Czym różni się szalotka od cebuli? Odróżnianie, właściwości i zastosowanie w kuchni

Szalotka i cebula to dwa popularne warzywa występujące w wielu przepisach. Jednak podczas gdy szalotka i cebula mają kilka podobieństw, wiele różni je od siebie. W tym artykule zostanie przedstawione porównanie smaku, wyglądu, wartości odżywczej i potencjalnych zastosowań szalotki i cebuli.

Spis treści:

1. Szalotka
2. Cebula
3. Różnice między szalotką a cebulą
4. Porównanie wartości odżywczych
5. Różnice w smaku
6. Porównanie właściwości prozdrowotnych
7. Porównanie zastosowań kulinarnych
8. Podsumowanie
9. Bibliografia

Charakterystyka szalotki

Szalotka (Allium ascalonicum) znana także jako cebula szalotka, czosnek askaloński (należy do rodziny czosnkowatych) [1]. Pochodzi z Bliskiego Wschodu (Syria, Izrael i Jordania). Szalotka obecnie jest popularnym warzywem stosowanym jako przyprawa do potraw. Szalotka w Polsce często spotykana jest pod nazwą cebuloczosnek. Roślina ta ma najczęściej podłużnie-jajowatą formę. Szalotki rosną podobnie jak czosnek, po kilka sztuk w jednym miejscu [1]. W Polsce znajdziemy głównie dwie odmiany szalotki tj.:

• szalotka Toto – jest to drobna cebula o złotym kolorze. Ma bardzo delikatny smak.
• szalotka Red Sum – jest to większa odmiana, podłużna i bardziej aromatyczna.

Istnieje, także szalotka bananowa, która jest skrzyżowaniem szalotki i cebuli. Szalotka bananowa jest dłuższa niż zwykła szalotka okrągła. Nazwę zawdzięcza swojemu wyglądowi, który jest podobny do kształtu banana. Z zewnątrz jest pokryta gładką i brązową skórką. Niektóre odmiany mają prawie cały biały miąższ w środku, inne mają biały rdzeń, a zewnętrzne warstwy miąższu są różowe lub fioletowe.

Charakterystyka cebuli

Cebula, jak i szalotka, jest również przyprawą używaną w kuchni. Nadaje aromatyczną nutę wielu potrawom mięsnym i warzywnym. Jej charakterystyczny wygląd jest wszystkim dobrze znany. Istnieje jednak wiele odmian tej rośliny, różniących się od siebie kolorem, kształtem i rozmiarem. Kolor — od białego, przez czerwony do fioletowego, kształt — od kulistego do stożkowego. Dobra gatunkowo cebula powinna być twarda. Cebule mogą być cylindryczne, z zieloną łodygą i białą częścią podziemną. Cebula to zwyczajowa nazwa warzywa należącego do rodziny amarylkowatych [1]. Prawidłowa nazwa botaniczna to czosnek cebula jest to bowiem gatunek należący do rodzaju: czosnek.

Podstawowe różnice między szalotką a cebulą

Jak można zauważyć szalotka i cebula to warzywa należące do tego samego rodzaju: Allium [1]. Szalotki rosną jako skupisko cebul z pojedynczej posadzonej cebuli podobnej do czosnku, podczas gdy cebula rośnie jako pojedyncza duża cebula na roślinę. Szalotki są znacznie mniejsze w porównaniu do cebuli.

Cebule zwyczajne mają okrągłą formę, a szalotka jest bardziej wydłużona niż cebula zwyczajna. Cebula jest trudniejsza do uprawy niż szalotka.

Mimo iż cebula i szalotka są blisko spokrewnione, istnieje między nimi kilka kluczowych różnic. W przeciwieństwie do cebuli szalotki rosną w skupiskach, a ząbki mają podłużny kształt i kolor od szarego do bladego fioletu lub brązu [2].

Szalotka ma również łagodny, nieco słodki smak, który jest bardziej subtelny niż ostry smak cebuli. Co więcej, podczas gdy cebula jest często spotykana w różnych potrawach, szalotki są mniej powszechne i zazwyczaj znacznie droższe.

Porównanie wartości odżywczych szalotki i cebuli

Zarówno szalotka, jak i cebula są bogate w składniki odżywcze, w tym błonnik oraz szereg ważnych witamin i składników mineralnych.

Oto jak 2/3 szklanki (100 gramów) surowej szalotki i cebuli wypadają pod względem wartości odżywczych.

Szalotka (Czosnek askaloński) (100g):	Cebula (100g):
Kilokalorie – 72 kcal/100 g	Kilokalorie – 40 kcal/100 g
Węglowodany – 16.8 g	Węglowodany – 9.34 g
Tłuszcze – 0.1 g	Tłuszcze – 0.1 g
Białko – 2.5 g	Białko – 1.1 g
Witamina B1 (Tiamina) – 0.06 mg	Witamina B1 (Tiamina) – 0.046 mg
Witamina B2 (Ryboflawina) – 0.02 mg	Witamina B2 (Ryboflawina) – 0.027 mg
Witamina B3 (Niacyna) – 0.2 mg	Witamina B3 (Niacyna) – 0.116 mg
Witamina B5 (Kw. pant.) – 0.29 mg	Witamina B5 (Kw. pant.) – 0.123 mg
Witamina B – 60.345 mg	Witamina B6 – 0.12 mg
Witamina B9 (Kw. foliowy) – 34 mg	Witamina B9 (Kw. foliowy) – 19 mg
Witamina C – 8 mg	Witamina C – 7.4 mg
Wapń – 37 mg	Wapń – 23 mg
Magnez – 21 mg	Magnez – 10 mg
Fosfor – 60 mg	Fosfor – 29 mg
Potas – 334 mg	Potas – 146 mg
Sód – 12 mg	Sód – 4 mg
Cynk – 0.4 mg	Cynk – 0.17 mg

Chociaż cebula zawiera mniej kilokalorii w tej samej wielkości porcji, szalotki mają wyższy udział niektórych istotnych składnikach odżywczych. Jak można zauważyć szalotka, zawiera większą ilość błonnika i jest bogata w witaminę B6, mangan, miedź, foliany i witaminę C. Cebula natomiast zawiera więcej witaminy B2. 

Czym się różni smak szalotki od smaku cebuli?

Szalotka różni się od zwykłej cebuli przede wszystkim smakiem. Jest on znacznie łagodniejszy niż smak cebuli. Szalotkę można zastosować, gdy smak cebuli jest dla nas zbyt silny. W przypadku szalotki jest on delikatny i wyrafinowany.

Właściwości prozdrowotne szalotki i cebuli – porównanie

Szalotka i cebula ze względu na swój bogaty w wartości odżywcze skład, mogą wspomóc w terapii niektórych schorzeń. Zatem jakie właściwości ma szalotka, a jakie cebula? Otóż szalotka będzie pomocna w trakcie:

• Problemów z układem pokarmowym. Szalotka ma właściwości bakteriobójcze, pomaga zwalczać różnego rodzaju bakterie, a w szczególności Helicobacter pylori [7]. Można ją zatem spożywać w celu profilaktyki wrzodów żołądka i dwunastnicy, których główną przyczyną jest wspomniany patogen.
• Zbyt wysokiego poziomu cholesterolu. Szalotka obniża poziom cholesterolu LDL  we krwi oraz wspomaga utrzymywanie prawidłowego poziomu cukru we krwi [3]. Zawarte w tej roślinie flawonoidy, pozytywnie wpływają na pracę serca i poprawiają funkcjonowanie układu krwionośnego [7].
• W czasie obniżonej odporności. Szalotka zawiera duże ilości witaminy C. Dzięki temu wskazane jest spożywanie jej szczególnie w okresie jesienno-zimowym w celu zapobiegania infekcjom [8]. Szczególnie bogaty w witaminę C jest szczypior szalotki.
• Terapii przeciwnowotworowej, ponieważ jest bogatym źródłem antyoksydantów, a konkretniej allicyny  [2] (związek o silnym działaniu przeciwbakteryjnym). Allicyna oprócz właściwości przeciwnowotworowych wspomaga również układ odpornościowy i obniża cholesterol [2].

Cebula zwyczajna będzie miała podobne właściwości prozdrowotne co szalotka. Z tą różnicą, że zawiera ona więcej witaminy B2, która jest witaminą niezbędną dla prawidłowego widzenia,  wspomaga pracę błon śluzowych, dróg oddechowych, śluzówki przewodu pokarmowego oraz nabłonka naczyń krwionośnych i skóry [3]. Dlatego cebula zwyczajna może być bardziej pomocna w przypadku problemów ze strony układu nerwowego oraz wystąpienia stanów zapalnych błon śluzowych. 

Zastosowanie kulinarne szalotki i cebuli. Jak je jeść?

Cebula jest wykorzystywana w wielu potrawach dzięki swojemu wyrazistemu smakowi i wszechstronności. Przykładowo czerwona cebula ma łagodny smak, który dobrze sprawdza się podawana na surowo do kanapek, sałatek i burgerów. Tymczasem żółta cebula może być smażona, pieczona lub karmelizowana i dodawana do zup, dipów i pikantnych ciast.

Biała cebula jest nieco słodsza i ma chrupiącą konsystencję, dzięki czemu jest doskonałym dodatkiem do salsy i guacamole. Szalotki natomiast są cenione za subtelny, delikatny smak i mogą być przeznaczone do marynowania, karmelizowania lub pieczenia oraz zostać użyte jako składnik sosów sałatkowych (np. winegret).

Szalotki są czasem dodawane do zup i dań z makaronu lub używane jako ozdoba do zapiekanek i dań dodatkowych. Można, również zamienić w potrawach cebulę na szalotkę, ale ważne jest, aby dostosować odpowiednią gramaturę poszczególnych składników, gdyż taka zamiana może wpłynąć na końcowy smak dania.

Podsumowanie

Szalotka i cebula są blisko spokrewnione, ale mają kilka znaczących różnic pod względem smaku i wyglądu. W porównaniu z cebulą szalotka zawiera więcej kalorii, ale także więcej błonnika i mikroelementów. Chociaż różnią się nieco od siebie smakiem, można je stosować zamiennie w trakcie przyrządzania dań.

Bibliografia:

1. Shallot Species and Subtypes Discrimination Based on Morphology Descriptors (2020) Perković J., Major N., Ban D., Cvitan D., Ban S.  Plants 2021, 10(1), 60.
2. Garlic and Onions: Their Cancer Prevention Properties (2015) Holly L. Nicastro; Sharon A. Ross; John A. Milner 8 (3): 181–189.
3.  Onions—a global benefit to health. Phytother Res (2002) Griffiths G, Trueman L, Crowther T, Thomas B, Smith B.;16:603–15
4. Lucier G. Onions: The Sweet Smell of Success.(1998). Economic Research Service USDA 5–8.
5. Samavati S., Mohammadi-Motlagh H., Mostafaie A., (2014) A Highly Pure Sub-Fraction of Shallot Extract With Potent in vitro Anti-Angiogenic Activity. 3(4): 237–245.
6. Saos F.,  Hourmant A.,F. Esnault F., Chauvin E.(2002) In vitro Bulb Development in Shallot (Allium cepa L. Aggregatum Group): Effects of Anti‐gibberellins, Sucrose and Light  Apr 1; 89(4): 419–425.
7. Biswas S., (2016) Does the Interdependence between Oxidative Stress and Inflammation Explain the Antioxidant Paradox? 
8. Arpornchayanon W., Klinprung S.,Chansakaow S.,  Hanprasertpong N., Chaiyasate S., Tokuda M., Tamura H.,(2017) Antiallergic activities of shallot (Allium ascalonicum L.) and its therapeutic effects in allergic rhinitis.