Czy woda gazowana jest zdrowa?

Na temat wody gazowanej powstało sporo mitów. Są jej zwolennicy, którzy uwielbiają musujące bąbelki. Znajdą się również przeciwnicy wody gazowanej. Twierdzą oni, że jest ona niezdrowa. Jak jest naprawdę? Czy rzeczywiście woda gazowana szkodzi zdrowiu ? I czy każdy powinien po nią sięgać?

Rodzaje wód butelkowych

Obecnie na polskim rynku wyróżnia się trzy rodzaje wód butelkowych. Są to:

• naturalne wody mineralne;
• wody źródlane oraz
• wody stołowe.

Te ostatnie są otrzymywane poprzez dodanie do wody źródlanej naturalnej wody mineralnej lub soli mineralnych, które mają znaczenie fizjologiczne. Np. sód, chlorki, magnez, wapń, wodorowęglany czy siarczany [1, 2].

Wody można podzielić również w zależności od zawartości sumy rozpuszczalnych składników mineralnych w 1 litrze wody. Podział ten jest następujący:

• bardzo niskozmineralizowane (< 50 mg/dm³);
• niskozmineralizowane (50 – 500 mg/dm³);
• średniozmineralizowane (500 – 1500 mg/dm³);
• wysokozmineralizowane (> 1500 mg/dm³) [2, 3].

Woda gazowana – jak powstaje ?

Woda gazowana powstaje w wyniku wysycenia pod ciśnieniem niegazowanej wody mineralnej lub źródlanej dwutlenkiem węgla (CO₂) [4]. W zależności od stopnia wysycenia można wyróżnić wody:

• nienasycone dwutlenkiem węgla (niegazowane);
• niskonasycone dwutlenkiem węgla (do 1500 mg CO₂ dm³);
• średnionasycone dwutlenkiem węgla (1500 – 4000 mg CO₂ dm³ oraz
• wysokonasycone dwutlenkiem węgla (> 4000 mg CO₂ dm³) [2].

Woda gazowana i woda sodowa. Czym się różnią?

Chociaż termin wody gazowanej i sodowej często jest używany zamiennie, to jednak występują między nimi różnice. Wspólną ich cechą jest z pewnością obecność pęcherzyków gazu w postaci CO₂. Główne różnice dotyczą źródła otrzymania tych wód, ich składu, smaku oraz przetwarzania.

Woda sodowa jest otrzymywana ze zwykłej wody pozyskanej z dowolnego miejsca. Jest ona sztucznie przetwarzana – jej produkcja zachodzi z udziałem człowieka. Składa się z różnych dodatków. Dodawany jest do niej m.in. cytrynian sodu, sól kuchenna czy wodorowęglan sodu. Od zastosowanych dodatków zależy jej smak. Może być ona słona, a czasami nawet gorzka.

Z kolei woda gazowana jest otrzymywana z naturalnego źródła lub studni. Jest naturalnie przetwarzana. W jej produkcji nie ma ingerencji człowieka. Składa się z naturalnych składników mineralnych (wapń, magnez, potas). Odznacza się ona naturalnym smakiem, który jest bardziej delikatny niż w przypadku wody sodowej [12].

Czy woda gazowana jest zdrowa? Właściwości

Orzeźwienie

Woda gazowana jest napojem orzeźwiającym. Gaz z pewnością poprawia jej smak. W jamie ustnej spożyta woda jest zatrzymywana tylko przez kilka sekund. W przypadku, gdy jest pita powoli, wywołuje pobudzające uczucie i lekko kwaśny smak [5].

Zdrowie zębów

Jednym z problemów związanym z piciem wody gazowanej jest jej wpływ na zdrowie zębów. Przypuszcza się, że może sprzyjać erozji szkliwa zębów. Wszystko za sprawą obecności kwasu węglowego. Nadaje on jej odczyn pH kwasowy Jest to produkt uboczny wody i CO₂.

Jednakże istnieje mało badań, które by to potwierdzały [6, 7]. Jedno z badań wykazało, że gazowana woda uszkadza szkliwo tylko nieznacznie więcej niż woda niegazowana. Poza tym należy mieć na uwadze, że niegazowane napoje z dodatkiem cukru są bardziej erozyjne niż woda gazowana. Zwykła woda gazowana wydaje się stanowić niewielkie zagrożenie dla zdrowia zębów. Tylko rodzaje słodkich napojów wykazują działanie szkodliwe [6].

Zdrowie kości

Obecnie nie ma dowodów, że picie wody gazowanej pogarsza stan kości. Tucker i wsp. przeprowadzili badanie na grupie ponad 2500 osób. Badali wpływ działania napojów gazowanych na gęstość mineralną kości (BMD). Ich obserwacje wykazały, że spożycie jedynie coli wiązało się z niskim BMD. Natomiast spożycie wody gazowanej nie miało wpływu na zdrowie kości [8].

Wpływ na uczucie sytości

Woda gazowana w większym stopniu zwiększa uczucie sytości niż niegazowana. Przeprowadzono badanie z udziałem 19 młodych kobiet. Po spożyciu 250 ml wody gazowanej obserwowano wzrost pełności niż po spożyciu wody niegazowanej. Wyniki tego badania sugerują, że woda gazowana może wywołać krótkotrwałe, ale znaczące uczucie sytości [9]. Woda gazowana może być zatem pomocna w procesie odchudzania. Woda nie dostarcza energii. Pod warunkiem, że nie jest to woda smakowa. Z tego powodu, jeśli jesteś na diecie, możesz śmiało sięgać po wodę gazowaną.

Wpływ na przewód pokarmowy

Zawarty CO₂ w wodzie gazowanej w większości nie dociera do żołądka. Po otwarciu butelki z wodą w znacznej ilości CO₂ ulega ulotnieniu. Z tego powodu znaczna część CO₂ obecnego w wodzie nie dociera do przewodu pokarmowego. A niewielka część, która się tam dostaje, ulega szybkiemu wchłanianiu [5].

Działanie CO₂ zależy w głównej mierze od stanu czynności żołądka. Gdy żołądek jest pusty, płyn szybko przechodzi do dwunastnicy. Tam CO₂ ulega przekształceniu do wodorowęglanu. Wolny CO₂ może ulec odbiciu. Jeżeli rozszerzający się gaz zwiększy ciśnienie i pobudzi dno żołądka, zostanie uruchomiony mechanizm odbijania. Natomiast jeśli woda gazowana jest spożywana po posiłku lub w jego trakcie, CO₂ lokalizuje się w górnej części żołądka. Może to powodować uczucie pełności [5].

Dostarczony z wodą CO₂ może się również utrzymać w żołądku. Spowoduje to wzdęcie brzucha w wyniku nagromadzenia gazu. Obwód brzucha jest powiększony oraz towarzyszy uczucie dyskomfortu. Pomocne w tym przypadku może okazać się picie wody małymi łykami i powoli. Szybkie picie przyczynia się bowiem do połykania większej ilości powietrza. Tym samym większa ilość gazu gromadzi się w żołądku.

Woda gazowana w ciąży

Zawarty w wodzie CO₂ może wspomagać procesy trawienia. Wpływa bowiem na tworzenie i wydzielanie kwasu solnego [5]. Odgrywa on ważną rolę w procesie trawienia. Ma poza tym znaczący wpływ na działanie niektórych enzymów trawiennych. Z tego też względu często woda gazowana polecana jest kobietom w okresie ciąży. Ponieważ zawarty w niej CO₂ stymuluje produkcję soków żołądkowych, a tym samym wspomaga proces trawienia. Ponadto CO₂ jest pomocny w łagodzeniu mdłości, które często pojawią się w czasie ciąży.

Przeciwwskazania

Jednak warto dodać, że nadmiar kwasu solnego może prowadzić do nadkwasoty. Może to powodować zgagę, kwaśne odbijania lub uczucie pieczenia za mostkiem. Osoby z takimi dolegliwościami powinny raczej unikać wody gazowanej. W przeciwnym razie dolegliwości mogą nawracać i być bardziej dokuczliwe. Także w przypadku, gdy kobieta w ciąży choruje na nadciśnienie lub obrzęki albo często występują wzdęcia, woda gazowana jest przeciwwskazana [13].

Wpływ na występowanie zaparć

Zaburzenia pracy układu pokarmowego związane z zaparciami obecnie występują w społeczeństwie dość często. Jednym z ważnych zaleceń w przypadku zaparć jest odpowiednie nawodnienie organizmu. Zaleca się przede wszystkim wodę. Niektóre badania wykazują, że w przypadku zaparć korzystniejsze działanie może mieć woda gazowana.

Jedno z takich badań zostało przeprowadzone przez Cuomo i wsp. Jego celem była ocena wpływu wody gazowanej u osób z dyspepsją (niestrawnością) oraz zaparciami. Obserwacje trwały 15 dni. Jedna grupa (10 osób) piła wodę gazowaną. Drugiej grupie (11 osób) podawano wodę z kranu. Wykazano, że objawy niestrawności uległy zmniejszeniu u osób spożywających wodę gazowaną. Również w tej grupie znacznie spadła częstość zaparć w porównaniu do drugiej grupy [11]. Woda gazowana może być zatem pomocna w przypadku występowania zaparć. Ponadto badanie te pokazuje, że woda gazowana wspomaga procesy trawienia.

Wpływ na równowagę kwasowo-zasadową

Woda gazowana wykazuje wpływ na zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej. W wodzie gazowanej wytwarzany jest kwas węglowy (H₂CO₃). Jest to jej istotny składnik niezbędny do utrzymania równowagi kwasowo-zasadowej. Kwas ten ulega dysocjacji do anionu HCO₃^– i jonu wodorowego H⁺. Stężenie tego kationu odpowiada za pH krwi oraz tkanek. Wpływ wody gazowanej na równowagę kwasowo-zasadową badali Bottje i wsp. Badanie przeprowadzone zostało na 20 kogutach. Poddano je działaniu stresu cieplnego. W tym czasie zwierzętom do picia podawano różne roztwory:

• wody z kranu (pH=7,8);
• wody gazowanej (pH=5,2);
• 2% wodorowęglanu sodu (pH=8,0) oraz
• 3,5% chlorku wapnia (pH=7,4).

Ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla (pCO₂) oraz pH krwi mierzono co 15 minut w czasie trwania okresu ciepła naturalnego (25°C, 90 minut) i okresu natężenia ciepła (37°C, 90 minut). Wykazano, że woda gazowana miała korzystniejszy wpływ na zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej podczas stresu cieplnego [10].

Podsumowanie

Nie ma wystarczających dowodów na to, że woda gazowana jest niezdrowa. Jest tak samo dobrym źródłem nawodnienia, jak woda niegazowana. Ponadto zawarty w niej CO₂ poprawia jej smak i zwiększa uczucie orzeźwienia. Badania pokazują, że może być ona pomocna w leczeniu zaparć oraz wpływa korzystnie na równowagę kwasowo-zasadową. Jeżeli lubimy wodę gazowaną i nie występują po niej żadne dokuczliwe dolegliwości (np. wzdęcia), można śmiało po nią sięgać.

Bibliografia:

1. Kłos L., Spożycie wody butelkowej w Polsce i jej wpływ na środowisko przyrodnicze. Barometr Regionalny 2016, 14(1), str. 111-117.
2. Krełowska-Kułas M. Preferencje konsumentów związane ze spożyciem wód butelkowanych. Journal of Elementology 2007; 12(1), str. 55-62.
3. Salomon A., Regulska – Ilow B. Polskie butelkowane wody mineralne i lecznicze – charakterystyka i zastosowanie. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 2013; 1, str. 53 – 65.
4. Spritzler F., Carbonated (Sparkling) Water: Good or Bad? Healthline 03.11.2019 r. online: https://www.healthline.com/nutrition/carbonated-water-good-or-bad dostęp: 06.08.2020 r.
5. Cuomo R., Sarnelli G., Savarese M. F., Buyckx M. Carbonated beverages and gastrointestinal system: Between myth and reality. Nutrition, Metabolism & Cardiovascular Diseases 2009; 20, str. 1-7.
6. Gunnars K., How Much Water Should You Drink Per Day? Healthline 05.11.2020 r. online: https://www.healthline.com/nutrition/how-much-water-should-you-drink-per-day dostęp: 06.08.2021 r.
7. Specktor B., Is Sparkling Water As Healthy As Regular Water? Live Science 19.04.2018 r. online: https://www.livescience.com/62351-does-sparkling-water-hydrate-you.html dostęp: 06.08.2020 r.
8. Tucker K.L., Morita K., Qiao N. et. al. Colas, but not other carbonated beverages, are associated with low bone mineral density in older women: The Framingham Osteoporosis Study. The American Journal of Clinical Nutrition 2006; 84(4), str. 936-942.
9. Wakisaka S., Nagai H., Mura E. i wsp., The effects of Carbonated Water upon Gastric and Cardiac Activities and Fullness in Healthy Young Women. Journal of Nutritional Science and Vitaminology 2012; 58, str. 333-338.
10. Ottje W. G., Harrison, P. C. The effect of tap water, carbonated water, sodium bicarbonate, and calcium chloride on blood acid-base balance in cockerels subjected to heat stress. Poultry Science 1985; 64(1), str. 107-113.
11. Cuomo, R., Grasso, R., Sarnelli, G. et. al.(2002). Effects of carbonated water on functional dyspepsia and constipation. European journal of gastroenterology & hepatology 2002; 14(9), str. 991-999.
12. Lower C., The Difference Between Soda Water and Sparkling Mineral Water. LifeHacker 29.03.2021 r. online: https://www.lifehacker.com.au/2021/03/the-difference-between-club-soda-seltzer-and-sparkling-mineral-water/, dostęp: 12.08.2021 r.
13. Espada B., Czy woda gazowana może wpływać w czasie ciąży? OkDiario 03.08.2021 r. online: https://okdiario.com/bebes/puede-beber-agua-gas-durante-embarazo-6256912 dostęp: 12.08.2021 r.