Czy odpowiednia dieta może być skuteczną metodą leczenia depresji?

Depresja  jest  jedną z najpowszechniejszych chorób, które dotykają dorosłych ludzi. Ma wiele odmian, często o odmiennej etiologii. Choroba najbardziej rozprzestrzeniona jest w krajach średnio- i wysokorozwiniętych. Do głównych objawów depresji można zaliczyć:  wzmożone uczucie smutku i niepokoju, pogorszenie nastroju, brak zainteresowania przyjemnościami, osłabiony apetyt. Często występują także zmiany w masie ciała, modyfikacje w schemacie snu, zaburzenia koncentracji i pomniejszenie funkcji poznawczych. Szacuje się, że przewlekła depresja kończy się samobójstwem w ok. 15 % przypadków.

Wskazuje się, że współczesna dieta uboga w witaminy i minerały, a bogata w cukier, nasycone kwasy tłuszczowe, nienasycone kwasy tłuszczowe typu trans i omega-6 może wpływać na wzrost zachorowań na depresję. Czynniki socjalne i środowiskowe, a także wystąpienie depresji w rodzinie wpływają dodatnio na rozpoznanie zaburzenia. Z pewnością interesujący z punktu widzenia dietetyki wydaje się być fakt, że nadmierna masa ciała (BMI ≥ 30) zwiększa ryzyko wystąpienia depresji lub jej objawów o 50 – 150%.

Coraz częściej można zauważyć ograniczenia w sposobach leczenia depresji , dlatego też następuje wzrost zainteresowania alternatywnymi formami ( w porównaniu z farmakoterapią) leczenia tej choroby. Właśnie jedną z tych form jest leczenie żywieniowe, metoda ta nie tylko nie stoi w sprzeczności z tradycyjnymi sposobami leczenia, lecz może być także skuteczną drogą w ich wspomaganiu.

Głównym punktem w dietoterapii osób ze stwierdzoną depresją jest suplementacja kwasów z grupy omega-3. Ważna jest także odpowiednia podaż białek, tłuszczów, węglowodanów oraz
S-adenozylometioniny (istotna w przebiegu cyklu przemian kwasu foliowego).  Należy także wspomnieć, iż dieta z ograniczeniem kalorii, skutkująca zmniejszeniem masy ciała, przyczynia się znacząco na zanik symptomów depresji u kobiet w średnim wieku. Także dieta bezglutenowa może zmniejszać nasilenie objawów omawianej choroby.

Kwasy tłuszczowe omega-3

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe z grupy n-3 wpływają na powstanie i przebieg depresji. Efekt leczniczy omawianych kwasów łączony jest z ich rolą budulcową osłonek mielinowych neuronów, regulacją przepływu neurotransmiterów oraz sygnałów nerwowych. Przyjmuje się, że zmniejszenie spożycia ryb i innych produktów bogatych w kwasy omega-3 przyczynia się do wzrostu zachorowań na depresję. Badania zdają się potwierdzać także, iż suplementacja wielonienasyconych kwasów tłuszczowych może korzystnie wpływać  na walkę z procesem oksydacyjnym u osób borykających się z depresją.

Kwas foliowy

Zarejestrowano, że u osób cierpiących na depresję występuje niski poziom kwasu foliowego w krwinkach czerwonych i osoczu. Wśród przyczyn tego zjawiska wymienia się niewłaściwe żywienie oraz warunki socjoekonomiczne. Co więcej niedobór kwasu foliowego zmniejsza skuteczność stosowanej farmakoterapii (redukcja syntezy neurotransmiterów), przyczynia się także do wzrostu stężenia toksycznego aminokwasu – homocysteiny w ustroju.

Dawka kwasu foliowego pozytywnie wpływająca na złagodzenie objawów depresyjnych wynosi
0,8 mg/dobę.

Witamina B₁₂ (kobalamina)

U pacjentów dotkniętych depresją można stwierdzić niedobory witaminy B₁₂ podobnie jak kwasu foliowego. Oba te związki mogą przyczynić się do wystąpienia depresji lekoopornej. Zatem włączenie do terapii farmakologicznej suplementacji  kobalaminy  wpływa na wzrost wrażliwości na środki antydepresyjne.

Cynk

Pierwiastek ten odgrywa rolę w prawidłowym funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego i układu immunologicznego. Wykazano doświadczalnie, że niedobory cynku skutkują obniżoną aktywnością, niezdecydowaniem w działaniu, osłabieniem pamięci i koncentracji. Nadal trwają badania nad pozytywnym oddziaływaniem cynku w leczeniu depresji, jednak poprzez subiektywne oceny pacjentów wykazano, iż równoległe stosowanie tego pierwiastka  z lekami (np. antydepresyjnymi ) wpływa na redukcję objawów.

Tryptofan

Tryptofan odgrywa istotną rolę w syntezie serotoniny. Jego niedobory należy uzupełniać poprzez podaż produktów w niego obfitujących np. bananów, owoców morza, jaj. Wskazuje się, że zwiększona podatność na choroby związane z psychiką, u osób z nieleczoną celiakią, może wynikać z obniżonego poziomu tryptofanu.

Dieta bezglutenowa

Zauważono morfologiczne podobieństwa w parametrach u osób z depresją i tych z nieleczoną celiakią, w porównaniu do osób cierpiących na chorobę trzewną, ale stosujących dietę bezglutenową. Może to sugerować korzyści z zastosowania diety eliminacyjnej u osób z zaburzeniami psychicznymi. Dieta bez glutenu stosowana u osób z celiakią znosi symptomy depresji, wpływając na wzrost stężenia L-tryptofanu we krwi.

Bibliografia:

1. Majkutewicz P., Tyszko P., Okręglicka K.: Leczenie żywieniowe depresji, Family Medicine & Primary Care Review 2014; 16, 1: 48–50
2. Hammen C.: Depresja. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2006