Po 1,5 roku życia w pandemicznej rzeczywistości można zaryzykować stwierdzenie, że wiemy coraz więcej na temat wirusa SARS-CoV-2, powodującego chorobę COVID-19. A także na temat samej choroby, jej przebiegu oraz tego, jakie stany i choroby współistniejące są szczególnie niebezpieczne. Brakowało jednak danych dotyczących wpływu sposobu żywienia na ryzyko zachorowania i ciężkość przebiegu COVID-19. Naukowcy z Kings’ College London postanowili zebrać takie informacje i wyciągnąć z nich wnioski.
Dieta a COVID-19
Nieprawidłowa dieta prowadzi do wielu chorób metabolicznych, takich jak cukrzyca typu 2 lub otyłość. A także do rozwinięcia tak zwanych chorób cywilizacyjnych, jak na przykład nadciśnienie. Wszystkie wymienione jednostki chorobowe są związane z wyższym ryzykiem zapadnięcia i ciężkiego przebiegu, a nawet śmierci w wyniku zachorowania na COVID-19 [1].
Jak się jednak okazuje, dieta oprócz pośredniego, może wywierać także bezpośredni wpływ na przebieg tej choroby. Takiej hipotezie sprzyjała również znajomość charakterystyki chorób zakaźnych z wcześniejszych dekad. Wówczas niejednokrotnie udowodniono, że poprawa stylu życia oraz sposobu żywienia skutkowała zwiększeniem odporności organizmu oraz zmniejszeniem zapadalności na konkretne choroby [2].
Dodatkowo uwaga badaczy skupiła się także na wpływie warunków socjoekonomicznych wśród populacji na przebieg choroby. Również wiadome jest, że osoby lepiej usytuowane, zazwyczaj cechują się lepszym zdrowiem i rzadszą zapadalnością na choroby zakaźne. Jest to związane między innymi z łatwiejszym dostępem do opieki zdrowotnej, czy też, chociażby z możliwościami ekonomicznymi pozwalającymi na sfinansowanie ewentualnego leczenia [3].
Naukowcy z Wielkiej Brytanii postanowili zatem zbadać związek pomiędzy zwyczajową dietą i warunkami życia a chorobą COVID-19.
Cel i rodzaj badania
Celem badania było określenie wpływu zwyczajów żywieniowych oraz sytuacji socjoekonomicznej populacji UK i USA na zachorowanie oraz ciężkość przebiegu COVID-19.
Przeprowadzono prospektywne badanie kohortowe [4].
Uczestnicy badania
Uczestnikami badania byli obywatele Wielkiej Brytanii oraz Stanów Zjednoczonych. Do udziału zachęcano ich poprzez media społecznościowe lub za pomocą bezpośrednich zaproszeń wysyłanych przez konsorcjum w sprawie pandemii koronawirusa [4].
Z udziału w badaniu wykluczano osoby poniżej 18. roku życia, kobiety w ciąży, a także osoby, które nie spełniły wymogów częstości logowania się. Dodatkowo w badaniu nie mogły wziąć osoby, które:
- przed rozpoczęciem obserwacji zgłosiły jakiekolwiek objawy choroby,
- istniało ryzyko, że w ciągu ostatnich 24 godzin miały kontakt z kimś chorym,
- uzyskały pozytywny test na COVID-19,
- w ciągu 24 godzin od rozpoczęcia badania zaczęły przejawiać symptomy choroby [4].
Ostatecznie w badaniu wzięło udział 592 571 osób, z czego w ciągu 8 miesięcy trwania badania (od 24 marca do 2 grudnia 2020), 31 831 osób zachorowało na COVID-19 [4].
Przebieg badania
Badanie było przeprowadzane przy użyciu aplikacji na telefon COVID Symptom Study. Na samym początku uczestników pytano o czynniki demograficzne, takie jak wiek, płeć, rasa, kod pocztowy. A także o historię medyczną, choroby przewlekłe, przyjmowane leki oraz o pozytywny test lub objawy COVID-19. Następnie uczestnicy musieli się codziennie logować i uzupełniać informacje na temat swojego stanu zdrowia, ewentualnych wyników badań na COVID oraz wizyt lekarskich [4].
Z czasem w ramach aplikacji pojawiły się także pytania dotyczące diety i stylu życia uczestników, z czasów przed pandemią oraz podczas pandemii. W celu oceny diety, użyto skróconej wersji kwestionariusza częstości spożycia produktów żywnościowych, który obejmował 27 artykułów spożywczych. Uczestników pytano, jak często spożywali jedną porcję każdego z tych produktów na przestrzeni tygodnia. Skala odpowiedzi była 8-punktowa, począwszy od „bardzo rzadko lub nigdy”, skończywszy na „5 lub więcej razy dziennie” [4].
Następnie jakość diety uczestników została oceniona zgodnie z udzielonymi odpowiedziami. Wyliczono na ich podstawie współczynnik hPDI, czyli healthy Plant-Based Diet, odnoszący się do jakości diety opierającej się na żywności roślinnej. W zależności od częstości spożycia żywności z danej kategorii, można było uzyskać wynik od 14 (najniższa jakość diety) do 70 (najwyższa jakość diety). A im częściej badani korzystali ze zdrowej żywności roślinnej, tym więcej punktów mogli uzyskać [4].
Wyniki badania i dyskusja
Jak się okazało, potwierdzone zostały wcześniej stawiane hipotezy, dotyczące związku jakości diety oraz warunków życia z zapadalnością na COVID-19. Pacjenci z wyższymi wartościami współczynnika hPDI charakteryzowali się niższym ryzykiem zachorowania oraz ciężkiego przebiegu, niż pacjenci ze średnimi oraz niskimi wartościami hPDI. Zależność ta obserwowana była wśród wszystkich grup – o wysokim stopniu deprywacji socjoekonomicznej, a także o średnim i niskim stopniu [4].
Dodatkowo sam stopień deprywacji socjoekonomicznej również miał wpływ na ryzyko zachorowania i ciężkiego przebiegu COVID-19. Im gorsze warunki życia, tym wyższy współczynnik ryzyka. Natomiast co dodatkowo istotne – zestawienie obu czynników jednocześnie, czyli niezdrowej diety i deprywacji socjoekonomicznej skutkowała jeszcze większym zagrożeniem chorobą COVID-19, niż suma obu czynników rozpatrywanych osobno [4].
Naukowcy są jednak świadomi wielu ograniczeń związanych z ich badaniem. Przede wszystkim, było to badanie obserwacyjne, zatem nie mieli oni możliwości potwierdzenia bezpośredniego związku pomiędzy dietą a zachorowalnością na COVID-19. Dodatkowo mimo prób zminimalizowania przewagi jednej populacji nad innymi, większość badanych stanowiły osoby rasy białej, rzadko żyjące na terenach o znacznej deprywacji socjoekonomicznej [4].
Istnieją także ograniczenia związane z samą metodą zbierania danych. Opierała się ona bowiem na kwestionariuszach uzupełnianych przez uczestników. Wiadomo natomiast, że badanym osobom zdarza się nieco zakłamywać rzeczywistość, zwłaszcza jeśli chodzi o sposób odżywiania, czy to świadomie, czy też nieświadomie. Dokładniejsze metody pomiarowe sprawdziłyby się tu znacznie lepiej. Jednak wiązałyby się one z wyższymi kosztami oraz trudnością wykorzystania na tak dużą skalę [4].
Podsumowanie
Badanie udowodniło, że zdrowa dieta, opierająca się w dużej mierze na żywności pochodzenia roślinnego, związana była z niższym ryzykiem zachorowania oraz ciężkiego przebiegu COVID-19. Istotnym czynnikiem były również warunki życia badanych osób.
Kumulacja obu – nieprawidłowej diety oraz deprywacji socjoekonomicznej – wiązała się z najwyższym ryzykiem zapadnięcia i ciężkiego przechorowania COVID-19. Naukowcy wskazują zatem, że chociaż nie odgrywa ona aż tak dużej roli, jak częste mycie i dezynfekowanie rąk lub noszenie maseczek ochronnych, zdrowa dieta także może wpływać na ograniczenie rozprzestrzeniania się pandemii.
Bibliografia:
- Cummings, M.J. i in. (2020). Epidemiology, clinical course, and outcomes of critically ill adults with COVID-19 in New York City: a prospective cohort study. The Lancet, 395(10239), 1763-1770.
- Storm, I., den Hertog, F., van Oers, H., Schuit, A.J. (2016). How to improve collaboration between the public health sector and other policy sectors to reduce health inequalities? – A study in sixteen municipalities in Netherlands. International Journal for Equity in Health, 15:97.
- Wang, J., Geng, L. (2019). Effects of Socioeconomic Status on Physical and Psychological Health: Lifestyle as a Mediator. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(2), 281.
- Merino, J. i in. (2021). Diet quality and risk and severity of COVID-19: a prospective cohort study. Gut, 70(11), 2096-2104.
