Wpływ diety na kształtowanie kobiecej sylwetki
Współczesna dietetyka w bardzo dużej mierze opiera się na pojęciu indywidualizacji. Pod tym pojęciem należy rozumieć odpowiednie dopasowanie strategii żywieniowej do osobniczych parametrów danej osoby, dla której przygotowywany jest plan dietetyczny. Do czynników powiązanych bezpośrednio lub pośrednio z fizjologią żywienia zaliczyć można takie parametry jak: masa ciała, wzrost czy uwarunkowania genetyczne danej osoby. Ważne znaczenie mają też aktywność fizyczna i rozkład zajęć w ciągu dnia. W praktyce dietetyka duży nacisk kładzie się na wszystkie wymienione elementy, lecz zdecydowanie za mało uwagi poświęca się płci.
Płeć jako czynnik różnicujący postępowanie żywieniowe
Kwestie związane ze sposobem odżywiania w aspekcie płci mają szerokie uzasadnienie pomimo, że są rzadko stosowane przy planowaniu żywienia zarówno kobiet jak i mężczyzn. „Kobieca dieta” powinna być zbilansowana w sposób uwzględniający uwarunkowania związane z płcią zarówno pod kątem podaży energii, doboru jakościowego pokarmów oraz podaży energii. Aspekt ten nabiera szczególnego znaczenia w przypadku aktywności fizycznej, ponieważ metabolizm substratów energetycznych w trakcie trwania wysiłku przebiega inaczej.
Kobiety w przeciwieństwie do mężczyzn w trakcie wysiłku fizycznego o tej samej intensywności wykorzystują więcej lipidów i mniej glukozy. Jednocześnie panie lepiej magazynują wewnątrzmięśniowe triacyloglicerole niż mężczyźni. Faktem jest, że aktywność fizyczna powoduje wzrost wydatkowania energii co jest mocno związane z pracą mięśni w trakcie trwania treningu. Trzeba jednak pamiętać, że wysiłek fizyczny może znacząco wpływać na wydatki energetyczne następujące po zakończeniu trwania aktywności treningowej. Efekt ten nazywa się EPOC (ang. post exercise oxygen consumption), który oznacza powysiłkową konsumpcję tlenu. U kobiet z reguły jest on niższy niż u mężczyzn po takim samym wysiłku fizycznym. EPOC jest uzależniony przede wszystkim od intensywności wysiłku. Fakt ten jest istotny dla kształtowania sylwetki, ponieważ wyższy poziom EPOC pozwala uzyskać większą ilość substratów energetycznych, czyli w konsekwencji zwiększyć przemianę materii.
Psychologiczne funkcje jedzenia
W kontekście płci warto też wspomnieć o psychologicznych funkcjach jedzenia. Warto wiedzieć, że akt spożywania pokarmów motywowany jest nie tylko chęcią zaspokojenia głodu, ale także potrzebą dostarczenia wymaganej dawki energii i składników odżywczych, ale może też być uwarunkowany przez inne okoliczności. Może służyć np. jako nagroda, element walki z nudą czy sposobem na rozładowanie napięcia psychicznego. Kobiety ponad dwukrotnie częściej sięgają po jedzenie pod wpływem negatywnych emocji, tracąc przy tym kontrolę nad jakością oraz ilością spożywanej żywności. Jedzenie emocjonalne u kobiet znaczenie zwiększa ryzyko nadwagi lub otyłości – ok. 2,6-5 razy. Dla porównania – u mężczyzn ryzyko wystąpienia nadmiernej masy ciała z tej samej przyczyny jest dwukrotne.
Podsumowując, płeć jest bardzo ważnym czynnikiem, który warto brać pod uwagę przy planowaniu jadłospisów ukierunkowanej na poprawę sylwetki. Z jednej strony płeć wpływa na potrzeby ustrojowe związane z podażą energii i składników odżywczych, ale z drugiej strony warunkuje indywidualne podejście do jedzenia. Kobiety też preferują pokarmy innego rodzaju niż mężczyźni i podchodzą do niego w sposób bardziej emocjonalny.
Źródło:
- „Food forum, 6(16)/2016, str. 100-104
- Bellisle F. Assessing various aspects of the motivation to eat that can affect food intake and body weight control; Encephale.2009 Apr;35(2):182-5.
