Olej z czarnuszki – właściwości lecznicze

Avatar photo

Olej z czarnuszki, nazywany jest „Złotem Faraonów”. Badania naukowe potwierdzają, że podnosi odporność, pomaga zwalczać wirusy, bakterie i grzyby. Wspiera leczenie astmy, otyłości, chorób serca i układu krążenia, nerek i wątroby… Jaką wartość w diecie może mieć tłoczony na zimno, niefiltrowany i nieoczyszczany olej z czarnuszki?

Olej z czarnuszki właściwości

Źródła naukowe mówią, że sekretem dobrej jakości, tłoczonego na zimno, oleju z czarnuszki są jego prozdrowotne, najcenniejsze składniki:

  • Tymochinon — główny składnik czynny oleju z czarnuszki i sekret jego działania na wiele schorzeń. Tymochinon wykazuje działanie przeciwzapalne i bakteriobójcze wobec bakterii Gram-dodatnich i gronkowców oraz bakterii gram-ujemnych: Staphylococcus aureus, S. epidermidis, Streptococcus pyogenes, Pseudomonas aeruginosa i Escherichia coli (3).
    • Według literatury naukowej zawartość tymochinonu w oleju z czarnuszki wynosi od 3.2 do 9.6 mg/ml, a im wyższa wartość, tym lepszy jakościowo olej.
    • Antybakteryjne, przeciwwirusowe i zwalczające grzybicę działanie tymochinonu wspierają także inne obecne w oleju z czarnuszki fenole, terpeny i chinony — ditymochinon (nigellon), tymohydrochinon i tymol.
  • Nienasycone kwasy tłuszczowe — w oleju z czarnuszki znajduje się do 85% nienasyconych kwasów tłuszczowych, wśród których 60% stanowią wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Najwięcej jest kwasu linolowego z grupy Omega-6. To kwas, który pomaga organizmowi regulować odpowiedzi immunologiczne, by stawały się efektywne. Kwas linolowy pomaga także utrzymać właściwe nawilżenie skóry, reguluje krzepnięcie i ciśnienie krwi, poprawia pracę nerek.
  • Fitosterole — sterole pochodzenia roślinnego. Wielka nadzieja onkologów. Nie dość, że mogą hamować wchłanianie cholesterolu (53) z przewodu pokarmowego, to niektóre badania sugerują ich niebanalne znaczenie w profilaktyce i leczeniu nowotworów (52). Fitosterole to także kolejna cegiełka w budowaniu odporności olejem z czarnuszki.
  • Witamina E i zawarte w niej tokoferole — witamina E to silny antyutleniacz, zwany witaminą młodości i płodności. Chroni wszystkie komórki ciała przed procesami starzenia. Tokoferole to armia stworzona do walki z wolnymi rodnikami, którą wpuszczamy do naszego organizmu, mądrze planując posiłki i suplementację.

Olej z czarnuszki nierafinowany, tłoczony na zimno

Im lepsza jakość oleju, tym wyższa zawartość powyższych składników. Tani olej marketowy, zanim trafi do domowej lodówki, może utracić swoje cenne właściwości poprzez rafinację i niewłaściwe, długie przechowywanie. Przykładowo fitosterole stanowią zwykle 0,2-2,6% oleju, jednak po kontakcie z temperaturą powyżej 35 stopni, ich zawartość gwałtownie spada do śladowej ilości 0,1%. Dlatego tak ważne jest wybieranie oleju, jak najlepszej jakości. Najlepszy jest olej z czarnuszki tłoczony na zimno.

Olej z czarnuszki, na co pomaga?

Na temat czarnuszki powstało mnóstwo publikacji naukowych, także na podstawie badań klinicznych przeprowadzonych z udziałem ludzi. Dzięki temu mamy jasną odpowiedź na pytanie, które powraca zawsze, gdy przedstawiany jest tłoczony na zimno olej z czarnuszki — na co pomaga?

Olej z czarnuszki i jego wpływ na poziom cholesterolu i trójglicerydów

Bogaty w NNKT, tychominion i fitosterole zimnotłoczony olej z czarnuszki korzystnie wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu i triglicerydów we krwi (15-25).

Wyniki — zarówno u osób zdrowych, jak i u pacjentów z cukrzycą, chorobą wieńcową i otyłością przemawiają jak najbardziej na korzyść zdrowotnych właściwości oleju z czarnuszki:

  • obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego średnio o ok. 11-31 mg/dl,
  • obniżenie LDL (tzw. „złego cholesterolu”) o ok. 5-25 mg/dl,
  • obniżenie poziomu trójglicerydów o ok. 13-29 mg/dl.

Olej z czarnuszki na odchudzanie

Badania (18, 26-32) potwierdziły, że dieta połączona z suplementacją oleju z czarnuszki daje lepsze efekty odchudzające! Zdaniem naukowców, włączenie czarnuszki do procesu odchudzania przyspiesza spadek masy ciała, a dodatkowo może zmniejszyć subiektywne uczucie głodu i pełności po posiłku:

  • 2 miesiące zdrowej, urozmaiconej diety niskotłuszczowej — utrata wagi 1,4 – 3 kg,
  • 2 miesiące tej samej diety połączonej z zażywaniem oleju z czarnuszki — średni spadek masy ciała ok. 5 kg.

Olej z czarnuszki wpływ na poziom cukru we krwi

Wniosek z badań klinicznych (16,17,20,22,23,30,33-35) prowadzonych u chorych z cukrzycą dowiódł, że warto włączyć olej z czarnuszki do standardowego leczenia i prewencji cukrzycy (np. w stanach około cukrzycowych):

  • poziom cukru we krwi na czczo — obniżony o ok. 17-23 mg/dl po 8 tygodniach,
  • wyniki hemoglobiny glikowanej Hb1Ac – poprawa od 0.3 do 0.6% po 2-miesięcznej terapii olejem z czarnuszki.

Olej z czarnuszki wpływ na ciśnienie krwi

Pod lupą naukowców znalazły się także badania (18,23,24,25,29,31,32,37) z udziałem osób z wysokim ciśnieniem krwi. Wyniki wskazują na korzyści płynące ze stosowania oleju z czarnuszki w przypadku nadciśnienia tętniczego:

  • obniżenie ciśnienia krwi średnio o ok. 8-10 mmHg dla ciśnienia skurczowego,
  • obniżenie ciśnienia o ok. 4-12 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego.

Olej z czarnuszki wpływ na poziom stresu oksydacyjnego i stany zapalne

Badacze podkreślają (15, 22,25, 38-42), że stosowane w okresie infekcji antyzapalne kombo — tymochinon, terpeny, fenole i fitosterole zmniejszają poziom białka CRP. To wskaźnik czynnego stanu zapalnego, którego wysoki poziom decyduje zwykle o włączeniu antybiotyków. Stosowanie oleju z czarnuszki, może odegrać bardzo ważną rolę w wygaszeniu infekcji, zanim do akcji będą musiały wkroczyć silne leki.

Olej z czarnuszki wpływ na ochronę wątroby i nerek

Nie wszystkie zmiany zapalne dają objawy w postaci gorączki i podwyższonego CRP. Przewlekłe problemy z wątrobą i nerkami, mogą dokuczać nam okresowo, przybierając postać nasilonych objawów wczesną wiosną i jesienią. Przeciwutleniające fitosterole i tokoferole w połączeniu z tymochinonem mogą działać przeciwzapalne i ochronnie na wątrobę i nerki (19,21,35,43-45). 12-tygodniowa kuracja zimnotłoczonym olejem z czarnuszki przyniosła bardzo dobre efekty:

  • statystycznie istotne obniżenie poziomu enzymów wątrobowych u osób z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby,
  • zmniejszenie stopnia stłuszczenia wątroby w stopniu większym niż w przypadku pacjentów stosujących placebo,
  • ustąpienie dolegliwości towarzyszących nefropatii cukrzycowej oraz chronicznej niewydolności nerek — wymiotów, poczucia osłabienie, zwiększonego pragnienia,
  • zanotowano statystycznie większą poprawę funkcji nerek niż w przypadku stosowania samych leków.

Olej z czarnuszki leczenie astmy i innych chorób górnych dróg oddechowych

Przebadano także wpływ oleju z czarnuszki na leczenie astmy i chorób dróg oddechowych (46-51). Testy wykonywano z udziałem dzieci, które obok standardowego leczenia otrzymywały olej z czarnuszki w dawce 15-30 mg/kg, oznacza to, że ważące 16 kg dziecko otrzymywało zaledwie 0,5 ml oleju z czarnuszki dziennie. Wyniki po 8 tygodniach kuracji (leki + olej) pokazały:

  • poprawę kontroli astmy, większą niż w przypadku samych leków,
  • istotny wzrost poziomu interferonu, cytokiny odpowiedzialnej za hamowanie alergicznego odczynu zapalnego.

Naturalny olej z czarnuszki na alergię

Badania przynoszą także dobre wieści dla osób z przewlekłym, alergicznym nieżytem nosa, który często rzutuje na choroby oskrzeli i płuc (46-51). Po 4-tygodniowej terapii olejem z czarnuszki odnotowano:

  • znaczącą poprawę w zakresie subiektywnych objawów takich, jak swędzenie,  
  • wyciek wodnistej wydzieliny, kichanie i zapchany nos,
  • poprawę wyniku spirometrii płuc,
  • zmniejszenie stężenia markerów stanu zapalnego,
  • poprawę parametrów stresu oksydacyjnego.

Olej z czarnuszki wpływ na reumatoidalne zapalenie stawów

Obiecujące okazały się także badania z uczestnictwem pacjentek z łagodnymi, umiarkowanymi i cięższymi objawami RZS. Potwierdzono immunomodelujące właściwości oleju z czarnuszki (39,42,52).

8-tygodniowa terapia u pacjentek z łagodnymi objawami:

  • spadek wyników DAS28 ze średniej wartości 2,89 (łagodne objawy) do 2,35 (remisja),
  • zmniejszenie ilości opuchniętych stawów.

8-tygodniowa terapia u pacjentek z ostrzejszymi objawami:

  • spadek DAS28 z 4.99 do 4.55,
  • skrócenie czasu porannej sztywności stawów,
  • złagodzenie bólu,
  • zmniejszenie opuchnięcia stawów.

Olej z czarnuszki dawkowanie lecznicze

Badania wyraźnie wskazują na wieloaspektową skuteczność oleju z czarnuszki. Pod znakiem zapytania pozostaje dawkowanie lecznicze oleju z czarnuszki — ile oleju z czarnuszki zażywać, aby uzyskać widoczne efekty zdrowotne? Dawka stosowana we wspomnianych badaniach naukowych nie przekraczała 5 ml dziennie i obejmowała okresy dłuższe niż trzy miesiące.

Naturalny Olej z czarnuszki dawkowanie lecznicze najczęściej zalecane:

  • powyżej 12 miesięcy życia – 1/4 łyżeczki dziennie
  • dzieci w wieku 2-4 lat – 1/2 łyżeczki dziennie
  • dzieci powyżej 5 lat – 1 łyżeczka dziennie
  • dorośli – 1 łyżka dziennie.

Naturalny olej z czarnuszki, czyli jaki?

Dostępne na rynku oleje z czarnuszki różnią się między sobą. Ich skład chemiczny uzależniony jest od czynników takich jak: jakość tłoczonych ziaren, metoda tłoczenia, okres i sposób magazynowania oleju.

Zobacz również
dietetyczne back to school

Powszechnie uważa się, że najwyższy poziom cennych składników posiadają świeżo przygotowane oleje z ziaren czarnuszki znanego pochodzenia, z których olej wytłoczony został w ochronnej temperaturze do 35 stopni. Nie bez znaczenia jest ochrona przed temperaturą i światłem w okresie transportu oleju do konsumenta.

Olej z czarnuszki — jaki wybrać?

Olej z czarnuszki Olini jest doskonałym przykładem takiego oleju, ponieważ wytłaczany jest w małej manufakturze, tradycyjnymi, rzemieślniczymi metodami na zimno, z pominięciem magazynowania. To olej wytłaczany za zamówienie, który do rąk osób chcących go zażywać, trafia 2 do 5 dni od momentu produkcji.

Łódzki Uniwersytet Medyczny zbadał w Oleju z czarnuszki Olini poziom tymochinonu, który jest kluczowy dla terapeutycznego działania oleju we wszystkich wymienionych powyżej chorobach i profilaktyce.

Z każdej butelki wykonano trzy niezależne oznaczenia. Wynik? Ilość tymochinonu w podobnych produktach zaczyna się od 3.2 mg/ml. Tymczasem całkowita zawartość tego składnika w badanej serii oleju z czarnuszki Olini wyniosła między 7.63-8.54 mg/ml i została przez naukowców określona jako wysoka!

Badania, którym ŁUM poddał naturalny olej z czarnuszki Olini, potwierdziły, że olej z rodzinnej olejarni jest najwyższej jakości. To olej nierafinowany tłoczony na zimno, który będzie posiadał wszystkie udokumentowane badaniami właściwości lecznicze. Produkt, który oferuje Polska olejarnia — olej z czarnuszki, zimnotłoczony na zamówienie — ma decydujący wpływ na skuteczność terapii olejami.

Dla wszystkich, którzy poszukują naturalne wsparcia dla prowadzonego leczenia to niezwykle cenna i ważna informacja:

Olini, jako jedyna olejarnia w Polsce posiada opracowaną metodę badawczą poziomu tymochinonu, dzięki której wiemy, co jemy i kupujemy.

Specjalnie dla czytelników dietetycy.org.pl z kodem „DIETETYCY10” – 10% rabatu do zamówienia na stronie olini.pl

Bibliografia:

  1. Atta. Some characteristics of nigella (Nigella sativa L.) seed cultivated in Egypt and its lipid profile. Food Chemistry, 2003, 83:63-68.
  2. Hamed and Abo-Elwafa. Enhancement of oxidation stability of flax seed oil by blending with stable vegetable oils. Journal of Applied Sciences Research, 2012, 8:5039-5048.
  3. Ramadan et al. Antiradical and antimicrobial properties of cold-pressed black cumin and cumin oil. European Food Research and Technology, 2012, 234:833-844.
  4. Hassanien et al. Phytochemical contents and oxidative stability of oils from non-traditional sources. European Journal of Lipid Science and Technology, 2014, 116:1563-1571.
  5. Gharby et al. Chemical investigation of Nigella sativa. L. seed oil produced in Morocco. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, 2015, 14: 172-177.
  6. Argon and Gokyer. Determination of physicochemical properties of Nigella sativa seed oil from Balikesir Region, Turkey. Chemical and Process Engineering Research, 2016, 41: 43-46.
  7. Kiralan et. al. Blends of cold pressed black cumin oil and sunflower oil with improved stability: A study based on changes in the levels of volatiles, tocopherols and thymoquinone during accelerated oxidation conditions. Journal of Food Biochemistry, 2017, 41:e12272.
  8. Zarrouk et al., Profile of fatty acids, tocopherols, phytosterols and polyphenols in Mediterranean oils (argan oils, olive oils, milk thistle seed oils and Nigella seed oil) and evaluation of their antioxidant and cytoprotective activities. Current Pharmaceutical Design, 2019, 25:1791-1805.
  9. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies. Scientific opinion on dietary reference values for fats, including saturated fatty acids, polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids, and cholesterol. EFSA Journal, 2010,8:1461.
  10. Mazaheri et al. A comprehensive review of the physicochemical, quality and nutritional properties of Nigella sativa oil. Food Reviews International, 2019, 35:342-362.
  11. Salehi et al. Phytosterols: From preclinical evidence to potential clinical applications. Frontiers in Pharmacology, 2021, 11:599959.
  12. Szewczyk et al. Tocopherols and tocotrienols—bioactive dietary compounds; what is certain, what is doubt? International Journal of Molecular Sciences, 2021, 22:6222.
  13. Demirbolat i wsp. Development and validation of a GC-FID method to quantify thymoquinone in black cumin seed oils. Journal of Research in Pharmacy, 2019, 23:506-513.
  14. Lutterodt i wsp. Fatty acid profile, thymoquinone content, oxidative stability, and antioxidant properties of cold-pressed black cumin seed oils. LWT – Food Science and Technology, 2010, 43:14091413
  15. Hallajzadeh et al. Effects of Nigella sativa on glycemic control, lipid profiles, and biomarkers of inflammatory and oxidative stress: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled clinical trials. Phytotherapy Research, 2020, 34:2586-2608.
  16. Amini et al. Hypolipidemic effects of Nigella sativa L. seeds oil in healthy volunteers: a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Journal of Medicinal Plants, 2011, 10:133-138.
  17. Heshmati et al. Nigella sativa oil affects glucose metabolism and lipid concentrations in patients with type 2 diabetes: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Food Research International, 2015, 70:87-93.
  18. Mahdavi et al. Effects of Nigella sativa oil with a low-calorie diet on cardiometabolic risk factors in obese women: a randomized controlled clinical trial. Food & Function, 2015, 6:2041.
  19. Khonche et al. Standardized Nigella sativa seed oil ameliorates hepatic steatosis, aminotransferase and lipid levels in non-alcoholic fatty liver disease: A randomized, double-blind and placebo-controlled clinical trial. Journal of Ethnopharmacology, 2019, 234:106-111.
  20. Mousafa et al. Effect of Nigella sativa oil versus metformin on glycemic control and biochemical parameters of newly diagnosed type 2 diabetes mellitus patients. Endocrine, 2019, 65:286-294.
  21. Rashidmayavan et al. The effect of Nigella sativa oil on serum levels of inflammatory markers, liver enzymes, lipid profile, insulin and fasting blood sugar in patients with non-alcoholic fatty liver. Journal of Diabetes & Metabolic Disorders, 2019, 18:453-459.
  22. Kooshki et al. Effect of Nigella sativa oil supplement on risk factors for cardiovascular diseases in patients with type 2 diabetes mellitus. Phytotherapy Research, 2020, 34:2706-2711.
  23. Hadi et al. Effect of Nigella sativa oil extract on cardiometabolic risk factors in type 2 diabetes: A randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Phytotherapy Research, 2021, ahead of print, 1-9.
  24. Razmpoosh et al. The effect of Nigella sativa supplementation on cardiovascular risk factors in obese and overweight women: a crossover, double‑blind, placebo‑controlled randomized clinical trial. European Journal of Nutrition, 2021, 60:1863-1874.
  25. Shoaei-Hagh et al. A randomized, double-blind, placebo-controlled, clinical trial to evaluate the benefits of Nigella sativa seeds oil in reducing cardiovascular risks in hypertensive patients. Phytotherapy Research, 2021, ahead of print, 1-13.
  26. Abo El-Magd et al. Amelioration effect of black seed oil against high-fat diet-induced obesity in rats through Nrf2/HO-1 pathway. Journal of Food Biochemistry, 2021, 45:e13693.
  27. Namazi et al. Oxidative stress responses to Nigella sativa oil concurrent with a low-calorie diet in obese women: a randomized, double-blind controlled clinical trial. Phytotherapy Research, 2015, 29:1722-1728.
  28. Hozoori et al. The effects of Nigella sativa L. seed oil on BMI, WC and FBS in overweight men: A randomized controlled clinical trial. Advanced Herbal Medicine, 2016, 2:35-41.
  29. Tavakoli-Rouzbehani et al. Effects of Nigella sativa oil supplementation on selected metabolic parameters and anthropometric indices in patients with coronary artery disease: A randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Phytotherapy Research, ahead of print, 1-12.
  30. Hosseini et al. Effects of Nigella sativa L. seed oil in type ii diabetic patients: a randomized, double-blind, placebo – controlled clinical trial. Journal of Medicinal Plants, 2013, 12:93-99.
  31. Safi et al. The effect of Nigella sativa on appetite, anthropometric and body composition indices among overweight and obese women: A crossover, double-blind, placebo-controlled, randomized clinical trial. Complementary Therapies in Medicine, 2021, 57:102653.
  32. Fallah Huseini et al. Blood pressure lowering effect of Nigella sativa L. seed oil in healthy volunteers: a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Phytotherapy Research, 2013, 27:1849-1853.
  33. Rachman et al. The efficacy of black cumin seed (Nigella sativa) oil and hypoglycemic drug combination to reduce HbA1c level in patients with metabolic syndrome risk. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 2017, 259:012018.
  34. Mohtashami et al. Blood glucose lowering effects of Nigella Sativa L. seeds oil in healthy volunteers: a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Journal of Medicinal Plants, 2011, 10:90-94.
  35. Ansari et al. Protective role of Nigella sativa in diabetic nephropathy: a randomized clinical trial. Saudi Journal of Kidney Diseases and Transplantation, 2017, 28:9-14.
  36. Jaarin et al. Mechanisms of the antihypertensive effects of Nigella sativa oil in L-NAME-induced hypertensive rats. Clinics, 2015, 70:751-757.
  37. Akrom and Darmawan. Tolerability and safety of black cumin seed oil (Bcso) administration for 20 days in healthy subjects. Biomedical Research, 2017, 28:4191-4201.
  38. Kohandel et al. Anti-inflammatory effects of thymoquinone and its protective effects against several diseases. Biomedicine & Pharmacotherapy, 2021, 138:111492.
  39. Hadi et al. Effects of Nigella sativa oil extract on inflammatory cytokine response and oxidative stress status in patients with rheumatoid arthritis: a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Avicenna Journal of Phytomedicine, 2016, 6:34-43.
  40. Hadi et al. Effect of Nigella sativa oil extract on inflammatory cytokine response and oxidative stress among people with type 2 diabetes mellitus: a randomized, double-blind, placebo controlled trial. Progress in Nutrition, 2018, 20:127-133.
  41. Al-Azzawi et al. Therapeutic effects of black seed oil supplementation on chronic obstructive pulmonary disease patients: A randomized controlled double blind clinical trial. Heliyon, 2020, 6:e04711.
  42. Kheirouri et al. Immunomodulatory Effect of Nigella sativa Oil on T Lymphocytes in Patients with Rheumatoid Arthritis. Immunological Investigations, 2016, 45:271-283.
  43. Farooqui et al. Oral administration of Nigella sativa oil ameliorates the effect of cisplatin on membrane enzymes, carbohydrate metabolism and oxidative damage in rat liver. Toxicology Reports, 2016, 328-335.
  44. Farooqui et al. Oral administration of Nigella sativa oil and thymoquinone attenuates long term cisplatin treatment induced toxicity and oxidative damage in rat kidney. Biomedical Pharmacotherapy, 2017, 96:912-923.
  45. Alam et al. Evaluation of safety and efficacy profile of Nigella sativa oil as an add- on therapy, in addition to alpha-keto analogue of essential amino acids in patients with chronic kidney disease. Saudi Journal of Kidney Diseases and Transplantation, 2020, 31:21-31.
  46. Balaha et al. Oral Nigella sativa oil ameliorates ovalbumin-induced bronchial asthma in mice. International. Immunopharmacology, 2012, 14:224-231.
  47. Shahzad et al. Black seed oil ameliorates allergic airway inflammation by inhibiting T-cell proliferation in rats. Pulmonary Pharmacology & Therapeutics, 2009, 22:37-43.
  48. Barlianto et al. Effects of Nigella sativa oil on Th1/Th2, cytokine balance, and improvement of asthma control in children. Paediatrica Indonesiana, 2017, 57:223-228.
  49. Koshak et al. Nigella sativa supplementation improves asthma control and biomarkers: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Phytotherapy Research, 2017, 31:403-409.
  50. Kalus et al. Effect of Nigella sativa (black seed) on subjective feeling in patients with allergic diseases. Phytotherapy Research, 2003, 17:1209-1214.
  51. Nikakhlagh et al. Herbal treatment of allergic rhinitis: the use of Nigella sativa. American Journal of Otolaryngology – Head and Neck Medicine and Surgery, 2011, 32:402-407.
  52. Gheita et al. and Kenawy. Effectiveness of Nigella sativa Oil in the Management of Rheumatoid Arthritis Patients: A Placebo Controlled Study. Phytotherapy Research, 2012, 26:1246-1248.
  53. Marcin Wełnicki, Jowita Szeligowska, Artur Mamcarz, Zastosowanie steroli roślinnych w prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego Mit czy realna możliwość potencjalizacji efektów klasycznych leków hipolipemizujących?, Choroby Serca i Naczyń 2014, tom 11, nr 4, 225–229
  54. Wenting Xu, Eun Ju Bae, Mi-Kyung Lee, Enhanced anticancer activity and intracellular uptake of paclitaxel-containing solid lipid nanoparticles in multidrug-resistant breast cancer cells,International-journal-of-nanomedicine-journal, 10.2147/IJN.S182621