Nadwaga i otyłość wśród osób starszych – przeciwdziałać czy nie?

Ze względu na wydłużające się przeciętne dalsze trwanie życia grupa osób starszych na świecie szybko się powiększa. Według danych opublikowanych przez GUS, w Polsce w 2013 roku było już 5,7 miliona osób powyżej 65 roku życia. Dodatkowo do 2050 roku liczba osób po 80 roku życia ma ulec podwojeniu. Istotna wydaje się zatem kwestia, aby osoby po 65 roku życia jak najdłużej cieszyły się dobrym zdrowiem i sprawnością w codziennym życiu. Pomóc im w tym może na pewno utrzymanie prawidłowej masy ciała.

BMI dla starszych osób

Paradoks otyłości u osób po 65 roku życia

W wielu pracach badawczych można natknąć się na informację, że otyłość w starszym wieku ma działanie ochronne w niektórych chorobach przewlekłych np. niewydolności nerek (u osób dializowanych), chorobie wieńcowej czy niewydolności serca. Zmniejsza się też ryzyko wystąpienia osteoporozy. Osoby z nadwaga i otyłością mają lepsze rokowania na przyszłość niż osoby z prawidłową masą ciała. Rozsądne wydaje się zatem zastosowanie innych kryteriów klasyfikacji BMI dla osób po 65 r.ż. Australijski Queensland Government proponuje zatem za prawidłową masę ciała wśród osób starszych uznać BMI mieszczące się w granicach 24-30 kg/m².

Otyłość sarkopeniczna

Nadwaga czy otyłość u osób po 65 r.ż. nie może być jednak zawsze uznawana za czynnik pozytywny, gdyż wśród osób starszych nierzadko występuje tzw. otyłość sarkopeniczna. Zjawisko to polega na równoczesnej utracie beztłuszczowej masy ciała i nadmiernym rozwoju tkanki tłuszczowej co przyczynia się do większej zapadalności na choroby układu krążenia. Najlepiej więc poprzez wdrażanie prawidłowych nawyków żywieniowych i regularną aktywność fizyczną zapobiegać temu zjawisku. Co jednak zrobić jeśli osobę po 65 r.ż. już dotknęła otyłość sarkopeniczna? Jak donoszą badania, optymalnym rozwiązaniem wydaje się wprowadzenie aktywności fizycznej połączonej z dietą redukcyjną (zmniejszenie wartości energetycznej diety o 200-750 kcal/d) o podaży białka 1,5 g/kg m.c./d. Korzystny wpływ ma także włączenie suplementacji witaminą D.

Dieta redukcyjna – czy dla wszystkich otyłych osób po 65 r.ż?

Otyłe osoby starsze, w porównaniu do ich rówieśników z prawidłową masą ciała, częściej narażone są na takie choroby jak nadciśnienie, miażdżyca, insulinooporność czy depresja. Z drugiej strony niewielka nadwaga i otyłość wykazują działanie ochronne. Czy korzystne jest zatem odchudzanie osoby starszej? Na pewno tak, jeśli BMI przekracza 30 kg/m² i zmniejszenie masy ciała może przynieść poprawę wskaźników biochemicznych. Nie należy jednak stosować bardzo restrykcyjnych diet, a raczej skłonić się do zmniejszenia wartość energetycznej diety o około 500 kcal/d i połączyć dietę z treningiem oporowym co zapobiegnie utracie masy mięśniowej. Jednak jeśli chodzi o grupę osób po 80 roku życia to najbezpieczniej jest nie stosować u nich diet hipokalorycznych, gdyż ryzyko stosowania takiej diety przewyższa ewentualne korzyści.

Podsumowując wszystkie za i przeciw, najlepszym rozwiązaniem wydaje się indywidualne dopasowanie diety do aktualnego stanu zdrowia i sprawności osoby po 65  r.ż., a także celów jakie mają zostać osiągnięte- czy osoba starsza chce zapobiegać czy może wspomagać leczenie występujących już u niej chorób. Na pewno osoby starsze nie powinny na własną rękę podejmować się większych rewolucji żywieniowych tylko skontaktować się ze specjalistą w tej dziedzinie.

Bibliografia:

1. Alska E., Syskiewicz M., Buda K., Mazur E., Sielski G., Ciesielska N., Żukow W.: Otyłość u osób starszych- mierniki, przyczyny. Zasady żywienia osób starszych. Journal of Health Science 2014, 4: 144-154.
2. Casas-Vara A., Santolaria F., Fernández-Bereciartŭa A., González-Reimers E., García-Ochoa A., Martínez-Riera A.: The obesity paradox in elderly patients with heart failure: Analysis of nutritional status. Nutrition 2012, 28: 616–622.
3. Darmon P., Kaiser M.J., Bauer J.M., Sieber C.C., Pichard C.: Restrictive diets in the elderly: Never say never again? Clinical Nutrition 2010, 29: 170–174.
4. Locher J.L., Goldsby T.U., Goss A.M., Kilgore M.L., Gower B., Ard J.D.: Calorie restriction in overweight older adults: Do benefits exceed potential risks? Experimental Gerontology 2016
5. Scott D., Hirani V.: Sarcopenic obesity. European Geriatric Medicine 2015, 7: 214-219.
6. Sytuacja demograficzna osób starszych i konsekwencje starzenia się ludności Polski w świetle prognozy na lata 2014-2050. GUS, Warszawa 2014
7. Using body mass index., Queensland Government 2014, www.health.qld.gov.au