza Fundacja prowadzi jedną), artykuƂy o BLW są dostępne w popularnej prasie dla rodzicĂłw i portalach internetowych. Ten trend jest widoczny rĂłwnieĆŒ na anglojęzycznych stronach. Mam wraĆŒenie ĆŒe staje się coraz popularniejsze w Polsce i coraz więcej specjalistĂłw dostrzega ten sposĂłb na rozszerzanie diety dziecka i dostrzega jego zalety. Rzeczywiƛcie obawa przed zakrztuszeniem to jedna z najczęstszych obaw rodzicĂłw, ale teĆŒ dziadkĂłw czy lekarzy, trudno się temu dziwić. Obaw dotyczących BLW jest więcej np. czy dzieci zjadają wystarczająco duĆŒo? Czy dostają wystarczająco duĆŒo ĆŒelaza? Ale poniewaĆŒ obserwowane są teĆŒ potencjalne korzyƛci, to na ƛwiecie jest kilka zespoƂów naukowcĂłw badających temat BLW. Wiadomo juĆŒ np. ĆŒe sam fakt stosowania BLW nie zwiększa ryzyka zakrztuszenia się dziecka pokarmem. Niemowlęta mają pƂytko w buzi umiejscowione punkty wywoƂujące odruch wymiotny, ktĂłry chroni je przed zadƂawieniem. ChociaĆŒ faktycznie odkrztuszają kawaƂki jedzenia, co moĆŒe wyglądać dla nieƛwiadomego obserwatora dosyć przeraĆŒająco. Ale jeƛli dowiemy się jak dojrzewa motoryka mięƛni buzi, jak przebiega nauka ĆŒucia i gryzienia i dowiemy się jakie są warunki bezpiecznego podawania kawaƂkĂłw jedzenia niemowlęciu to obawy szybko znikają. A maluchy naprawdę bardzo szybko uczą się jeƛć samodzielnie bez krztuszenia i odruchu wymiotnego. Z jednej z publikacji, o ktĂłrych wczeƛniej wspomniaƂam wynika, ĆŒe odruch wymiotny jest obserwowany na początku rozszerzania diety częƛciej u dzieci stosujących BLW niĆŒ tych karmionych przez rodzica, ale juĆŒ w 8 miesiącu dzieci stosujące BLW radzą sobie z samodzielnym jedzeniem bez problemu, podczas gdy karmione ƂyĆŒeczką nadal mają odruch wymiotny przy jedzeniu. Warto podkreƛlić teĆŒ, ĆŒe podawanie jedzenia w kawaƂkach jest elementem zaleceƄ ĆŒywienia niemowląt, wspiera to naukę ĆŒucia i gryzienia, a w dalszej perspektywie pozwala na prawidƂowy rozwĂłj aparatu mowy. Wszystkie niemowlaki powinny dostawać posiƂki o zrĂłĆŒnicowanej konsystencji, rĂłwnieĆŒ kawaƂki jedzenia podawane do rączki, nie pĂłĆșniej niĆŒ przed 9-10 miesiącem ĆŒycia. Zachęcać do BLW staram się pisząc artykuƂy na blogu i w innych miejscach np. w Kwartalniku Laktacyjnym czy portalach internetowych, oraz przedstawiając temat na konferencjach czy tekstach naukowych. Myƛlę, ĆŒe nie wszystkich da się przekonać, ale na pewno zwiększanie ƛwiadomoƛci i wyjaƛnianie na czym polega BLW uƂatwia podjęcie dobrej dla siebie i swojego dziecka decyzji. Moim zdaniem nie wszyscy rodzice muszą stosować BLW, bo to podejƛcie, ktĂłre nie kaĆŒdemu będzie pasowaƂo, z rĂłĆŒnych względĂłw. Ale na pewno wszystkie dzieci powinny mieć szansę ćwiczyć jedzenie kawaƂkĂłw, nie tylko gƂadkich przecierĂłw i kaszek, bo to niestety sprzyja problemom z karmieniem i nauką gryzienia a pĂłĆșniej problemom z mĂłwieniem.

Zobacz rĂłwnieĆŒ
mikroplastik

DIETETYCY.ORG.PL: ZainteresowaƂ mnie Pani niedawny artykuƂ – czy niemowlak moĆŒe sprĂłbować coli i frytek – proszę powiedzieć jak to jest z tym niezdrowym jedzeniem u dzieci?

MAƁGORZATA JACKOWSKA: To jest bardzo dƂugi temat. Widzę bardzo skrajne podejƛcia do niego a wydaje mi się, ĆŒe trochę zdrowego rozsądku to zawsze dobry pomysƂ w temacie jedzenia. Rodzice mają bardzo rĂłĆŒne podejƛcia, zaleĆŒne od swojej wiedzy i doƛwiadczeƄ związanych z ĆŒywieniem dzieci. NiektĂłrzy unikają sƂodyczy i tzw. „niezdrowego jedzenia” jak ognia i niemal zasƂaniają wƂasnym ciaƂem talerzyk z ciastkami ĆŒeby tylko dziecko go nie dosięgnęƂo. Inni podają czekoladę niemowlakom mĂłwiąc, ĆŒe „i tak kiedyƛ zje”. A zdrowe podejƛcie leĆŒy gdzieƛ po ƛrodku i pewnie dla kaĆŒdej rodziny w nieco innym miejscu. Zbyt ĆŒywioƂowe reagowanie na sƂodycze czy sƂone paluszki sprawia, ĆŒe dzieci są nimi o wiele bardziej zainteresowane a podawanie niemowlakowi czekolady „bo i tak kiedyƛ sprĂłbuje” jest rĂłwnie dobrym pomysƂem jak podanie mu drinka, ktĂłrego pewnie teĆŒ kiedyƛ sprĂłbuje. Myƛlę, ĆŒe warto dbać o dobre ĆŒywienie swojego dziecka tak dƂugo jak mamy na to peƂen wpƂyw, unikajmy wtedy cukru i ƛmieciowego jedzenia. Dziecko i tak w koƄcu na te produkty trafi, ale jeĆŒeli nie będzie ich znaƂo z codziennego ĆŒycia to bardziej prawdopodobne jest, ĆŒe potraktuje je jako sporadyczną sytuację a moĆŒe nawet nie będą mu smakować. A kilkulatki, np. przedszkolaki i tak będą czasem jeƛć niezdrowe produkty, np. na urodzinach kolegi, ale jeĆŒeli zdarza się to sporadycznie to trudno, waĆŒniejsze jak się odĆŒywiają na co dzieƄ. Po więcej na ten temat zapraszam na moją stronę ;)

DIETETYCY.ORG.PL: W temacie diety matki karmiącej istnieje wiele przekƂamaƄ a wręcz zabobonĂłw, ostatecznie do opinii publicznej przebija się nieƛmiaƂo informacja, ĆŒe zdrowa kobieta karmiąca moĆŒe jeƛć wszystko na co ma ochotę – jednak niewƂaƛciwie zbilansowana dieta mamy moĆŒe przyczyniać się do wystąpienia niedoborĂłw skƂadnikĂłw odĆŒywczych – na co uczula Pani mamy karmiące naturalnie?

MAƁGORZATA JACKOWSKA: Nie do koƄca lubię tę opinię, ĆŒe mama karmiąca piersią moĆŒe jeƛć wszystko. MoĆŒe jeƛć „normalnie” – z tym się zgadzam, ale ĆŒe wszystko – juĆŒ nie do koƄca. Tzn. wpƂyw na skƂad mleka jest niewielki w zaleĆŒnoƛci od diety matki, chociaĆŒ obserwuje się wraĆŒliwoƛć niektĂłrych skƂadnikĂłw mleka na podaĆŒ z dietą np.: kwasy tƂuszczowe (w szczegĂłlnoƛci DHA), jod, witamina D, karotenoidy. Mleko powstaje niezaleĆŒnie od tego jak odĆŒywia się matka, ale wƂaƛciwa dieta jest waĆŒna dla jej stanu zdrowia i jej dobrego samopoczucia. Myƛlę więc, ĆŒe powinniƛmy mĂłwić matkom w czasie laktacji, ĆŒe dieta jest waĆŒna dla ich organizmu, ale ma bardzo maƂy wpƂyw na skƂad mleka. JeĆŒeli w diecie pojawiają się niedobory to w pierwszej kolejnoƛci organizm wykorzysta zapasy na stworzenie idealnego pokarmu, to inne funkcje organizmu matki mogą ucierpieć. Na pewno kobieta w czasie karmienia piersią potrzebuje nieco więcej kalorii niĆŒ zwykle, potrzebuje więcej biaƂka w przeliczeniu na 1kg masy ciaƂa. Poza tym powinna odĆŒywiać się tak jak lubi, pamiętając o ogĂłlnych zasadach urozmaiconej diety. Ze względu na zwiększone zapotrzebowanie i wpƂyw na zawartoƛć w mleku zaleca się teĆŒ suplementację w tym okresie: wit. D, DHA i jodu. Nie jest natomiast prawdą, ĆŒe matka karmiąca musi unikać czosnku, brokuƂów i pieczywa razowego (lub innych produktĂłw, uwaĆŒanych za niewskazane matkom karmiącym). KaĆŒdy dietetyk czy lekarz powinien wiedzieć, ĆŒe frakcje bƂonnika wywoƂujące wzdęcie w jelicie grubym matki nie są w stanie dostać się z jelita do krwiobiegu a tym bardziej przecisnąć się przez bƂony komĂłrkowe laktocytĂłw produkujących mleko w gruczole piersiowym. Nie ma więc jak dostać się do jelit dziecka i u niego wywoƂać bĂłl brzucha.

Z MaƂgorzatą Jackowską wywiad przeprowadziƂa dr Justyna Bylinowska