Krzem w organizmie – rola, źródła i suplementacja

Krzem w żywieniu człowieka jest tematem rzadko podejmowanym. Może wydawać się to dziwne, biorąc pod uwagę, że jest to drugi pod względem rozpowszechnienia pierwiastek w przyrodzie, zaraz po tlenie. Wyniki badań wskazują, że jest on niezbędnym pierwiastkiem śladowym dla prawidłowego działania organizmu [1].

Krzem w normach żywienia

Krzem w polskich normach żywienia… nie występuje. To nie oznacza jednak, że możemy go zignorować w kontekście dietetyki. W literaturze światowej można znaleźć rekomendację spożycia krzemu w dawce około 25 mg / dzień [2]. W polskiej publikacji „Biologiczne znaczenie krzemu oraz jego interakcje z innymi pierwiastkami” znaleźć można przytoczenie dawki w granicach 20-50 mg/dzień, co odpowiada 0,3-0,8 mg/kg masy ciała dla człowieka o masie 60 kilogramów [12].

Pewną ciekawostką jest to, że rodzimy się z 7 gramami krzemu w organizmie przekazanym od matki. Chociaż krzem pozyskujemy z pożywienia – jedynie 1-3% jest absorbowane przez organizm. Z biegiem lat poziom krzemu w organizmie spada. Do około 25. roku życia pozostaje jeszcze na wysokim poziomie, w wieku 40 lat w przypadku kobiet to już tylko 30% tej wartości – by około wieku osiemdziesięciu lat sięgnąć średnio 1 grama (wartość niższa u kobiet niż u mężczyzn).

Ile krzemu spożywamy?

W Polsce według badania z 2019 roku spożywamy krzemu mniej niż w innych społecznościach – średnio 24 mg / dzień dla kobiet i 27,7 mg / dzień dla mężczyzn [4]

Jak wskazują badania – dieta zachodnia jest uboższa w krzem. Waha się w zakresie 13-62 mg / dzień. Z uwagi na większy udział roślin, które absorbują krzem z ziemi, w diecie mieszkańców Indii – tam wskaźnik dochodzi do 143-204 mg / dzień, zaś w Chinach do 139 mg / dzień. Spożycie nie różni się zaś znacznie w różnych grupach wiekowych – różnią się natomiast źródła krzemu [9].

Warto jednak dodać, że taka ilość krzemu w diecie wcale nie musi oznaczać, że organizm otrzymuje go odpowiednią ilość, ponieważ badacze wskazują, że bogate w krzem źródła roślinne – charakteryzują się jednocześnie niską biodostępnością pierwiastka, z uwagi na słabą rozpuszczalność [16].

I tak przykładowo wśród dzieci wiodącym źródłem są zboża, zaś wśród dorosłych mężczyzn… piwo [8]. Oczywiście nie należy jednak uznawać nadmiernego spożycia piwa jako dobrego źródła dostarczania krzemu drogą pokarmową. Alkohol szkodzi zdrowiu na wielu płaszczyznach i skutki jego nadmiaru mogą z łatwością przewyższyć korzyści zasilenia organizmu w krzem tym sposobem. Tym bardziej, ze niektóre źródła podają wyraźnie, że dobrym źródłem krzemu jest piwo, ale to bezalkoholowe [13].

Krzem a układ odpornościowy

Dostępne są badania, które sugerują, że krzem może stanowić istotną rolę w układzie odpornościowym organizmu poprzez wpływ na proliferację limfocytów.

Co więcej, stwierdzono, że związki pomiędzy krzemem i argininą wpływają na funkcje odpornościowe organizmu. Brak odpowiedniej ilości krzemu w diecie osłabia proliferację limfocytów śledziony w odpowiedzi na prowokację immunologiczną [15].

Zdrowe kości i krzem

Wspomniana absorpcja krzemu z pożywienia zmniejsza się z biegiem lat. Jest to o tyle problematyczne, że to właśnie w kontekście bolączki starości – zdrowia kości – o krzemie mówi się najwięcej. Spożycie krzemu wiąże się z wyższą gęstością kości. Działanie to potwierdzono w trakcie badań wśród kobiet w wieku przedmenopauzalnym [6] oraz wśród mężczyzn [7]. Niedobory krzemu przekładają się na nieprawidłowości w rozwoju układu kostnego, mogą przyczyniać się do problemów ze stawami i osteoporozą [11].

Wskazuje się na wpływ krzemu na zdrowie tkanki łącznej, z uwagi na jego wspieranie tworzenia kluczowych strukturalnych jej elementów – glikozaminoglikanów (GAG).

Układ krwionośny

Wpływ krzemu na organizm można analizować poprzez jego dystrybucję w organizmie. I tak jego niska ilość w postaci kwasu ortokrzemowego stwierdzana była w wątrobie, sercu, mięśniach i płucach.

Na podstawie tego badacze sugerują, że niski poziom krzemu w starzejącej się populacji może mieć związek z chorobami takimi jak miażdżyca [16].

Uzupełnianie diety w źródła krzemu, charakteryzujące się wysoką biodostępnością może chronić przed tymi negatywnymi dla organizmu zmianami.

Funkcje poznawcze i zdrowie mózgu

Szczególnie starsze osoby zainteresować może także korzystny wpływ tego związku na funkcje poznawcze, gdy znajduje się on w wodzie pitnej i w ten sposób chroni przed występującym w niej aluminium. Co więcej, wskazuje się na niższe ryzyko występowanie choroby Alzheimera u osób, u których spożycie krzemu było wyższe [3]. Oznacza to, że krzem ma znaczenie w ochronie przed procesami starzenia, wpływającymi na funkcjonowanie mózgu.

Dla zdrowia i piękna skóry, włosów i paznokci

Krzem oprócz kości występuje głównie w skórze, paznokciach oraz włosach, wchodząc w skład kolagenu, elastyny i glikozaminoglikanów (GAG). Jednym z bardziej znanych powszechnie glikozaminoglikanów (GAG) jest kwas hialuronowy bardzo często wykorzystywany w produktach przeciwstarzeniowych.

Zwiększa on obecność kwasu retinowego, poprawiając nawilżenie skóry i w konsekwencji jej elastyczność oraz wygląd.

Kwas ortokrzemowy wpływa na produkcję kolagenu, stymulując syntezę kolagenu typu 1 w ludzkich komórkach osteoblastopodobnych i fibroblastach skóry. Nie zmieniał ekspresji genów kolagenu typu 1. Jego działanie polegało na modulacji aktywności hydroksylazy prolilowej. Enzym ten zaangażowany jest w produkcję kolagenu potrzebnego dla zachowania między innymi skóry pozbawionej oznak starości [16].

W badaniach wskazuje się także istotny wpływ związków krzemu na skórę narażoną na szkodliwe działanie promieni słonecznych. W przeprowadzonym na przestrzeni 20 tygodni na grupie 50 kobiet w randomizowanym, podwójnie ślepym, kontrolowanym placebo badaniu stwierdzono, że stabilizowany choliną kwas ortokrzemowy (ch-OSA) wspierał poprawę izotropii skóry. Przejawiało się to w analizowanej łamliwości paznokci i włosów [5].

Źródła krzemu

Do źródeł krzemu w pożywieniu zaliczają się między innymi zboża (szczególnie owies i jęczmień), ryż, piwo, wino. Z owoców wysoka zawartość krzemu charakteryzuje ananasy, mango, banany. Małe ilości znajdziemy natomiast w mięsie i nabiale [9, 10].

Co jednak bardzo istotne – sama zawartość krzemu w pożywieniu nie oznacza, że zostanie on wchłonięty przez organizm. I tak na przykład w przypadku bananów – krzem występujący w tych owocach jest spolimeryzowany, co utrudnia jego efektywną hydrolizację w przewodzie pokarmowych i wchłonięcie [14].

Krzem znajdziemy też w dużej ilości niektórych wodach leczniczych. W zwykłej wodzie – różnice są znaczące w zależności od regionu, ponieważ decydująca jest tu geologia.

Co bardzo istotne, krzem w diecie jest wchłaniany w formie kwasu ortokrzemowego. Bez dodatku stabilizatorów ta forma polimeryzuje i tworzy krzemionkę. Efektem jest bardzo niska biodostępność pozyskanego w ten sposób krzemu. Alternatywnie monomeryczny kwas ortokrzemowy i jego małe oligomery są rozpuszczalne i mogą skutecznie przekraczać barierę jelitową. To zaś gwarantuje większą biodostępność [13]. Efekt ten jest wykorzystywany przez specjalistyczne suplementy, takie jak DexSil, korzystające z opatentowanego procesu bioaktywacji przedstawiony w dalszej części artykułu.

Dodajmy również, że krzem nie znajduje się standardowo w multiwitaminach – dlatego jeśli poszukujesz krzemu, powinieneś sięgnąć po wyspecjalizowane suplementy diety.

Suplementy krzemu

W przypadku niedoboru krzemu warto rozważyć potrzebę suplementacji. Można także zasięgnąć opinii lekarza lub dietetyka w tym zakresie. Grupami, które mogą być bardziej narażone na niedobory, są osoby starsze, szczególnie mające problem z układem kostnym, obniżoną mobilnością lub nią zagrożone, a także pragnące zachować funkcje poznawcze. Jednak nie tylko – odpowiednią podażą krzemu mogą zainteresować się osoby aktywnie uprawiające sport, narażone na kontuzje i potrzebujące szybkiej regeneracji.

Wspomniane działanie na zdrowie skóry, włosów i paznokci sprawia, że może być także stosowany u osób, które pragną poprawić ich wygląd.

Grupą naturalnie narażoną na niedobory są osoby w kwiecie wieku jedzące w pośpiechu, jedzenie mocno przetworzone. Ten styl odżywiania stawia je w grupie zagrożenia niedoborami licznych składników odżywczych, w tym także krzemu.

Poza bardzo szczególnymi przypadkami grupą, która nie wymaga suplementacji krzemu z uwagi na zapas zgromadzony podczas narodzin – są dzieci.

Z uwagi na wspomnianą wcześniej niską przyswajalność krzemu z pożywienia istotne jest zapewnienie wysokiej przyswajalności, co jest umożliwione poprzez proces bioaktywacji wykorzystywany w suplemencie DexSil Original.

DexSil Original

Suplementy DexSil to bioaktywowany kwas krzemowy, który zapewnia wysoką przyswajalność krzemu – w opatentowanym procesie stabilizacji wokół molekuły tworzy się sferyczna przeszkoda, zapobiegając jej łączeniu się z innymi. W preparacie znajdziemy ekstrakt z pokrzywy zwyczajnej, której prozdrowotne działanie jest w pełni możliwe przez współwystępowanie w suplemencie bioaktywowanych cząstek krzemu.

DexSil zawiera 870 mg/l krzemu (kwas krzemowy około 3000 mg/l), co oznacza, że dawka 15 ml dostarcza już 13 mg krzemu. Biodostępność jest określona przez producenta na poziomie 21%, co oznacza, że każda dawka 15 ml dostarcza 2,8 mg Bio dostępnego krzemu do organizmu. Taki wynik zagwarantowany badaniami naukowymi jest bardzo wysoki.

Produkt dostępny jest jako suplement w postaci płynu do picia.

DexSil Sport

Istnieje także żel do ciała DexSil Sport dla osób aktywnych. Żel zawiera bioaktywowany krzem w formie monometylsilanteriolu (MMST) w połączeniu z olejkami eterycznymi. Produkt jest stworzony z myślą o zwiększeniu komfortu mięśni i ich prawidłowej pracy.

Producentem DexSil Original oraz DexSil Sport jest Eytelia – belgijska firma z ponad 20-letnim doświadczeniem i własnym działem badawczo-rozwojowym.

Współpraca i informacje

Jeżeli chcesz włączyć DexSil do oferty swojego gabinetu dietetycznego, do swojego sklepu, czy sieci lub nawiązać inną współpracę z marką, skontaktuj się z jej przedstawicielem:

Joanna Kuzioła
Tel. 503 769 286
kontakt@dexsil.pl

Więcej informacji na temat produktów znajdziesz na stronie: www.dexsil.pl, a z kodem „DIETETYK” kupisz DexSil z 10% rabatem w oficjalnym sklepie marki www.planetstory.pl

Przypisy:

1. Peckenpaugh Nancy J., Podstawy żywienia i dietoterapia, wyd. 1, Edra Urban&Partner, s.127
2. Nielsen F.H., Update on the possible nutritional importance of silicon, Journal of Trace Elements in Medicine and Biology, Volume 28, Issue 4, October 2014, Pages 379-382, https://doi.org/10.1016/j.jtemb.2014.06.024
3. Gillette-Guyonnet, S; Andrieu, S; Vellas, B., THE POTENTIAL INFLUENCE OF SILICA PRESENT IN DRINKING WATER ON ALZHEIMER’S DISEASE AND ASSOCIATED DISORDERS, The Journal of Nutrition, Health & Aging; Paris Tom 11, Nr/wydanie 2, (Mar/Apr 2007): 119-24
4. Prescha A., Zabłocka-Słowińska K., Grajeta H., Dietary Silicon and Its Impact on Plasma Silicon Levels in the Polish Population, Nutrients 2019, https://doi.org/10.3390/nu11050980
5. Barel A., Calomme M., Effect of oral intake of choline-stabilized orthosilicic acid on skin, nails and hair in women with photodamaged skin, Archives of Dermatological Research volume 297, pages147–153(2005), 2005
6. Macdonald Helen M., Hardcastle Antonia C, Dietary silicon interacts with oestrogen to influence bone health: Evidence from the Aberdeen Prospective Osteoporosis Screening Study, Bone Volume 50, Issue 3, March 2012, Pages 681-687, https://doi.org/10.1016/j.bone.2011.11.020
7. Jugdaohsingh R., Tucker KAtherine L., Dietary Silicon Intake Is Positively Associated With Bone Mineral Density in Men and Premenopausal Women of the Framingham Offspring Cohort, https://doi.org/10.1359/JBMR.0301225
8. Sripanyakorn S., Jugdaohsingh R., The silicon content of beer and its bioavailability in healthy volunteers, Br J Nutr . 2004 Mar;91(3):403-9. doi: 10.1079/BJN20031082.
9. Jugdaohsingh R., Silicon and bone health, J Nutr Health Aging. 2007 Mar-Apr; 11(2): 99–110.
10. Pennington J.A., Silicon in foods and diets, Food Addit Contam . Jan-Feb 1991;8(1):97-118. doi: 10.1080/02652039109373959
11. Seaborn Carol D., Nielsen Forrest H., Silicon: A nutritional beneficence for bones, brains and blood vesels?, Nutrition Today, July / August 1993
12. Węglarzy K., Bereza M., Biologiczne znaczenie krzemu oraz jego interakcje z innymi pierwiastkami, Wiadomości Zootechniczne, R. XLV (2007), 4: 67-70
13. Ferreira A.O., Freire E.S., Anti-Aging Effects of Monomethylsilanetriol and Maltodextrin-Stabilized Orthosilicic Acid on Nails, Skin and Hair, Cosmetics 2018, 5(3), 41; https://doi.org/10.3390/cosmetics5030041
14. Sripanyakorn S., Jugdaohsingh R., The comparative absorption of silicon from different foods and food supplements, Br J Nutr. 2009 Sep; 102(6): 825–834.
15. Seaborn Carol D., Briske-Anderson M., An interaction between dietary silicon and arginine affects immune function indicated by con-A-induced DNA synthesis of rat splenic T-lymphocytes, Biol Trace Elem Res . Summer 2002;87(1-3):133-42. doi: 10.1385/BTER:87:1-3:133.
16. Jurkic L.M., Cepanec I., Biological and therapeutic effects of ortho-silicic acid and some ortho-silicic acid-releasing compounds: New perspectives for therapy, Nutr Metab (Lond). 2013; 10: 2.