Cykl wywiadĂłw z czoĆowymi przedstawicielami dietetyki w Polsce
MAĆGORZATA JACKOWSKA – specjalista ĆŒywienia czĆowieka i dietetyki, doula i promotorka karmienia piersiÄ . WspĂłĆzaĆoĆŒycielka i prezeska Fundacji Promocji Karmienia PiersiÄ , wspĂłĆtworzy takĆŒe Kwartalnik Laktacyjny.
DIETETYCY.ORG.PL: Pani MaĆgorzato, dziÄkujÄ za przyjÄcie zaproszenia do wywiadu. Pierwszy raz miaĆyĆmy okazjÄ spotkaÄ na konferencji Prolaktyna, ktĂłrej patronem medialnym byĆ nasz portal. ProszÄ powiedzieÄ co sprawiĆo, ĆŒe tak mocno angaĆŒuje siÄ Pani w uĆwiadamianie matek co do walorĂłw karmienia piersiÄ ?
MAĆGORZATA JACKOWSKA: Zawsze interesowaĆam siÄ dietetykÄ i zdrowym odĆŒywianiem, a kiedy na Ćwiecie pojawiĆ siÄ mĂłj starszy syn, zaczÄĆam coraz bardziej interesowaÄ siÄ tematykÄ opieki okoĆoporodowej i niemedycznego wsparcia dla matek w tym okresie. Starszy syn ma dzisiaj 8,5 roku. W miÄdzyczasie oprĂłcz tego, ĆŒe skoĆczyĆam studia zwiÄ zane z ĆŒywieniem czĆowieka i dietetykÄ , doszkalaĆam siÄ w zakresie wspierania rodzicĂłw w ciÄ ĆŒy i po porodzie, skoĆczyĆam kurs dla Promotorek Karmienia PiersiÄ w Centrum Nauki o Laktacji. Jestem teĆŒ doulÄ . Od kilku lat prowadzÄ warsztaty dotyczÄ ce ĆŒywienia niemowlÄ t i maĆych dzieci, jestem autorkÄ wielu tekstĂłw i bloga www.malgorzatajackowska.com popularyzujÄ cych wiedzÄ na ten temat, prowadzÄ teĆŒ szkolenia dla specjalistĂłw. Jestem w trakcie studiĂłw doktoranckich w SGGW w Warszawie, a od dwĂłch lat prowadzÄ FundacjÄ Promocji Karmienia PiersiÄ , ktĂłra oprĂłcz dziaĆaĆ skierowanych do rodzicĂłw i profesjonalistĂłw pracujÄ cych z rodzicami wspĂłĆpracuje teĆŒ z decydentami i nagĆaĆnia problem braku wsparcia systemowego dla karmienia naturalnego. Dowody naukowe mĂłwiÄ jasno, ĆŒe karmienie piersiÄ powinno byÄ wzorcowym sposobem ĆŒywienia niemowlÄ t i maĆych dzieci, niesie ze sobÄ wiele korzyĆci dla matki i dziecka, ale teĆŒ dla caĆej rodziny i spoĆeczeĆstwa â jest ekologiczne, taĆsze i zdrowsze niĆŒ karmienie mlekiem modyfikowanym. Tymczasem w Polsce brakuje systemowego wsparcia dla mam karmiÄ cych piersiÄ , wielu profesjonalistĂłw ma nieaktualnÄ wiedzÄ na ten temat, powtarzane sÄ mity na temat snu niemowlÄcia, diety mamy karmiÄ cej, leczenia w czasie laktacji itd. Niestety wiele kobiet jest zmuszona do przedwczesnej rezygnacji z karmienia piersiÄ , nawet z powodu braku wsparcia lub po prostu sÄ wprowadzane w bĆÄ d. A jednoczeĆnie dostÄp do mieszanki jest bardzo Ćatwy a marketing tych produktĂłw bardzo silny.
DIETETYCY.ORG.PL:Â Na Pani stronie znalazĆam informacjÄ, ĆŒe poza praktykÄ dietetycznÄ jest Pani takĆŒe doulÄ â to w dalszym ciÄ gu nowa profesja na polskim rynku. ProszÄ powiedzieÄ czym siÄ zajmuje doula i kto moĆŒe skorzystaÄ z jej pomocy?
MAĆGORZATA JACKOWSKA: Doula oznacza (z jÄzyka greckiego) sĆuĆŒÄ cÄ . To sĆowo uĆŒywane na caĆym Ćwiecie dla tej profesji i oznacza kobietÄ, ktĂłra zapewnia matce (lub rodzicom) niemedyczne wsparcie w okresie okoĆoporodowym. Chodzi o pomoc informacyjnÄ , fizycznÄ i emocjonalnÄ . W praktyce oznacza to, ĆŒe doula pomaga np. dotrzeÄ do informacji na temat przygotowania siÄ do porodu, wyboru miejsca porodu, praw rodzicĂłw i dziecka jako pacjentĂłw w czasie i po porodzie itd. Wspieramy teĆŒ fizycznie i emocjonalnie w czasie samego porodu, czyli po prostu towarzyszymy kobiecie, lub parze w czasie porodu. Zadaniem douli jest pomoc w znalezieniu drogi, ktĂłra dla tej jednej matki bÄdzie najlepszÄ dla niej samej drogÄ . Nie zajmujemy siÄ poradnictwem ani doradztwem, nie narzucamy gotowych rozwiÄ zaĆ. Nie zajmujemy siÄ teĆŒ medycznymi aspektami ciÄ ĆŒy i porodu â to zadanie poĆoĆŒnej albo lekarza, w ten obszar doula nie powinna ingerowaÄ. W Polsce doule zrzeszajÄ siÄ w Stowarzyszeniu Doula w Polsce i na stronie stowarzyszenia znaleĆșÄ moĆŒna informacje o naszej pracy: kodeks etyczny, zasady pracy, informacje o tym gdzie szukaÄ takiej pomocy i dane kontaktowe do doul zrzeszonych. Ja sama od pewnego czasu duĆŒo mniej zajmujÄ siÄ towarzyszeniem w porodach, ale jestem aktywnÄ czĆonkiniÄ Komisji Certyfikacyjnej w Stowarzyszeniu i korzystam z âwarsztatuâ zdobytego w czasie szkoleĆ i pracy douli na co dzieĆ. Empatia i umiejÄtnoĆÄ spojrzenia na problem z szerszej niĆŒ wĆasna perspektywy przydajÄ siÄ bardzo w pracy z rodzicami niemowlÄ t i maĆych dzieci rĂłwnieĆŒ w zakresie dietetycznym.
DIETETYCY.ORG.PL: Propaguje Pani metodÄ BLW czyli baby led weaning. Czy ta metoda jest znana i stosowana przez rodzicĂłw? Jako mama chciaĆam wprowadziÄ ten sposĂłb karmienia u mojego dziecka jednak strach przed zadĆawieniem spowodowaĆ, ĆŒe stosowaĆam siÄ do dawnego modelu diety papkowatej. Czy inni rodzice teĆŒ majÄ takie obiekcje i jak moĆŒna zachÄciÄ ich do ponawiania prĂłb BLW?
MAĆGORZATA JACKOWSKA: ProszÄ sprĂłbowaÄ wpisaÄ âbobas lubi wybĂłrâ albo âbaby-led weaningâ w wyszukiwarkÄ internetowÄ , to pokazuje jak popularny jest ten temat. BLW jest obecne rĂłwnieĆŒ w mainstreamowych mediach, juĆŒ przestaĆo byÄ niszowym pomysĆem. W Polsce mamy co najmniej kilka blogĂłw kulinarnych, dwie ksiÄ ĆŒki kucharskie i dziesiÄ tki internetowych grup wsparcia (nasza Fundacja prowadzi jednÄ ), artykuĆy o BLW sÄ dostÄpne w popularnej prasie dla rodzicĂłw i portalach internetowych. Ten trend jest widoczny rĂłwnieĆŒ na anglojÄzycznych stronach. Mam wraĆŒenie ĆŒe staje siÄ coraz popularniejsze w Polsce i coraz wiÄcej specjalistĂłw dostrzega ten sposĂłb na rozszerzanie diety dziecka i dostrzega jego zalety. RzeczywiĆcie obawa przed zakrztuszeniem to jedna z najczÄstszych obaw rodzicĂłw, ale teĆŒ dziadkĂłw czy lekarzy, trudno siÄ temu dziwiÄ. Obaw dotyczÄ cych BLW jest wiÄcej np. czy dzieci zjadajÄ wystarczajÄ co duĆŒo? Czy dostajÄ wystarczajÄ co duĆŒo ĆŒelaza? Ale poniewaĆŒ obserwowane sÄ teĆŒ potencjalne korzyĆci, to na Ćwiecie jest kilka zespoĆĂłw naukowcĂłw badajÄ cych temat BLW. Wiadomo juĆŒ np. ĆŒe sam fakt stosowania BLW nie zwiÄksza ryzyka zakrztuszenia siÄ dziecka pokarmem. NiemowlÄta majÄ pĆytko w buzi umiejscowione punkty wywoĆujÄ ce odruch wymiotny, ktĂłry chroni je przed zadĆawieniem. ChociaĆŒ faktycznie odkrztuszajÄ kawaĆki jedzenia, co moĆŒe wyglÄ daÄ dla nieĆwiadomego obserwatora dosyÄ przeraĆŒajÄ co. Ale jeĆli dowiemy siÄ jak dojrzewa motoryka miÄĆni buzi, jak przebiega nauka ĆŒucia i gryzienia i dowiemy siÄ jakie sÄ warunki bezpiecznego podawania kawaĆkĂłw jedzenia niemowlÄciu to obawy szybko znikajÄ . A maluchy naprawdÄ bardzo szybko uczÄ siÄ jeĆÄ samodzielnie bez krztuszenia i odruchu wymiotnego. Z jednej z publikacji, o ktĂłrych wczeĆniej wspomniaĆam wynika, ĆŒe odruch wymiotny jest obserwowany na poczÄ tku rozszerzania diety czÄĆciej u dzieci stosujÄ cych BLW niĆŒ tych karmionych przez rodzica, ale juĆŒ w 8 miesiÄ cu dzieci stosujÄ ce BLW radzÄ sobie z samodzielnym jedzeniem bez problemu, podczas gdy karmione ĆyĆŒeczkÄ nadal majÄ odruch wymiotny przy jedzeniu. Warto podkreĆliÄ teĆŒ, ĆŒe podawanie jedzenia w kawaĆkach jest elementem zaleceĆ ĆŒywienia niemowlÄ t, wspiera to naukÄ ĆŒucia i gryzienia, a w dalszej perspektywie pozwala na prawidĆowy rozwĂłj aparatu mowy. Wszystkie niemowlaki powinny dostawaÄ posiĆki o zrĂłĆŒnicowanej konsystencji, rĂłwnieĆŒ kawaĆki jedzenia podawane do rÄ czki, nie pĂłĆșniej niĆŒ przed 9-10 miesiÄ cem ĆŒycia. ZachÄcaÄ do BLW staram siÄ piszÄ c artykuĆy na blogu i w innych miejscach np. w Kwartalniku Laktacyjnym czy portalach internetowych, oraz przedstawiajÄ c temat na konferencjach czy tekstach naukowych. MyĆlÄ, ĆŒe nie wszystkich da siÄ przekonaÄ, ale na pewno zwiÄkszanie ĆwiadomoĆci i wyjaĆnianie na czym polega BLW uĆatwia podjÄcie dobrej dla siebie i swojego dziecka decyzji. Moim zdaniem nie wszyscy rodzice muszÄ stosowaÄ BLW, bo to podejĆcie, ktĂłre nie kaĆŒdemu bÄdzie pasowaĆo, z rĂłĆŒnych wzglÄdĂłw. Ale na pewno wszystkie dzieci powinny mieÄ szansÄ ÄwiczyÄ jedzenie kawaĆkĂłw, nie tylko gĆadkich przecierĂłw i kaszek, bo to niestety sprzyja problemom z karmieniem i naukÄ gryzienia a pĂłĆșniej problemom z mĂłwieniem.
DIETETYCY.ORG.PL: ZainteresowaĆ mnie Pani niedawny artykuĆ â czy niemowlak moĆŒe sprĂłbowaÄ coli i frytek â proszÄ powiedzieÄ jak to jest z tym niezdrowym jedzeniem u dzieci?
MAĆGORZATA JACKOWSKA: To jest bardzo dĆugi temat. WidzÄ bardzo skrajne podejĆcia do niego a wydaje mi siÄ, ĆŒe trochÄ zdrowego rozsÄ dku to zawsze dobry pomysĆ w temacie jedzenia. Rodzice majÄ bardzo rĂłĆŒne podejĆcia, zaleĆŒne od swojej wiedzy i doĆwiadczeĆ zwiÄ zanych z ĆŒywieniem dzieci. NiektĂłrzy unikajÄ sĆodyczy i tzw. âniezdrowego jedzeniaâ jak ognia i niemal zasĆaniajÄ wĆasnym ciaĆem talerzyk z ciastkami ĆŒeby tylko dziecko go nie dosiÄgnÄĆo. Inni podajÄ czekoladÄ niemowlakom mĂłwiÄ c, ĆŒe âi tak kiedyĆ zjeâ. A zdrowe podejĆcie leĆŒy gdzieĆ po Ćrodku i pewnie dla kaĆŒdej rodziny w nieco innym miejscu. Zbyt ĆŒywioĆowe reagowanie na sĆodycze czy sĆone paluszki sprawia, ĆŒe dzieci sÄ nimi o wiele bardziej zainteresowane a podawanie niemowlakowi czekolady âbo i tak kiedyĆ sprĂłbujeâ jest rĂłwnie dobrym pomysĆem jak podanie mu drinka, ktĂłrego pewnie teĆŒ kiedyĆ sprĂłbuje. MyĆlÄ, ĆŒe warto dbaÄ o dobre ĆŒywienie swojego dziecka tak dĆugo jak mamy na to peĆen wpĆyw, unikajmy wtedy cukru i Ćmieciowego jedzenia. Dziecko i tak w koĆcu na te produkty trafi, ale jeĆŒeli nie bÄdzie ich znaĆo z codziennego ĆŒycia to bardziej prawdopodobne jest, ĆŒe potraktuje je jako sporadycznÄ sytuacjÄ a moĆŒe nawet nie bÄdÄ mu smakowaÄ. A kilkulatki, np. przedszkolaki i tak bÄdÄ czasem jeĆÄ niezdrowe produkty, np. na urodzinach kolegi, ale jeĆŒeli zdarza siÄ to sporadycznie to trudno, waĆŒniejsze jak siÄ odĆŒywiajÄ na co dzieĆ. Po wiÄcej na ten temat zapraszam na mojÄ stronÄ ;)
DIETETYCY.ORG.PL: W temacie diety matki karmiÄ cej istnieje wiele przekĆamaĆ a wrÄcz zabobonĂłw, ostatecznie do opinii publicznej przebija siÄ nieĆmiaĆo informacja, ĆŒe zdrowa kobieta karmiÄ ca moĆŒe jeĆÄ wszystko na co ma ochotÄ â jednak niewĆaĆciwie zbilansowana dieta mamy moĆŒe przyczyniaÄ siÄ do wystÄ pienia niedoborĂłw skĆadnikĂłw odĆŒywczych â na co uczula Pani mamy karmiÄ ce naturalnie?
MAĆGORZATA JACKOWSKA: Nie do koĆca lubiÄ tÄ opiniÄ, ĆŒe mama karmiÄ ca piersiÄ moĆŒe jeĆÄ wszystko. MoĆŒe jeĆÄ ânormalnieâ â z tym siÄ zgadzam, ale ĆŒe wszystko – juĆŒ nie do koĆca. Tzn. wpĆyw na skĆad mleka jest niewielki w zaleĆŒnoĆci od diety matki, chociaĆŒ obserwuje siÄ wraĆŒliwoĆÄ niektĂłrych skĆadnikĂłw mleka na podaĆŒ z dietÄ np.: kwasy tĆuszczowe (w szczegĂłlnoĆci DHA), jod, witamina D, karotenoidy. Mleko powstaje niezaleĆŒnie od tego jak odĆŒywia siÄ matka, ale wĆaĆciwa dieta jest waĆŒna dla jej stanu zdrowia i jej dobrego samopoczucia. MyĆlÄ wiÄc, ĆŒe powinniĆmy mĂłwiÄ matkom w czasie laktacji, ĆŒe dieta jest waĆŒna dla ich organizmu, ale ma bardzo maĆy wpĆyw na skĆad mleka. JeĆŒeli w diecie pojawiajÄ siÄ niedobory to w pierwszej kolejnoĆci organizm wykorzysta zapasy na stworzenie idealnego pokarmu, to inne funkcje organizmu matki mogÄ ucierpieÄ. Na pewno kobieta w czasie karmienia piersiÄ potrzebuje nieco wiÄcej kalorii niĆŒ zwykle, potrzebuje wiÄcej biaĆka w przeliczeniu na 1kg masy ciaĆa. Poza tym powinna odĆŒywiaÄ siÄ tak jak lubi, pamiÄtajÄ c o ogĂłlnych zasadach urozmaiconej diety. Ze wzglÄdu na zwiÄkszone zapotrzebowanie i wpĆyw na zawartoĆÄ w mleku zaleca siÄ teĆŒ suplementacjÄ w tym okresie: wit. D, DHA i jodu. Nie jest natomiast prawdÄ , ĆŒe matka karmiÄ ca musi unikaÄ czosnku, brokuĆĂłw i pieczywa razowego (lub innych produktĂłw, uwaĆŒanych za niewskazane matkom karmiÄ cym). KaĆŒdy dietetyk czy lekarz powinien wiedzieÄ, ĆŒe frakcje bĆonnika wywoĆujÄ ce wzdÄcie w jelicie grubym matki nie sÄ w stanie dostaÄ siÄ z jelita do krwiobiegu a tym bardziej przecisnÄ Ä siÄ przez bĆony komĂłrkowe laktocytĂłw produkujÄ cych mleko w gruczole piersiowym. Nie ma wiÄc jak dostaÄ siÄ do jelit dziecka i u niego wywoĆaÄ bĂłl brzucha.
Z MaĆgorzatÄ JackowskÄ wywiad przeprowadziĆa dr Justyna Bylinowska