Polacy coraz chętniej sięgają po egzotyczną żywność. Dotyczy to zarówno kuchni, jak i suplementów. Jednym z nich jest palecznik chiński, coraz częściej pojawiający się w sklepach ze zdrową żywnością i preparatach wspierających układ oddechowy. W Azji znany od wieków, w Europie dopiero zyskuje uwagę. I choć wciąż nie znajdziemy go w popularnych drogeriach, to w e-commerce notuje rosnące zainteresowanie, szczególnie w sezonach przeziębień i osłabionej odporności.
Co sprawia, że ta mało znana roślina przykuwa uwagę konsumentów? Czy jej działanie jest rzeczywiście wyjątkowe, czy to tylko egzotyczny marketingowy chwyt? Warto to sprawdzić przed rozpoczęciem korzystania z niej.
Egzotyczna roślina o nietypowym wyglądzie i jeszcze dziwniejszej nazwie
Palecznik chiński to pnącze o smukłych, wijących się łodygach i drobnych, kremowobiałych kwiatach. Rośnie naturalnie na południu Chin i w niektórych rejonach Azji Wschodniej. Co ciekawe, w medycynie tradycyjnej wykorzystywane są jego korzenie – po wysuszeniu przypominają blade, zwinięte palce. Stąd ludowa nazwa „palce nieboszczyka”, która może jednak wprowadzać w błąd. Podobnie określana bywa inna roślina o niebieskawych owocach, choć zupełnie inna pod względem zastosowania i wyglądu.
Tonik Qi
To, co wyróżnia palecznik chiński spośród innych znanych ziół jak prawoślaz czy podbiał, to jego zastosowanie jako tzw. „tonik Qi” – środek mający wspierać energię i odporność organizmu, szczególnie w obrębie układu oddechowego.
Tradycyjne zastosowanie i działanie
W medycynie chińskiej (TCM), palecznik chiński znany jako „Bai Qian”, uznawany jest za roślinę oczyszczającą płuca i wspomagającą odkrztuszanie. Stosowany był m.in. w formie naparów lub odwarów w mieszankach z innymi ziołami, przy kaszlu, nadmiarze flegmy czy osłabionej odporności. W niektórych formułach przypisywano mu też działanie wspierające wydolność fizyczną i seksualną.
Współcześnie roślina wykorzystywana jest w suplementach w formie kapsułek, proszków oraz herbat ziołowych. W sklepach internetowych znaleźć można produkty zawierające ekstrakty z palecznika chińskiego. Często są łączone z innymi składnikami wzmacniającymi układ oddechowy (np. lukrecją, prawoślazem czy żeń-szeniem) [1].
Składniki aktywne – co kryje ta roślina?
Zainteresowanie palecznikiem chińskim nie wzięło się znikąd. Badania laboratoryjne wykazały, że zawiera on szereg substancji bioaktywnych, które mogą wyjaśniać jego tradycyjne działanie. Wśród najważniejszych związków występujących w korzeniu pałecznika wymienia się:
- Steroidowe glikozydy – np. cynatratozyd B, które mogą działać rozkurczająco na mięśnie oskrzeli, łagodząc objawy kaszlu [2],
- Alkaloidy – związki wykazujące działanie rozluźniające na mięśnie gładkie dróg oddechowych [4],
- Flawonoidy – naturalne antyoksydanty wspierające walkę z wolnymi rodnikami [5],
- Polisacharydy – mogące wspierać układ odpornościowy [5].
Ich obecność nie oznacza jeszcze gwarantowanego działania. Dlatego ważne są dalsze badania (szczególnie kliniczne), które potwierdzą, czy palecznik faktycznie pomaga tak, jak sugerują wstępne wyniki.
Właściwości zdrowotne palecznika chińskiego
Większość dostępnych danych pochodzi z badań in vitro oraz eksperymentów na zwierzętach. Co z nich wynika?
- Działanie przeciwkaszlowe i wykrztuśne – ekstrakty z korzenia palecznika pomagają rozluźnić mięśnie oskrzeli, co może ułatwiać oddychanie przy przeziębieniu lub infekcji dróg oddechowych [1],
- Rozkurcz oskrzeli – jeden z aktywnych związków (cynatratozyd B) wykazał w badaniach silne działanie rozkurczowe [4],
- Działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne – potencjalnie wspomaga organizm w walce z przewlekłym stanem zapalnym i stresem oksydacyjnym [3–5].
To wszystko brzmi obiecująco, ale warto zaznaczyć, że wciąż brakuje solidnych badań klinicznych na ludziach. Oznacza to, że choć roślina ma potencjał, to obecnie jej działanie nie jest wystarczająco udokumentowane, by traktować ją jako zamiennik leków czy terapii.
Palecznik chiński w suplementach i dietetyce
Obecnie pałecznik chiński dostępny jest głównie jako składnik suplementów diety, szczególnie w krajach Azji, USA i Kanadzie. Można go znaleźć w formie kapsułek, proszków oraz herbatek ziołowych. Standardowa dawka tradycyjna, stosowana od wieków w medycynie chińskiej, to od 3 do 9 gramów suszonego surowca dziennie [3].
W Europie roślina ta nie jest jeszcze uznana za tzw. „Novel Food”, co oznacza, że jej dostępność jest ograniczona, a zastosowanie w produktach spożywczych i suplementach wymaga dodatkowych zatwierdzeń. Dlatego u nas wciąż jest to egzotyczna ciekawostka, a nie powszechny składnik codziennej diety.
Bezpieczeństwo stosowania
Palecznik chiński na ogół uznawany jest za bezpieczny przy umiarkowanym stosowaniu. Jednak należy pamiętać o kilku zasadach:
- U osób wrażliwych możliwe jest podrażnienie układu pokarmowego [3],
- Brakuje danych dotyczących możliwych interakcji z lekami,
- Nie zaleca się stosowania u dzieci, kobiet w ciąży oraz karmiących ze względu na brak badań klinicznych w tych grupach [3],
- Zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą przed rozpoczęciem suplementacji.
Podsumowanie
Palecznik chiński to ciekawy przykład rośliny o długiej tradycji stosowania i rosnącym zainteresowaniu naukowców. Jego korzenie skrywają związki, które mogą wspierać układ oddechowy, zwłaszcza w łagodzeniu kaszlu i wspomaganiu odkrztuszania. Jednak obecnie większość dowodów opiera się na badaniach laboratoryjnych, a kliniczne potwierdzenia są nadal potrzebne.
Dla osób zainteresowanych naturalnymi sposobami wsparcia zdrowia pałecznik może być ciekawą opcją do rozważenia, ale nie powinien zastępować standardowej opieki medycznej. Warto śledzić rozwój badań, bo przyszłość może przynieść więcej informacji i nowych zastosowań tej egzotycznej rośliny.
Bibliografia
- „Establishment of high‑efficiency hairy root…” – potwierdza przeciwkaszlowe działanie Bai Qian [1].
- „Steroids from the roots of Cynanchum stauntonii” (Planta Med 2004) – glikozydy C21 [2].
- „Inspecting the True Identity…” (PMC 2017) – barcoding i potwierdzenie zastosowań TCM [3].
- „Potent airway smooth muscle relaxant effect…” (J Nat Prod 2014) – działanie relaksujące oskrzela [4].
- „Three new steroidal glycosides…” (PMC 2013) – budowa i aktywność biologiczna związków [5].
- Strony sklepowe z suplementami Bai Qian – przykłady form handlowych dostępnych online [6,7].
