Kto z nas pamięta swoje pierwsze 3 lata życia? Odpowiedź jest prosta – nikt. Jednak psychologowie twierdzą, iż to właśnie ten okres ma bardzo duży wpływ na to, jak wygląda w późniejszym czasie nasze dorosłe życie. Nawyki, które wyrobimy w sobie już od najmłodszych lat, wywierają wpływ na styl życia w dorosłym wieku. Z tego powodu rodzice, z których dzieci czerpią wzorce, powinni zaszczepić w dziecku prawidłowe nawyki żywieniowe oraz pokazać, jak aktywnie mogą spędzać swój wolny czas.
Znaczenie prawidłowego żywienia w rozwoju dziecka
W ostatnim dwudziestoleciu łatwe do zauważenia są niekorzystne zmiany w stylu życia, obejmujące również zachowania żywieniowe, które prowadzą do wielu problemów zdrowotnych. XXI wiek stał się symbolem żywności wysokoprzetworzonej, kojarzony jest również ze zwiększonym spożyciem słodyczy oraz ciągłym brakiem czasu, co w linii prostej przekłada się na styl życia. Nieprawidłowe zwyczaje żywieniowe mogą pojawić się już we wczesnych latach życia i często przejmowane są od innych członków rodziny. Dlatego bardzo ważną kwestią jest prawidłowe żywienie dziecka już od jego narodzin. Okres między trzynastym a trzydziestym szóstym miesiącem życia dziecka, jest okresem krytycznym do rozwoju określonych preferencji i nawyków żywieniowych. To do czego dziecko przywyknie w tym okresie może przetrwać, bez względu na to, czy są to zachowania korzystne, czy też nie.
Najczęściej popełniane błędy w żywieniu dziecka
W Polsce w ostatnich latach sytuacja w zakresie żywienia dzieci i młodzieży pod wieloma względami jest niezadowalająca. Analizując szereg prowadzonych badań na temat sposobu żywienia dzieci, jednoznacznie można stwierdzić, iż głównym błędem w żywieniu dzieci jest przekarmianie. Rodzice często traktują pożywienie jako środek pomagający w uspokojeniu dziecka, zmniejszeniu jego rozdrażnienia lub jako nagrodę za dobre zachowanie. Eksperci radzą także by oduczyć się wmuszania dziecku posiłku „do ostatniej łyżki”. Dziecko powinno mieć szansę samo decydować o wielkości zjadanej porcji, natomiast rodzic czy opiekun powinien zadbać o jakość spożywanego pokarmu. Kolejnym problemem jest podjadanie między posiłkami. W tym czasie dzieci najchętniej sięgają niestety po: cukierki, żelki, czekoladę, ciastka, lody, batony, natomiast znacznie rzadziej wybierają owoce, warzywa czy nabiał.
Niewystarczający udział ryb w diecie dzieci stanowi istotny błąd w żywieniu dziecka, ponieważ ryby są źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 i omega-6, które odgrywają ważną rolę w dorastającym organizmie. Szczególną rolę przypisuje się długołańcuchowym wielonienasyconym kwasom tłuszczowym omega-3, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju układu nerwowego dziecka. Ważne są również z punktu widzenia profilaktyki chorób serca i naczyń.
Często występującym błędem w żywieniu dzieci jest również zbyt małe spożycie owoców i warzyw, które są bogatym źródłem witamin i składników mineralnych. Ten sam problem występuje w odniesieniu do spożycia produktów zbożowych oraz roślin strączkowych, które jest również zbyt niskie. Wiąże się to również z niedostateczną podażą błonnika w diecie i możliwością wystąpienia u dziecka zaburzeń wypróżniania. Błonnik pokarmowy pomaga w uregulowaniu pracy przewodu pokarmowego, stanowi pożywkę dla „dobrych” bakterii zasiedlających jelita oraz wpływa na lepszą kontrolę apetytu.
Zbyt niskie spożycie produktów mlecznych to kolejny błąd, który można dopisać do listy najczęściej występujących. Mleko bogate jest w wiele wartościowych składników odżywczych, z których najważniejszym jednak jest wapń potrzebny m.in. do prawidłowego rozwoju układu kostnego oraz przebiegu licznych procesów metabolicznych. Ważne są również produkty fermentowane, które dzięki obecności w nich bakterii fermentacji mlekowej również odznaczają się dużą korzyścią dla zdrowia. Pomagają zwalczać patogenną mikroflorę w jelicie grubym, przez co zwiększają naturalną odporność organizmu.
Duży problemem stanowi również nadmierne spożycie produktów, które są bogate w sód oraz dosalanie potraw. Główne negatywne skutki zbyt dużego spożycia soli to przede wszystkim możliwość pojawienia się nadciśnienia tętniczego. Ponadto nadmiar soli w organizmie wiąże się ze zwiększonym spożyciem wody i zatrzymywaniem jej w ustroju.
Warto wspomnieć o tym, iż większość błędów w żywieniu dziecka zależy od rodziców bądź opiekunów dziecka. Małe dzieci są zdane na preferencje żywieniowe swoich rodziców. Często duży wpływ na model żywienia dziecka wywiera styl życia rodziców, pośpiech, brak czasu na wspólne posiłki oraz wybieranie przez rodziców produktów przetworzonych, które można przygotować w krótkim czasie. To rodzice pozwalają na spożywanie przez dziecko posiłków przed telewizorem czy podczas zabawy. Niestety w badaniach dowiedziono, że oglądanie przez dzieci telewizji w trakcie spożywania posiłków wiąże się z mniejszym spożyciem warzyw, owoców a także mleka w porównaniu ze spożywaniem posiłków przy stole wspólnie z rodziną.
Większość wyżej wymienionych błędów żywieniowych można łatwo zniwelować poprzez prowadzenie edukacji żywieniowej skierowanej nie tylko do rodziców ale także do najmłodszych dzieci. Edukacja taka nie powinna być jedynie czystą teorią ale powinna umożliwić dzieciom aktywne uczestniczenie w procesie uczenia. Można tutaj zachęcić dzieci do samodzielnego przygotowywania zdrowych posiłków czy organizować wycieczki do ekologicznych gospodarstw. Należy pamiętać również by zaszczepić w dziecku chęć aktywnego spędzania wolnego czasu, co można osiągnąć przez rodzinne wycieczki rowerowe, gry zespołowe czy wspólną zabawę na basenie.
Literatura:
- Fitzpatrick E, Edmunds L.S, Dennison B.A.: Positive effects of family dinner are undone by television viewing. J. Am. Diet. Assoc. 2007; 107(4):666-71.
- Charzewska J.: Rekomendacje dla realizatorów żywienia z zakresu zasad prawidłowego żywienia dzieci w przedszkolach. Ministerstwo Zdrowia, IŻŻ, Warszawa 2011; 31-52.
- Aldous M.: Nutritional issues for infants and toddlers. Pediatric Annals 1999; 28: 101-105.
- Kolarzyk E., Janik A., Kwiatkowski J.: Zwyczaje żywieniowe dzieci w wieku przedszkolnym. Probl Hig Epidemiol 2008, 89(4): 527-532.
- Łoś-Rycharska E., Niecławska A.: Wpływ wybranych elementów żywienia dzieci w wieku niemowlęcym na wybrane cechy ich żywienia w okresie poniemowlęcym i przedszkolnym. Pediatria Współczesna Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka 2010, 12(2): 108-120.
- Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm żywienia opracowanych przez grupę ekspertów w 2012. Instytut Matki i Dziecka Zakład Żywienia.
- Szajewska H.: Żywienie dzieci zdrowych i chorych. Oficyna Wydawnicza Akademii Medycznej w Warszawie 2007.
Przeczytaj również:
- Jak odchudzić dziecko?
- Żywienie dzieci w wieku przedszkolnym
- Jakie jedzenie spakować dziecku do szkoły?
