Jak maślan sodu pomaga chronić się przed biegunką podróżnych oraz infekcjami pokarmowymi?

Maślan sodu, to krótkołańcuchowy kwas tłuszczowy (SCFA), który odgrywa ważną rolę w utrzymaniu zdrowia jelit. Produkowany jest głównie przez bakterie jelitowe w wyniku fermentacji błonnika pokarmowego. Maślan sodu stanowi jedno ze źródeł energii dla komórek nabłonka jelitowego. Prace badawcze szacują, że substancja ta stanowi około 70% ich zapotrzebowania energetycznego [1].

Maślan sodu wykazuje również właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Te cechy sprawiają, że jest on coraz częściej wykorzystywany jako narzędzie w prewencji biegunek podróżnych oraz infekcji pokarmowych [2][3].

Co warte podkreślenia, maślan sodu występuje także w tłuszczach zwierzęcych i olejach roślinnych [4]. Jednak jego ilość znajdująca się w produktach takich jak masło i ghee[5] jest niewielka w porównaniu z ilością wytwarzaną w jelitach przez bakterie.
Obecnie przeprowadzono jeszcze dość niewiele badań, zwłaszcza na ludziach, aby w pełni zrozumieć korzyści płynące ze stosowania kwasu masłowego. Jednak uzyskane dowody wyglądają obiecująco, a naukowcy w dalszym ciągu przyglądają się potencjałowi kwasu masłowego w zakresie poprawy zdrowia jelit.

Zapisz się do darmowego kursu!

Nie zapomnij po przeczytaniu artykułu, zapisać się do darmowego, certyfikowanego kursu „Przez jelita do zdrowia” > Kliknij tutaj <

Prewencja biegunek podróżnych

Czynniki ryzyka biegunek podróżnych

Biegunka podróżnych objawia się pojawieniem się luźnego stolca 3-4 razy na dobę u osób zmieniających lokalizację. Dolegliwościom tym mogą towarzyszyć skurcze brzucha, nudności, wymioty, wzdęcia, uczucie parcia na stolec, gorączka lub krew w stolcu [6][7]. Problemy te są często spowodowane spożyciem zanieczyszczonej żywności lub wody, zawierającej patogeny, takie jak Escherichia coli, Salmonella, Shigella i Vibrio cholerae. Ryzyko wzrasta w regionach o niskich standardach higienicznych. Przyjmuje się, że biegunka podróżnych występuje u 20–40% osób podróżujących do miejsc uznawanych za ryzykowne, takich jak Ameryka Środkowa, Ameryka Południowa, Azja Południowa i przeważające części Afryki [8]. Ciekawostką jest, że przypadłość ta dotyczy nie tylko turystów i osób podróżujących w celach służbowych, ale także żołnierzy podczas zagranicznych misji oraz pielgrzymów zmierzających do sanktuariów zlokalizowanych na Bliskim Wschodzie i w Indiach [9].

Rola maślanu sodu w prewencji biegunek podróżnych

Maślan sodu działa prewencyjnie poprzez:

• Wzmacnianie bariery jelitowej – maślan poprawia szczelność bariery jelitowej, co zapobiega przenikaniu patogenów do organizmu.
• Hamowanie wzrostu patogenów – substancja ta wykazuje działanie hamujące rozwój patogenów oportunistycznych.
• Wzmacnianie prawidłowej mikrobioty – Maślan sodu promuje wzrost korzystnych bakterii, takich jak Ruminococcaceae, które są kluczowe dla fermentacji błonnika i produkcji którkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA). Zmniejsza również liczebność patogennych bakterii, co przyczynia się do lepszej równowagi mikroflory jelitowej.

Badania Kliniczne

Badania wykazały, że maślan sodu może znacząco zmniejszać ryzyko biegunek podróżnych. Przykładem może być praca zespołu polskich naukowców [3], w której ochotnikom podawano kombinację maślanu sodu, kwasów organicznych i dwutlenku krzemu A-300. Pacjenci ci, w porównaniu z grupą placebo zauważyli zmniejszenie nasilenia objawów biegunki podróżach. Co ważne, nie zaobserwowano żadnych skutków ubocznych przy stosowaniu maślanu sodu w połączeniu z pozostałymi składnikami preparatu. Autorzy podkreślają perspektywiczny kierunek wykorzystania maślanu sodu w terapii tej przypadłości.

Prewencja infekcji pokarmowych

Typowe infekcje pokarmowe

Najczęstsze infekcje pokarmowe obejmują zatrucia wywołane przez Salmonella, Campylobacter, Listeria oraz Escherichia coli. Bakterie te namnażają się szczególnie szybko w sprzyjających warunkach, czyli odpowiedniej temperaturze i wilgotności pożywki, jaką najczęściej jest źle przechowywana żywność. Najpowszechniejszymi objawami zatruć pokarmowych są biegunka, wymioty, bóle brzucha i gorączka. Co w konsekwencji może doprowadzać do odwodnienia i zagrożenia zdrowia i życia [10].

Mechanizmy prewencyjne maślanu sodu względem rozwoju zatruć pokarmowych

Maślan sodu zapobiega infekcjom pokarmowym poprzez:

• Hamowanie formowania biofilmów [11][12]: Maślan sodu zmniejsza zdolność patogenów do tworzenia biofilmów, które chronią je przed działaniem układu odpornościowego i antybiotyków.
• Przeciwdziałanie adhezji bakterii [13]: Zmniejsza zdolność patogenów do przylegania do ścian jelita, co utrudnia im kolonizację.

Badania kliniczne

W badaniach nad maślanem sodu wykazano, że suplementacja może zmniejszać kolonizację patogenów takich jak Vibrio cholerae i Escherichia coli [14]. Cholera, to choroba biegunkowa wywoływana przez bakterię Gram-ujemną Vibrio cholerae, nadal pozostaje globalnym zagrożeniem dla zdrowia w krajach rozwijających się ze względu na łatwość rozprzestrzeniania się i zwiększoną oporność na antybiotyki. Ten ostatni aspekt staje się poważnym problemem dla ośrodków ochrony zdrowia a przede wszystkim samych pacjentów. Stąd też istnieje zapotrzebowanie na alternatywne strategie terapii cholery.

Vibrio cholerae wydziela czynniki zjadliwości w komórkach nabłonka jelit, te zaś pomagają w produkcji toksyn cholery i kolonizacji podczas infekcji. Skuteczność maślanu sodu została potwierdzona poprzez wykazanie jego działania przeciwbakteryjnego, a jednocześnie sprzyjającego regeneracji uszkodzeń tkanek na modelach zwierzęcych. Na tej podstawie badacze przypisują potencjał maślanu sodu jako substancji pomocnej do opracowania środka przeciw zjadliwości V. cholerae. Mógłby on nawet wejść w skład preparatów stosowanych zamiast konwencjonalnych antybiotyków lub jako terapia wspomagająca w walce z cholerą. [14]

Praktyczne zastosowanie maślanu sodu

Forma suplementacji

Maślan sodu jest dostępny w różnych formach, takich jak kapsułki czy granulaty. Dawkowanie zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta i zaleceń specjalisty.

Zalecenia dla dietetyków

Dietetycy mogą wprowadzać maślan sodu do planów żywieniowych pacjentów, szczególnie tych narażonych wybierających się na zagraniczne urlopy, a także oesie letnim, gdy prawdopodobieństwo infekcji pokarmowych jest wyższe. Regularna suplementacja może wspierać zdrowie jelit i zapobiegać problemom trawiennym. Ponadto jego właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne czynią go pomocnym narzędziem w terapiach dietetycznych zaburzeń ze strony układu pokarmowego.

Włączając suplementację należy pamiętać o wyborze preparatu, który jest żywnością specjalnego przeznaczenia medycznego, a zatem bezpieczną do stosowania u pacjentów z objawami jelitowymi. Ponadto dobry preparat posiada udowodnione badaniami działanie, a sam maślan występuje w formie gwarantującej dotarcie do jelita grubego. Taką formą jest maślan MSB^® występujący  w linii Intesta^®.

Możliwe działania niepożądane

Chociaż maślan sodu jest uważany za substancję bezpieczną, mogą wystąpić działania niepożądane, takie jak bóle brzucha czy wzdęcia. Należy zachować ostrożność w przypadku kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji.

Podsumowanie

Maślan sodu to skuteczny środek prewencyjny w kontekście biegunek podróżnych i infekcji pokarmowych. Jego właściwości wspierające zdrowie jelit i mikrobioty, a także działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, czynią go wartościowym dodatkiem do planów dietetycznych. Dietetycy powinni rozważyć jego wprowadzenie jako część kompleksowej strategii prewencji i leczenia problemów trawiennych swoich pacjentów.

Zapisz się do darmowego kursu!

Nie zapomnij po przeczytaniu artykułu, zapisać się do darmowego, certyfikowanego kursu „Przez jelita do zdrowia” > Kliknij tutaj <

Partnerem wydarzenia jest:

Biolek Sp. z o.o. – producent żywności specjalnego przeznaczenia medycznego – preparatów Intesta® zawierających opatentowany maślan sodu MSB®. MSB® to technologia mikrokapsułkowania zapewniająca kontrolowane uwalnianie maślanu sodu, która zapewnia zrównoważone dostarczanie maślanu na całej długości jelita. Linia Intesta® zawiera pierwszy opatentowany w Polsce i przebadany w Polsce w 6 badaniach klinicznych preparat maślanu sodu do stosowania u osób ze stanami zapalnymi i zaburzeniami pracy jelit. Więcej o linii Intesta® tutaj: Intesta – Kompleksowe wsparcie w dolegliwościach jelitowych.

Produkty Intesta® są wegańskie, bezglutenowe i bez cukru w formie saszetek (do 750 mg w saszetce) lub kapsułek.

Bibliografia:

1. Bourassa, M. et al. (2016). Butyrate, neuroepigenetics and the gut microbiome: Can a high fiber diet improve brain health?. Neuroscience letters, 625, 56–63. https://doi.org/10.1016/j.neulet.2016.02.009 
2. Harrison, L. M. U. S. (2013). Dietary fatty acids and immune response to food-borne bacterial infections. Nutrients, 5(5), 1801–1822. https://doi.org/10.3390/nu5051801 
3. Krokowicz L. et al.: Sodium butyrate and short chain fatty acids in prevention of travelers’ diarrhea: A randomized prospective study. Travel Medicine and Infectious Disease (2014) 12, 183e188
4. Slavin J. L. (2013). Carbohydrates, dietary fiber, and resistant starch in white vegetables: links to health outcomes. Advances in nutrition (Bethesda, Md.), 4(3), 351S–5S. https://doi.org/10.3945/an.112.003491 
5. Månsson H. L. (2008). Fatty acids in bovine milk fat. Food & nutrition research, 52, 10.3402/fnr.v52i0.1821. https://doi.org/10.3402/fnr.v52i0.1821 
6. Passaro DJ (1998). Advances in the prevention and management of traveler’s diarrhea. Curr Clin Top Infect Dis 1998; 18: 217-36. 
7. Hill DR. Occurrence and self-treatment of diarrhea in a large cohort of Americans traveling to developing countries. Am J Trop Med Hyg 2000; 62: 585-9. 
8. Bourne S. The management of acute diarrhoea in a healthy adult population deploying on military operations. JR Army Med Corps 2008; 154: 163-7. 
9. Ahmed QA. Health risks at the Hajj. Lancet 2006; 367: 1008-15. 
10. Li, X.. (2020). Interactions between food hazards and intestinal barrier: Impact on foodborne diseases. Journal of agricultural and food chemistry, 68(50), 14728-14738. 
11. Furukawa, S.. (2010). Sugar fatty acid esters inhibit biofilm formation by food-borne pathogenic bacteria. International journal of food microbiology, 138(1-2), 176-180. 
12. Harrison. (2013). Dietary fatty acids and immune response to food-borne bacterial infections. Nutrients, 5(5), 1801–1822. https://doi.org/10.3390/nu5051801 
13. Jung, T. (2022). Butyrate modulates mucin secretion and bacterial adherence in LoVo cells via MAPK signaling. Plos one, 17(7), e0269872. 
14. Kundu S.(2023). Potential use of Sodium Butyrate (SB) as an anti-virulence agent against Vibrio cholerae targeting ToxT virulence protein. bioRxiv, 2023-10.