Marnowanie żywności – jakie są przyczyny wyrzucania jedzenia i jak walczyć z tym problemem?

Według danych PROM, czyli Programu Racjonalizacji i Ograniczenia Marnotrawstwa Żywności, w Polsce każdego roku marnuje się blisko 5 mln ton jedzenia, z czego 60 proc. pochodzi z gospodarstw domowych. Badanie to jednoznacznie wskazało właśnie konsumentów jako podstawowych winnych marnotrawstwa żywności w naszym kraju. Jak się okazało, w ankiecie, 37,2 proc. badanych przyznało się do wyrzucania poszczególnych produktów spożywczych, a aż 70,3 proc. do wyrzucania gotowych, niezjedzonych posiłków.

Nie wszyscy zdają sobie sprawę ze skali tego marnotrawstwa, dlatego dobrze jest dowiedzieć się jak można mu przeciwdziałać. Działania ograniczające marnowanie żywności wpisują się w idee Zero Waste zmierzająca ku maksymalnemu zmniejszeniu ilości generowanych odpadów oraz dbałości o Ziemskie zasoby naturalne. Więcej o idei Zero Waste przeczytasz tutaj: https://www.aldi.pl/zero-waste.html

Jaka jest skala marnowania żywności w Polsce i na świecie?

Marnowanie żywności w Polsce

W roku 2019, Polska znalazła się na 5. miejscu listy krajów, gdzie wyrzuca się najwięcej jedzenia. Według danych Programu Racjonalizacji i Ograniczenia Marnotrawstwa Żywności, w całym łańcuchu żywnościowym marnujemy niemalże 5 mln ton żywności a 60 proc. tej liczby stanowią gospodarstwa domowe. W polskich domach w każdej sekundzie przez cały rok wyrzuca się aż 153 kg jedzenia. Najwięcej marnuje się pieczywa, owoców, wędlin i warzyw. Powodem jest najczęściej przeoczenie terminu ważności, zła jakość kupionych produktów bądź po prostu kupowanie zbyt dużych ilości jedzenia.

Marnowanie żywności na świecie

Według FAO, na świecie marnuje się 1,3 mld ton żywności rocznie, co stanowi ponad 30 procent całej produkowanej żywności. Statystyki wykazują, że w samej Unii Europejskiej marnuje się co roku 88 mln ton jedzenia. Stanowi to ok 20 proc. całej produkcji żywności przeznaczonej dla Europy i powoduje straty143 mld euro rocznie. Jedzenie jest marnotrawione na każdym etapie produkcji i dystrybucji: w gospodarstwach rolnych, w przetwórniach, sklepach i w domach. Najwięcej odpadów produkują konsumenci bo jest to aż 53 proc. oraz przetwórnie -19 proc. Marnowanie żywności to przede wszystkim problem mieszkańców Europy i Ameryki Północnej – każdy z nich wyrzuca rocznie 95-115 kg jedzenia, natomiast mieszkaniec Afryki jedynie 6-11 kg.

Marnotrawstwo żywności w łańcuchu żywnościowym – jakie są przyczyny wyrzucania jedzenia?

Produkcja

Na podstawie badań oszacowano, iż na etapie produkcji w Polsce, marnuje się ok.15 proc. żywności, czyli ponad 2 mln ton rocznie. Największe straty odnoszą sektory takie jak: zbożowy i owocowo-warzywny. Do najczęstszych powodów strat żywności należą uszkodzenia spowodowane przez owady, gryzonie, ptaki, drobnoustroje lub warunki atmosferyczne.

Natomiast przetwórstwo odpowiada za kolejne 15 proc marnowania jedzenia. Jest to ok. 6,6 mln ton rocznie, co stanowi ogromny odsetek w przetwórstwie całej UE, wynoszący aż 20 proc.

Transport w naszym kraju, generuje jedynie 0,019 proc. strat, z kolei magazynowanie przyczynia się do marnowania 0,18 proc jedzenia. Nie stanowią więc one źródeł poważniejszego roztrwaniania żywności.

Obrót detaliczny

Badania PROM wykazują, że, straty żywności w handlu to około 7 proc. ogólnych strat, natomiast gastronomia w Polsce generuje ich 1 proc. Do głównych ich przyczyn należą nadmierne zapasy towaru w magazynach i zbyt duże porcje dań, podawane gościom.

Gospodarstwa domowe

Z prawie 5 mln ton żywności marnującej się rocznie w Polsce, za 60 proc. odpowiadają gospodarstwa domowe. Według danych Polskiego Instytutu Ekonomicznego, statystyczny Polak wyrzuca w ciągu roku 247 kg jedzenia, podczas gdy średnia w Unii Europejskiej  wynosi 173 kg na osobę.

Do najczęściej wyrzucanych produktów należy pieczywo, owoce i wędliny, a główną przyczyną marnotrawstwa żywności są przeważnie nieprzemyślane zakupy, niezwracanie uwagi na termin ważności oraz niska jakość i zbyt duża ilość kupowanych produktów .

Dlaczego trzeba ograniczyć marnowanie jedzenia?

Marnowanie żywności – wpływ na środowisko

Nie wszyscy zdają sobie sprawę z ogromu wpływu tak wielkich ilości marnowanego jedzenia na środowisko. Federacja Polskich Banków Żywności alarmuje, iż przez wyrzucanie jedzenia marnujemy również na świecie 250 bilionów litrów wody, a na każdy kilogram wyprodukowanej żywności, do atmosfery wydzielane jest 4,5 kg dwutlenku węgla. Szczególnie pożerającym wodę produktem jest mięso. Przykładowo, 1 kg wyrzuconej wołowiny oznacza zmarnowanie aż 5-10 ton wody, które użyto na jej wyprodukowanie.

Cały cykl podczas którego marnuje się jedzenie, od produkcji, po znalezienie się w śmieciach, emituje 8 proc. światowej emisji gazów cieplarnianych. Gospodarstwa domowe w samej tylko Unii Europejskiej, poprzez marnotrawstwo jedzenia, emitują rocznie rocznie 78 milionów ton CO2. Ponadto, metan pochodzący z gnijącej żywności jest nawet 20-krotnie groźniejszym gazem cieplarnianym niż CO2.

W skali świata, wyrzucana przez nas żywność odpowiada za 6-8 proc. globalnej emisji gazów cieplarnianych, czyli aż 2-3 razy więcej niż całe światowe lotnictwo.

W Polsce, emisja z odpadów z żywności jest szacowana na 16,5 mln ton CO2, jest to ponad połowa emisji generowanych w naszym kraju przez rolnictwo.

Marnowanie żywności – skutki społeczno-ekonomiczne

Marnowanie jedzenia ma też aspekt etyczny i wiąże się z nierównomierną dystrybucją żywności między regionami świata. Zdaniem Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), na świecie marnuje się 1,3 mld ton jedzenia rocznie, co wystarczyłoby do nakarmienia 3 mld osób, podczas gdy aż 700-900 mln ludzi na świecie codziennie chodzi głodnych.

Poza konsekwencjami etycznymi i ekologicznymi, marnotrawstwo żywności to również marnotrawienie ogromnych pieniędzy. Na świecie, każdego roku do kosza trafia żywność o wartości 1200 mld dolarów. W UE, wyrzucamy rocznie jedzenie o wartości 143 miliardów euro, a przeciętna czteroosobowa rodzina w Polsce rocznie wyrzuca do kosza wraz z jedzeniem 2600 zł.

Jak ograniczyć marnowanie żywności – co możemy zrobić, by wyrzucać mniej jedzenia?

Według statystyk, jedzenie wyrzucamy głównie dlatego, iż kupujemy za dużo i nie potrafimy dopasować ilości kupowanych artykułów spożywczych do rzeczywistych potrzeb. Wprawdzie, jako konsumenci nie mamy wpływu na marnowanie jedzenia w całym łańcuchu dostaw, jednak mamy wpływ na to zjawisko poprzez świadome kupowanie, przechowywanie, przygotowanie i konsumpcję produktów.

Istnieje wiele przydatnych sposobów, pomagających robić właściwe zakupy i ograniczyć wyrzucanie żywności. Dlatego też ważne jest abyśmy metodą małych kroków wprowadzali w życie zmiany, które ostatecznie przyczynią się do zmniejszenia skali marnowania jedzenia. Jak ogrniaczyć marnowanie żywności i byćOto kilka pomysłów, co możemy zrobić w tym zakresie:

• Twórz listy zakupów.
• Kupuj tylko to, co naprawdę potrzebujesz.
• Zjedz posiłek przed pójściem do sklepu.
• Przechowuj żywność odpowiednio.
• Ustaw właściwą temperaturę w lodówce.
• Bądź kreatywny w kuchni.
• Nakładaj na talerz mniejsze porcje.
• Wykorzystuj opakowania próżniowe.
• Czerstwe wypieki odśwież, podgrzewając w piekarniku.
• Przekształcaj jedną potrawę w drugą.
• Przekładaj wędliny i ser z folii do papieru lub plastikowego pudełka wyłożonego papierem.
• Używaj zamrażarki.
• Podziel się jedzeniem z innymi: poczęstuj sąsiadów lub kolegów z pracy, możesz też oddać je do placówek pomocowych.

Więcej praktycznych porad znajdziesz na witrynie Aldi.pl (https://www.aldi.pl/zero-waste/marnowanie-zywnosci.html, które poprzez kampanię NiemarnuJEMY (https://www.aldi.pl/zero-waste/niemarnujemy.html) edukuje w zakresie racjonalnego gospodarowania żywnością.