Jak kształtuje się mikroflora jelitowa?

Przewód pokarmowy człowieka jest siedliskiem wielu bakterii, które potrafią adaptować się do panujących w nim warunków np. pH, dostępności tlenu, składników pokarmowych. Szacuje się, że jest ich ok. 10¹⁴ różnego rodzaju komórek, natomiast dokładna liczba gatunków nie jest jeszcze znana!

Należy podkreślić, że bakterie nie występują tylko w jelitach. W jamie ustnej bytuje między innymi szczep  Streptococcus, a w przełyku Prevotella, Streptococcus, Veilonella. Wspominając o bakteriach, nie sposób zapomnieć o szczepie Helicobacter, który jest odporny na niskie pH żołądka, a Helicobacter pylori jest przyczyną owrzodzeń. To jedne z wielu szczepów bakteryjnych, ponieważ w jelitach jest ich najwięcej, a zwłaszcza w jelicie grubym (Enterococcus, Lactobacillus, Bacteroides, Bifidobacterium Clostridium, bakterie z rodziny Enterobacteriaceae, Escherichia, Klebsiella, Peptococcus, Peptostreptococcus, Proteus, Staphylococcus, Ruminococcus).

Wymienione wyżej szczepy bakterii nie od razu występują w naszym przewodzie pokarmowym. Zasiedlanie go przez mikroorganizmy rozpoczyna się w trakcie porodu i trwa do ok. 2 lat dziecka.

Pierwsze bakterie (tj. Lactobacillus, Bifidobacterium, niepatogenne Escherichia coli) pochodzą z dróg rodnych matki w przypadku naturalnego porodu, natomiast cesarskie cięcie ogranicza kontakt dziecka z bakteriami, co nie jest korzystne dla układu odpornościowego niemowlęcia. Istnieją jednak badania, które sugerują występowanie mikrobiomu w okresie płodowym, natomiast teza ta wymaga dalszych badań i ostatecznego potwierdzenia.

Na kształtowanie się mikroflory jelitowej oddziałuje również sposób karmienia dziecka. U dziecka karmionego piersią bakterie będą wędrować ze skóry i sutka matki. Poza tym wiadomo, że korzystne bakterie z rodziny Bifidobacterium pojawią się szybciej u dzieci karmionych naturalnie niż u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym. Wiadomo też, że przy sztucznych dietach u niemowlaków dominuje niekorzystna flora bakteryjna (Enterococcus, Enterobacter, Bacteroides, Escherichia).

Do czynników wpływających na skład mikroflory jelitowej należy niewątpliwie dieta, nie tylko w okresie dziecięcym. Istnieją badania, w których obserwuje się zmiany składu i liczebności mikroflory jelitowej w zależności od modyfikacji diety. Przejście z diety niskotłuszczowej na wysokotłuszczową skutkuje spadkiem liczebności bakterii należących do typu Bacteroidetes przy wzroście liczebności Firmicutes i Proteobacteria. W zależności od wieku również obserwuje się pewne zmiany. Świadczy o tym fakt, iż z biegiem czasu jest ona bardziej różnorodna i złożona. Jednak u osób starszych w porównaniu do osób dorosłych różnorodność ta maleje. Do innych czynników zewnętrznych należą: antybiotykoterapia, stres, choroby. Oddziałując na organizm, matki mogą w znaczący sposób wpływać na mikroflorę dziecka. Wśród noworodków matek z cukrzycą typu 2 zaobserwowano zbliżony skład mikroflory jelitowej do mikroflory dorosłych chorych na cukrzycę.

Podsumowując, warto zwrócić uwagę na czynniki modyfikujące mikroflorę jelitową, ponieważ jej zróżnicowanie zależy od naszych wyborów. Bakterie spełniają wiele korzystnych funkcji tj. chronią przed patogenami, wspomagają wchłanianie składników odżywczych, wspomagają proces fermentacji w jelitach i wiele innych ważnych funkcji dla naszego organizmu. Natomiast zaburzenia składu i liczebności mikroflory jelitowej mogą prowadzić do namnażania się bakterii patogennych i obniżenia stanu zdrowia.

Bibliografia:

1. Stachowicz, N., & Kiersztan, A. (2013). Rola mikroflory jelitowej w patogenezie otyłości i cukrzycy.Postępy Hig. Med. Wet,67, 288-303
2. Bartnicka, A., Gałęcka, M., & Mazela, J. (2016). Wpływ czynników prenatalnych i postnatalnych na mikrobiotę jelitową noworodków.Stand Med Pediatr,13, 112-116
3. Górska, S., Jarząb, A., & Gamian, A. (2016). Bakterie probiotyczne w przewodzie pokarmowym człowieka jako czynnik stymulujący układ odpornościowy Probiotic bacteria in the human gastrointestinal tract as a factor stimulating the immune system.Journal cover,70