Gastroskopia — jak przebiega i co należy o niej wiedzieć

Badania endoskopowe swój początek mają w XIX wieku. Natomiast próby zbadania przewodu pokarmowego miały miejsce już w starożytnym Egipcie, Rzymie i Grecji, gdzie jako narzędzia używano wzierników. 

Pierwsza opisana próba badania prymitywnym endoskopem miała miejsce w 1805 r. Jako oświetlenia użyto płomienia świecy odbitego w lustrze. A przedmiotem badania była cewka moczowa, pęcherz i pochwa.

Dużą rolę w postępie badań endoskopowych odegrało odkrycie żarówki przez Edisona w 1879 r. Po tym wydarzeniu rozwój całej medycyny, w tym badań endoskopowych przybrał na sile. 

Na początku endoskopy tworzono ze srebra. Pracowano nad stworzeniem giętkiego narzędzia. Pierwsze pozytywne próby miały miejsce na początku XX wieku. 

Kolejnym przełomem był rozwój nauki o światłowodach. Wtedy też zaczęto tworzyć pierwsze giętkie endoskopy. 

W 1983 r. zaczęto stosować videoendoskopy, które pozwoliły na obserwację procedury przez osoby trzecie. 

Obecnie opracowywane są endoskopy, które pozwolą na dotarcie do obszarów, jak dotąd niedostępnych oraz na lepszą jakość obrazu. 

Badanie endoskopowe może być przeprowadzone zarówno na górnym odcinku przewodu pokarmowego, jak i na dolnym. [3]

Czym jest gastroskopia?

Gastroskopia jest badaniem górnego odcinka przewodu pokarmowego polegającym na wprowadzenie przez usta pacjenta giętkiego i cienkiego narzędzia — endoskopu. Badanie wykonywane jest głównie w celach profilaktycznych. W czasie jego trwania możliwe jest pobranie odcinka patologicznego do badania oraz np. zatamowanie krwawienia. Tym sposobem, usuwane są także ciała obce z przewodu pokarmowego. [4]

Wskazaniami do przeprowadzenia badania są: 

1. Krwawienia z przewodu pokarmowego — ciemne stolce będą przesłanką, że krwawi górna część przewodu,
2. Dodatni wywiad rodzinny w kierunku chorób takich jak np. rak gardła, rak przełyku, żylaki przełyku, rak żołądka,
3. Nawracający refluks, czy zgaga, 
4. Ból przy połykaniu,
5. Niedokrwistość z niedoboru żelaza,
6. Nawracająca dyspepsja u osób powyżej 45. roku życia
7. Przewlekła biegunka — diagnostyka w kierunku celiakii. [4]

Jakie choroby może wykryć gastroskopia? 

Gastroskopia jest badaniem pozwalającym wykryć szereg różnych schorzeń.

Głównie są to nowotwory, z których jest możliwość wycięcia materiału do badania histopatologicznego.

Innymi schorzeniami wykrywanymi podczas tej procedury są: choroby wrzodowe, żylaki przełyku, zapalenie błony śluzowej, zakażenie H.pylori oraz celiakia. 

W Polsce nowotwory przewodu pokarmowego stanowią dużą grupę. W 2014 r. odnotowano 32 000 zachorowań, a 28 000 zgonów z tego powodu. Ukazuje to dużą skalę problemu i zachęca do jak najwcześniejszej profilaktyki w razie niepokojących objawów. Im wcześniej wykryta zmiana, tym większe szanse na wyleczenie. [2]

Procedura badania

Gastroskopia jest badaniem przeprowadzanym w znieczuleniu miejscowym. Standardowo stosowana jest lidokaina w aerozolu. Znieczula się gardło. Pacjent powinien leżeć na lewym boku i „połknąć” endoskop wprowadzany przez lekarza. W tym momencie może być odczuwany dyskomfort. W jego złagodzeniu pomaga równy, głęboki oddech. Zabieg trwa od kilku do kilkunastu minut. Pobieranie wycinków do badania histopatologicznego nie jest bolesne. 

W przypadku dzieci oraz pacjentów np. chorych psychicznie lub takich, u których podejrzewa się wystąpienie trudności w przeprowadzeniu badania, wprowadza się sedację. Polega ona na podawaniu leków uspakajających, które zmniejszają dyskomfort. [4]

Jak powinno wyglądać przygotowanie do badania? 

Przygotowanie do zabiegu jest stosunkowo łatwe. Podstawową wytyczną jest powstrzymanie się od jedzenia na 6 godzin przed procedurą i picia na 4 godziny. Leki można przyjąć zwyczajowo, popijając niewielką ilością wody. Istotne jest także powstrzymanie się od palenia papierosów. 

W przypadku przyjmowania przez pacjenta leków, zmniejszających krzepnięcie krwi należy skonsultować z lekarzem, czy nie należy ich odstawić lub zamienić.

Po zabiegu można spożyć posiłek po 2 godzinach po ustąpieniu znieczulenia. [4]

Czy istnieją przeciwwskazania do przeprowadzenia gastroskopii? 

Przeciwwskazaniem do badania jest brak zgody pacjenta oraz sytuacja, gdy korzyści z zabiegu będą mniejsze, niż zagrożenia. 

Mowa tutaj o obecności takich chorób jak — niewydolność serca, niewydolność oddechowa, zawał, a także niewyrównanie zaburzenia krzepliwości krwi. 

Wtedy chory może ponieść większe szkody, niż korzyści z informacji, które uzyska po zabiegu. [4]

Powikłania

Powikłania po i w trakcie gastroskopii występują niezwykle rzadko. Jednak jak każda procedura medyczna, jest ona nimi obarczona. Są to głównie krwawienia, które mogą powstać na skutek naruszenia struktury danego odcinka przewodu pokarmowego. [4]

Ile kosztuje gastroskopia w prywatnym gabinecie? 

Według dostępnych internetowo cenników, za gastroskopię w Polsce w 2023 r. zapłacimy między 233 zł, a 336 zł. 

Wśród najdroższych miejsc umiejscowiło się województwo mazowieckie na czele z Warszawą oraz województwo zachodniopomorskie. Natomiast, najniższą ceną zabiegu charakteryzuje się województwo podlaskie, małopolskie, łódzkie, lubelskie, kujawsko-pomorskie oraz dolnośląskie. [1]

Podsumowanie 

Gastroskopia jest istotnym badaniem profilaktycznym. Podczas zabiegu mogą zostać pobrane wycinki do dalszych badań. Może ona wykryć szereg chorób związanych z górnym odcinkiem przewodu pokarmowego. Jest ona zalecana wszystkim, którzy borykają się z wyżej wspomnianymi objawami.

Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym lub w sedacji, zależnie od stanu pacjenta. Nie jest bolesny, może jedynie powodować dyskomfort. 

Przygotowanie do badania nie wymaga specjalnej diety. Należy powstrzymać się od spożywania pokarmów w ogóle na 6 godzin przed badaniem. Pić można maksymalnie do 4 godzin przed. 

W sprawie leków najlepiej skonsultować się z lekarzem, natomiast zazwyczaj nie ma przeciwwskazań do przyjęcia standardowo leków, poza preparatami na zmniejszenie krzepliwości krwi. 

Powikłania występują bardzo rzadko. Przeciwwskazaniami do przeprowadzenia badania jest między innymi niewydolność oddechowa. 

Podsumowując, jeśli zajdzie taka potrzeba jak najszybciej należy poddać się gastroskopii. Pomaga ona wykryć zmiany we wczesnym stadium, kiedy jest większa szansa na ich wyleczenie. 

Bibliografia 

1. Cennik gastroskopii 2023 w ponad 150 miastach w Polsce (kb.pl)
2. Kowalczyk M, Piątek M, Imielska Zdunek D, Boratyn-Nowicka A. Oesophageal cancer — case report and literature review. Oncol Clin Pract 2017; 13: 30–33.
3. Michałowski J., Kempiński R., Wieczorek S., Poniewierka E., Endoskopia przewodu pokarmowego. Od historii po teraźniejszość; Nowiny Lekarskie 2011, 80, 2, 153–156
4. mp.pl; Gastroskopia: wskazania, przygotowanie i przebieg badania; dostęp: 05.10.2023r.