Dyplomowany dietetyk. Główne zainteresowania to nieswoiste zapalenia jelit oraz choroby…
CU (Colitis Ulcerosa), czyli wrzodziejące zapalenie jelita grubego należy do grupy nieswoistych zapalnych chorób jelit. Jest to choroba autoimmunologiczna. W przypadku tej choroby zmiany zlokalizowane są w obrębie jelita grubego. Obraz kliniczny jest mało charakterystyczny i w związku z tym trudny do zdiagnozowania. Występują przewlekłe biegunki, często z dużą domieszką krwi, wzdęcia, bóle brzucha, nagła utrata masy ciała, niedobory składników mineralnych oraz witamin i w związku z zaburzeniami wchłaniania oraz utratą krwi przy wypróżnianiu – anemia. Stosowanie diety leczniczej jest w tym wypadku niezbędne i pomaga złagodzić objawy choroby oraz wydłużyć okres pomiędzy nawrotami.
Główne założenia diety we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego
- Wysoki stopień zindywidualizowania
- Zapobieganie oraz wyrównanie niedoborów energii i składników odżywczych
- Dopasowanie koniecznej suplementacji zależnie od miejsca wchłaniania danego składnika a występowania zmiany chorobowej w jelicie
- Prewencja podrażnień nabłonka jelita poprzez wykluczenie z diety produktów ostrych, ciężkostrawnych, wzdymających
- Zapobieganie biegunkom a także zaparciom
- Wysokoenergetyczna, bogatobiałkowa, lekkostrawna z ograniczeniem cukrów rafinowanych, laktozy i produktów drażniących
Problematyczny błonnik
Błonnik jest w tym wypadku wciąż kwestią sporną. Część źródeł rekomenduje dietę ubogoresztkową, ze względu na zwiększone występowanie wzdęć i biegunek. Druga część zaleca jednak dietę bogatą w błonnik, głównie w związku z jego zdolnością do wiązania toksycznych substancji. Wokresie nawrotu bądź w przypadku patologicznych zmian np. przewężeń w świetle jelita należy bezwzględnie wdrożyć dietę ubogoresztkową.
Czy istnieją produkty źle tolerowane przez większość pacjentów? Zdecydowanie tak!
- Mleko i jego przetwory – w związku z przewlekłym stanem zapalnym toczącym się w jelitach dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej. Wiąże się to ze spadkiem aktywności laktazy i może prowadzić do nietolerancji. Skutkiem tego mogą być wzmożone oddawanie luźnych stolców, wzdęcia czy kurczowe bóle brzucha. W wielu przypadkach występują u chorych także przeciwciała przeciwko kazeinie czy laktoalbuminie.
- Cukier i słodycze – mogą nasilać objawy ze strony przewodu pokarmowego. Zaleca się zastąpienie cukru np. acesulfamem K lub aspartamem. Niezalecane są jednak poliole, ze względu na ich laksacyjne działanie.
- Soki owocowe i napoje z kofeiną – wykazują działanie przyspieszające perystaltykę jelit, mogą powodować przelewania w brzuchu. Zwłaszcza powinno unikać się cytrusów.
- Produkty ostro przyprawione, wzdymające, smażone, powodujące nadmierne powstawanie gazów, o udowodnionym działaniu laksacyjnym
Dieta w okresie nawrotu
Nawrót można zdiagnozować, gdy chory wydala dwukrotnie większą liczbę stolców na dobę, często z większą domieszką krwi lub stolce mają dwa razy większą objętość (w ml) u chorych ze stomią. Dietę należy dostosować do stopnia ciężkości tego okresu. W większości przypadków zalecana jest dieta płynna, której głównym celem jest zapobieżenie odwodnieniu oraz niedoborom elektrolitów. Często całkowicie wyłącza się żywienie doustne i wprowadza żywienie parenteralne. Stopniowo, gdy obserwowana jest poprawa stanu zdrowia pacjenta włącza się żywienie doustne, dążąc do diety zgodnej z żywieniem w trakcie okresu remisji.
Jakie suplementy warto włączyć do diety?
Co jeszcze możemy zaproponować pacjentowi?
- Otręby sorgo i ekstrakt z winogron – protekcyjny wpływ na ścianę jelita
- Sok z buraków – zawiera glutaminę, która przyspiesza regenerację śluzówki jelita
- Oleje rybie – indukują remisję i chronią przez migracją patogennych bakterii
- Kwas masłowy – zmniejsza objawy biegunki, przywraca odpowiednią motorykę przewodu pokarmowego, zwiększa wchłanianie elektrolitów oraz indukuje regenerację nabłonka jelita.
Alternatywne metody żywienia w NZJ – nieswoistych zapaleniach jelit
- Dieta FODMAP – łączenie tej diety z powyższymi zaleceniami skutecznie redukuje objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Polega na ograniczeniu lub całkowitym wykluczeniu zdolnych do fermentacji, słabo wchłanialnych węglowodanów
- Dieta SCD – eliminacja di – oraz polisacharydów, włączenie do diety bezlaktozowych, fermentowanych produktów mlecznych
- Dieta IBD – AID – przeciwzapalna – zwiększona podaż pro- i prebiotyków, spożywanie głównie monosacharydów, zmiana konsystencji pokarmu przez obróbkę np. mielenie, blendowanie,
Bibliografia
- Gawęcki J., Grzymisławski M., 2012r. „Żywienie człowieka zdrowego i chorego”
- Banasiewicz T, Borycka-Kiciak K., Dobrowolska-Zachwieja A., Friediger J., Kiciak A., Krokowicz P., Małecka-Panas E., Pietrzak P., Rydzewska G., Tarnowski W., Zabielski R., 2010r. „Kliniczne aspekty zastosowania kwasu masłowego w postępowaniu dietetycznym w chorobach jelit Clinical aspects of sodium butyrate application in dietary treatment of bowel diseases”
- Ciok J., 1999r „Żywienie w patogenezie i leczeniu nieswoistych zapalnych chorób jelit” Mansueto P., Seidita A., D’Alcamo A., Carroccio A., 2015r. „Role of FODMAPs in patients with irritable bowel syndrome”
Dyplomowany dietetyk. Główne zainteresowania to nieswoiste zapalenia jelit oraz choroby metaboliczne. Nieustannie chce rozwijać się zawodowo i pogłębiać swoją wiedzę.