W zawodach dietetyka, lekarza ale również trenera personalnego specjaliści zderzają się niekiedy z frustracją wynikającą z nieskuteczności pomocy, jaką oferują pacjentowi – klientowi, który potrzebuje wsparcia na swojej drodze do poprawy kondycji, utraty wagi czy też wprowadzenia zdrowych nawyków żywieniowych.
Niniejszy artykuł dotyczyć będzie nowoczesnej metody dietetycznej, jaką jest diet coaching. W tym tekście wymiennie używać będę terminów pacjent, klient.
Na potrzeby tego artykułu zajęłam się przede wszystkim kwestią pojęcia diet coachingu oraz pytaniem o cel klienta z wykorzystaniem narzędzi diet coachingowych. Inne tematy jak: obszary działania diet coaching’u, motywacja czy przekonania zostaną rozwinięte w kolejnych publikacjach.
Brak motywacji – gdzie leży problem?
Zdarza się, że pacjent skierowany do specjalisty d/s żywienia i zdrowia, wie że potrzebuje pomocy, ale jednocześnie często nie rozumie przyczyny, dlaczego powinien coś zmienić w swoim stylu życia. Brakuje mu również odpowiedniej motywacji. Co więcej, bywa, że nawet poważne problemy zdrowotne nie są wystarczającym czynnikiem mobilizującym do zmian. I mimo, że pacjent sam prosi o ułożenie jadłospisu, tudzież rozpisanie właściwego treningu, czuje w sobie opór i nie reaguje pozytywnie na perspektywę zmiany. Efekt? Pieczołowicie rozpisany jadłospis otworzony jest tylko raz, w gabinecie dietetyka. Później, w domu, pacjent do niego nie wraca. Podobnie jest z zajęciami w fitness klubie. Po zakupie nowego sprzętu i kilku nieustannie przekładanych treningach, klient nie wraca do ćwiczeń, często nawet nie informując o swojej decyzji trenera.
Nowoczesne rozwiązanie
Jak pracować z pacjentem, który wie, że powinien zmienić swoje nawyki i jednocześnie nie ma wewnętrznej motywacji?
Z pomocą przychodzi diet coaching, który znakomicie może usprawnić pracę dietetyka, lekarza, trenera fitness poprzez pogłębioną i empatyczną komunikację.
Czym jest diet coaching?
Diet coaching łączy w sobie coaching i mentoring dietetyczny. To metodycznie przeprowadzone spotkania, podczas których klient – coachee, przy wsparciu Diet Coacha – specjalisty żywieniowca, buduje samoświadomość, zespalając wiedzę z zakresu dobrego odżywiania i zdrowego stylu życia z wiedzą o sobie.
Zalety diet coaching’u
Dzięki diet coaching’owi klient ma możliwość zbadania własnych potrzeb żywieniowych, i odkrywa , co mu służy, a co mu szkodzi. Przygląda się temu i sam decyduje, co wybrać i z czego rezygnować. Podczas procesu diet–coaching’owego rodzą się istotne pytania, które pozwalają klientowi na samodzielne zanalizowanie własnych zasobów i prowadzą do stworzenia planu odżywiania, jaki będzie zgodny z jego preferencjami i możliwościami. Dzięki diet coachingowi klient ma możliwość nauczenia się jeść w sposób intuicyjny i nieprzymuszony, tak by jedzenie nie łączyło się z odczuciem wstydu i straty .
Czym diet coaching różni się od tradycyjnej pracy dietetyka?
Zalecenia
Diet Coach nie daje zaleceń, nie nakazuje, jak robi to dietetyk. Za zgodą i przy całkowitej akceptacji i szacunku autonomii klienta dostarcza on odpowiedniej wiedzy, ale to klient podejmuje decyzje, czy skorzysta z tego, czy też nie. Diet Coach szanuje każdą decyzję klienta i jednocześnie każda decyzja klienta może być tematem do rozmowy w obrębie toczącego się procesu diet coachingowego.
Rozwój klienta
Diet coaching to proces rozwoju, który rozwija umiejętność podejmowania decyzji i wspiera klienta na drodze do wyraźnie sformułowanego celu oraz przynosi satysfakcję ze zmian. W relacji klient – Diet Coach, spotyka się dwóch ekspertów: klient jest ekspertem, jeśli chodzi o wiedzę o nim, Diet Coach jest ekspertem d/s żywienia. Obie role w tej relacji są jednakowo ważne, lecz to diet coach podąża za klientem a nie odwrotnie. Diet coaching jest wspólną podróżą, podczas której diet coach dostosowuje swój krok do klienta, a niekiedy, dla lepszego oglądu i wsparcia klienta, idzie tuż za nim.
W ten sposób diet coach otwiera się na inny model świata. Dotrzymywanie kroku to okazywanie szacunku dla drugiej osoby i uznanie jej przekonań i wartości. Nie trzeba się z nimi zgadzać, żeby się dopasować do klienta. Wystarczy je zauważyć i uznać ich wartość.
Jak specjalista może wejść w świat klienta?
Jednym z najważniejszych narzędzi diet coachingowych jest aktywne słuchanie. Wyraża się ono w zaciekawieniu specjalisty, za którym idzie odpowiednia mowa ciała, pytania trafiające w sedno, jak również specjalistyczne techniki komunikacji jakim są między innymi: odzwierciedlania czy parafrazy.
Aktywne słuchanie sprawia, że pacjent zauważa nasze zainteresowanie, próby zrozumienia problemu, jak również widzi autentyczną chęć pomocy i zaangażowanie. Poprzez aktywne słuchanie okazujemy pacjentowi szacunek i empatię. Pacjent doskonale to czuje. Nasza otwarta i życzliwa, nie krytyczna postawa sprzyjać będzie szczerości i otwartości pacjenta, ponieważ nie będzie się on czuł oceniany.
Z czym przychodzi pacjent?
Zapytanie o cel klienta niech będzie serdecznym pytaniem, a nie odpytywaniem.
Pytania o cel mogą pozwolić specjaliście zdiagnozować poziom motywacji pacjenta, jak również jego umiejętności, możliwości, zasoby. Często sama rozmowa o celu, właściwie zadane pytania, mogą przynieść pacjentowi rozwiązania, które będą do niego najbardziej pasować („To mi odpowiada.”, „Na to mam czas.”), podniosą motywację („Tak, umiem to zrobić.”, „Zrobię to.”), jak również rozszerzyć świadomość („Wiem, po co to robię.”, „To sensowne.”).
Coaching jest sztuką zadawania pytań. Pytania rozwijające czyli takie, które zachęcają do rozmowy to pytania otwarte. Zaczynają się od przyimków: jak, kiedy, gdzie, w jaki sposób, ile razy, jak jeszcze.
Jak prowadzić rozmowę?
A oto przykład rozmowy z klientem, u którego niewielka siła motywacji zewnętrznej przesunęła się na silniejszą motywację wewnętrzną po doprecyzowaniu celu.
Klient (K): Muszę schudnąć
Diet Coach (DC): Rozumiem, że to dla ciebie ważne, dlatego mówisz, że musisz. A jak bardzo tego chcesz?
K: Lekarz kazał mi tu przyjść.
DC: Lekarz martwi się o twoje zdrowie. Co o tym myślisz?
K: Faktycznie ostatnio źle się czuję. Dyszę, sapię. Żona mówi, że chrapię jeszcze głośniej. Podobno to od jedzenia.
DC: Jak jest według ciebie?
K: Po piwie „wywala” mi brzuch, a nie po jedzeniu.
DC: Kiedy to zauważyłeś?
K: Dawniej nie piłem wieczorem piwa, to nie miałem brzucha.
DC: Jak się wtedy czułeś?
K: Bardzo dobrze
DC: Po czym poznajesz, że się dobrze czujesz?
K: Żona nie ucieka mi z sypialni (śmiech), no i nie sapię wychodząc na pierwsze piętro
DC: Co możesz zrobić, żeby było jak dawniej?
K: Nie kupię dzisiaj piwa.
DC: A jak ci się wydaje, ile piw mógłbyś pić i czuć się dobrze?
K: Nie wiem, może tylko w weekend?
DC: Chcesz to sprawdzić?
K: To się da zrobić.
DC: Pozwól, że podsumuję to, co usłyszałam. Ostatnio czujesz się źle prawdopodobnie z powodu twojej nadwagi. Twój lekarz się martwi i dlatego jesteś tutaj. Twierdzisz, że musisz schudnąć. Sądzisz, że duży brzuch masz z powodu piwa, dlatego chcesz sprawdzić, czy ograniczenie picia tylko do weekendu poprawi twoje zdrowie i samopoczucie. Zgadza się? (klient kiwa głową). Jest jeszcze coś, co mógłbyś zrobić dla swojego zdrowia?
K: Sałaty nie zacznę jeść jak królik, ale czytałem, że ryby są dobre i nie tuczą. Może spróbuję jeść więcej ryb?
DC: To świetny pomysł! Mogę się z tobą podzielić smacznym jadłospisem?
Jak widać, powyższy wyimek z rozmowy pokazuje, iż diet coaching’owy dialog nie przypomina tradycyjnego odpytywanie dietetycznego. W tej rozmowie klient jest ekspertem, znajduje własne rozwiązania, czym podbija motywację wewnętrzną. Diet Coach podtrzymuje zainteresowanie klienta i śledzi jego język zmiany. Na tej fali proponuje pewne rozwiązania, uprzednio odzwierciadlając, to co usłyszał.
Celem klienta może być jego marzenie, zadanie, albo konkretny plan do wykonania.
Pomocne pytania
Określić i doprecyzować cel mogą następujące pytania:
- Co chcesz osiągnąć?
- Po czym poznasz, że to już masz?
- Co się zmieni w twoim życiu, kiedy będziesz to mieć?
- Jakie twoje cechy, umiejętności, zasoby mogą pomóc w osiągnięciu celu?
- Od czego zaczniesz? Jaki będzie twój pierwszy krok?
Jak włączyć diet coaching w praktykę?
Proces diet coaching’owy klienta poprzedzony jest kontraktem i trwa zazwyczaj od czterech do ośmiu tygodni. Łączy się to z cotygodniową około godzinną sesją z Diet-Coachem. W gabinecie dietetycznym, czy lekarskim nie ma możliwości przeprowadzenia podobnego procesu, niemniej nawet w kilkunastominutowej rozmowie jesteśmy w stanie skorzystać z takich narzędzi coaching’owych jak aktywne słuchanie i otwarte pytania, które sprzyjać będą nawiązaniu relacji z pacjentem, sprawią, że poczuje się on bezpiecznie, co z kolei może wpłynąć na podniesienie jego motywacji i wzmocnić decyzyjność. Rezultat to zadowolenie klienta i mniej frustracji u specjalisty.
