E 150d – Karmel amoniakalno-siarczanowy

Karmel amoniakalno-siarczanowy no naturalny barwnik, modyfikowany chemicznie, który na opakowaniach produktów, do których jest dodawany, zapisywany jest symbolem E 150d.

Lukas Gojda / 123RF

Do czego służą karmele w żywności?

Ogółem związek ten należy do grupy barwników karmelowych. Są to naturalne substancje niewystępujące w naturalnych produktach, ale które powstają w wyniku przemian i interakcji bezbarwnych składników żywności, w czasie procesów technologicznych czy też przygotowywania posiłków. Karmele to mieszaniny substancji, które w zależności od stężenia i sposobu w jakim są otrzymywane, nadają produktowi zabarwienie od żółtego po czarne, a także charakterystyczny zapach i smak.

Otrzymywanie E 150d

Karmel – E 150d, otrzymuje się podczas ogrzewania na sucho lub palenia białego cukru, w obecności amoniaku i tlenków siarki. Substancja ta przybiera postać brązowej (czasami nawet czarnej cieczy) o dość specyficznym, gorzkim smaku. [1,6]

Zastosowanie karmelu amoniakalno-siarczynowego w przemyśle spożywczym

Barwnik ten jest bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie, dlatego wykorzystywany jest w przemyśle spożywczym do nadania żywności ciemniejszej barwy. Możemy go znaleźć w produktach instant, oranżadach, napojach typu cola, dżemach, słodkich deserach w proszku, galaretkach, piwie, whiskey, wędzonych rybach, pasztetach i kiełbasach oraz chlebie słodowym.

Polskie i europejskie ustawy dotyczące barwników spożywczych

Barwniki stanowią grupę związków substancji dodawanych do żywności. Jak mówi definicja, za taką uważa się substancję, normalnie nie spożywaną jako żywność, która nie jest typowym składnikiem żywności i posiada bądź też nie wartości odżywczej. To substancja, której celowe użycie technologiczne podczas produkcji, przetwarzania, traktowania, preparowania, pakowania, transportu oraz przechowywania, spowoduje spodziewane czy też zamierzone rezultaty w środku spożywczym.

W czasach rosnącej konsumpcji, producenci coraz częściej sięgają po substancje dodatkowe do żywności. Zabiegi takie nie tylko wydłużają czas stosowania produktu, nadają mu odpowiednią teksturę, zapach, smak i chronią przed działaniem czynników zewnętrznych.

W celu ujednolicenia wymagań dotyczących bezpieczeństwa żywności, w tym również stosowaniu barwników spożywczych, zostało przyjęte Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 178/2002, które ustaliło ogólne prawa żywnościowe. Powołano również Europejski Urząd do spraw bezpieczeństwa żywności (EFSA). Organy te ustanawiają procedury dotyczące bezpieczeństwa żywności.

Na mocy powyższego rozporządzenia EFSA wydaje opinie na temat każdego dodatku do żywności.

W Polsce regulacje stosowania barwników spożywczych oparte są o Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego z 2008 r, w sprawie dodatków do żywności oraz Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2010 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych.

W roku 2004 wszystkie karmele (E250 a-f) zostały uznane za substancje, które nie zagrażają zdrowiu ani życiu konsumentów, chociaż w mieszaninie karmelu potwierdzono obecność substancji niebezpiecznych.

EFSA w 2011 roku uznała, że ekspozycja konsumentów na obecność 4-metylo-imidazolu (4-MEI), będącego jednym ze składników karmelu amoniakalno- siarczanowego, jest niska i nie stanowi zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności.

Warto zaznaczyć jednak, iż w niektórych stanach USA, 4- MEI został wpisany na listę związków o charakterze kancerogennym.[2,1]

Dla E 150d poziom ADI ( dopuszczalne dzienne spożycie) wynosi 20 mg/ kg m.c.[1]

Szkodliwość E 150d i wyniki badań

Karmel amoniakalno-siarczanowy i jego pochodne, zostały uznane za substancje nie zagrażające zdrowiu i życiu konsumentów. Opinię taką wydano na postawie szeregu badań toksykologicznych przeprowadzonych na prośbę Parlamentu Europejskiego. [3]

Istnieją jednak badania naukowe, które wskazują na szkodliwość nie samego karmelu amoniakalno- siarczanowego, a jednego z jego składników a mianowicie: 4- MEI.

Badanis te były dotychczas przeprowadzane na zwierzętach, stąd nie ma oficjalnych rozporządzeń co do ograniczania i szkodliwości tej substancji.

Szczury i myszy w grupie badanej, narażonej na ekspozycję barwnika (dodawano go do jedzenia), zaczęły chorować na nowotwory, w odróżnieniu od grupy kontrolnej zwierząt. Potwierdziło to rakotwórcze działanie tej substancji.[5] Inne badania pokazały, że barwnik ten jest toksyczny dla krwi szczurów, z kolei u królików spowodował zahamowanie metabolizmu witaminy B6. E 150d może również w swoim składzie zawierać alergeny.

Mimo iż, jest substancją dopuszczoną do stosowania w przemyśle spożywczym, wykazano, że jej nadmierne spożycie może prowadzić do nadpobudliwości i mdłości.

E 150d na tle innych barwników

Karmel amoniakalno- siarczanowy to nie jedyny barwnik służący do zabarwienia żywności. Oprócz niego rozróżnia się jeszcze trzy inne substancje koloryzujące, które są pozyskiwane przez palenie cukru w obecności odpowiednich związków chemicznych. E 150d często bywa nazywa się karmelem klasy IV. Inne barwniki z grupy substancji koloryzujących E 150 to:

• karmel prosty (I klasy) E 150a – lody, barwnik pieczywa
• karmel zasadowo-siarczynowy (II klasy) E 150b – używany do lodów, napojów mlecznych oraz whiskey;
• karmel amoniakalny (III klasy) E 150c – stosowany w czekoladach, herbatnikach, pieczywie, dżemach, sosach i marynatach.[7]

Podsumowanie

Pomimo, iż substancja ta zaliczana jest do barwników naturalnych, to podobnie jak barwniki syntetyczne, również może oddziaływać na organizm człowieka, stąd przeprowadza się badania dotyczące tego wpływu, których niektóre wyniki zostały omówione wyżej.

Karmel amoniakalno-siarczanowy to barwnik, dodatek do żywności. Pomimo, iż EFSA dopuszcza go do użytku i nie jest oficjalnie uznany za substancję wpływającą negatywnie na nasze zdrowie, to jednak coraz częściej pojawiają się wzmianki i badania o jego szkodliwości.

Dla zachowania dobrego zdrowia, osobiście odradzam spożywania w nadmiernych ilościach produktów, które ten barwnik zawierają, a biorąc pod uwagę, że są to głównie produkty węglowodanowe i słodycze, oraz słodkie napoje, to raczej ich spożycie w dużych ilościach nie przyniesie nam zdrowia, a wręcz przeciwnie może nam je odebrać.

Jako konsumenci powinniśmy zwracać uwagę co zawierają produkty, które bierzemy z półki sklepowej i zwracać uwagę na ich skład, by wybierać produkty dobrej jakości i jak najmniej przetworzone.

BIBLIOGRAFIA

• Krzyśko- Łupicka, Ł. Kręcidło, M. Kręcidło; Barwniki w żywności a zdrowie człowiek; KOSMOS Problemy Nauk Biologicznych, Tom 65, nr 4, str. 543-552
• Jagiełło, M. Lasoń- Rydel, M. Krępska; Barwniki spożywcze i ich wpływ na organizm człowieka; Technologia i Jakość Wyrobów, 60,2015
• Kropiwiec, M. Szala; Analiza etykiet produktów spożywczych dostępnych w obrocie handlowym w Polsce pod kątem obecności barwników; Przegląd wybranych zagadnień z zakresu przemysłu spożywczego, wyd. Namowe Tygiel Sp. Z.o.o, Lublin 2006
• Bialecka- Florczyk, A. Kundys, N. Sabrowska; Barwniki spożywcze w produktach dla dzieci na podstawie deklaracji producentów; Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2018, 25,1 (114), s. 163-176
• C. Chah, G.D. Hills, Toxicity and carcinogencity studies of 4- methylimidazole in F-344/N rats and 36C3F1 mice; Arch. Toxical.2008, January, 82(1), 45-53
• https://www.ekologia.pl/kobieta/zdrowie/uwaga-na-rakotworczy-barwnik,20207.html, odczyt dnia 30.07.2018
• https://kuchnia.wp.pl/karmel-amoniakalno-siarczynowy-e150d-6054907660555393a, odczyt dnia 30.07.2018