Nadmierna masa ciała a występowanie nowotworów – działania prewencyjne WHO

Zgodnie z nowym raportem czynnikami, które napędzają globalny wzrost występowania nadwagi i otyłości są między innymi:

• działania promujące konsumpcję żywności o wysokiej gęstości energetycznej i niskiej zawartości składników odżywczych
• zmieniające się wzorce zachowań zdrowotnych łączące wysokokaloryczną dietę z niską aktywnością fizyczną
• środowisko stworzone przez człowieka napędzają globalny wzrost występowania nawagi i otyłości.

Nadmierna masa ciała to częsta przyczyna nowotworów

Raport, który pojawiał się w „CA:Cancer Journal for Clinicians” informuje, że nadmierna masa ciała stanowiła około 3,9% przyczyn wszystkich nowotworów na świecie w 2012 r., a liczba tych przypadków niewątpliwie wzrośnie w przyszłości biorąc pod uwagę obecne trendy.

Recenzja przedstawia m.in. czynniki napędzające wzrost występowania nadwagi i otyłości, podsumowanie dowodów łączących nadmierną masę ciała z ryzykiem zachorowania na nowotwory oraz działania polityczne, które mogą pomóc w rozwiązaniu tego problemu.

Nadwaga i otyłość – rosnący problem

Częstość występowania nadwagi rośnie na całym świecie od lat 70. XX wieku. W 2016 r. około 40% dorosłych i 18% dzieci (w wieku 5-19 lat) miało nadwagę lub otyłość  na całym świecie. W raporcie stwierdzono, że rozpowszechnienie występowania nadwagi i otyłości szybko wzrosło w większości krajów.

Niektóre z najbardziej gwałtownych wzrostów występują w krajach o niskim i średnim dochodzie narodowym, prawdopodobnie w wyniku rozprzestrzeniania się „zachodniego stylu życia”, składającego się żywności o wysokiej gęstości energetycznej i niskiej zawartości składników odżywczych oraz obniżonego poziomu aktywności fizycznej.

Koszt zdrowotny

W 2015 r. około 4 miliony zgonów było spowodowanych nadmierną masą ciała. W 2012 r. nadwaga lub otyłość stanowiły około 544 300 przyczyn nowotworów – 3,9% wszystkich nowotworów na całym świecie, a częstość ta wahała się od mniej niż 1% w krajach o niskim dochodzie narodowym do 7% lub 8% w niektórych krajach zachodnich, o wysokim dochodzie oraz na Bliskim Wschodzie.

Które nowotwory są powiązane z wyższą masą ciała?

Nadwaga i otyłość są powiązane ze zwiększonym ryzykiem 13 różnych nowotworów:

• nowotworów piersi (po menopauzie)
• okrężnicy i odbytnicy (jelita grubego)
• trzonu macicy
• przełyku (gruczolakorak)
• pęcherzyka żółciowego
• nerek
• wątroby
• jajnika
• trzustki
• żołądka
• tarczycy
• oponiaka i szpiczaka mnogiego

Niedawno nadmierną masę ciała uznano za prawdopodobną przyczyną zaawansowanego raka prostaty, a także raka jamy ustnej, gardła i krtani.

Otyłość to nie zawsze efekt dobrobytu społecznego

Każde 10 000 USD wzrostu średniego dochodu narodowego wiąże się ze wzrostem wskaźnika masy ciała o 0,4 u dorosłych. Jednak dobrobyt nie zawsze jest skorelowany z nadmiarem masy ciała –  częstość występowania otyłości jest dość niska w krajach Azji i Pacyfiku o wysokim dochodzie narodowym (4-7%), co jest prawdopodobnie wynikiem przestrzegania tradycyjnych nawyków żywieniowych, które opierają się na niższej wartości energetycznej diety oraz wyższej aktywności fizycznej (głównie dzięki temu, że w tym krajach większe dystanse pokonuje się pieszo niż dojeżdża autem).

Tymczasem częstość występowania otyłości jest bardzo wysoka w niektórych krajach o niższych dochodach, takich jak niektóre kraje wysp Pacyfiku ( 40%-65%) i Egipt (43% wśród kobiet i 24% wśród mężczyzn).

Cel WHO – prewencja otyłości

Prewencja otyłości jest jednym z celów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w zapobieganiu rosnącemu światowemu obciążeniu chorobami niezakaźnymi, w tym nowotworami.

Planowane kroki

Interwencje te obejmują eliminację tłuszczów trans poprzez opracowywanie przepisów zakazujących ich stosowania w łańcuchu żywnościowym; ograniczenie konsumpcji cukru poprzez skuteczne opodatkowanie napojów słodzonych cukrem; wdrażanie dotacji w celu zwiększenia spożycia owoców i warzyw; zmniejszenie wielkości porcji i opakowań żywności w celu zmniejszenia podaży energii z dietą i ryzyka nadmiernej masy ciała; rozwiązania urbanistyczne, w tym także łatwiejszy dostęp do m.in. chodników i ścieżek rowerowych, które ułatwią dotarcie w różne miejsca bez korzystania z samochodów.

Źródło: Hyuna Sung, Rebecca L. Siegel, Lindsey A. Torre, Jonathan Pearson‐Stuttard, Farhad Islami, Stacey A. Fedewa, Ann Goding Sauer, Kerem Shuval, Susan M. Gapstur, Eric J. Jacobs, Edward L. Giovannucci, Ahmedin Jemal. Global patterns in excess body weight and the associated cancer burden. CA: A Cancer Journal for Clinicians, 2018;