Nadwaga i otyłość w aspekcie historycznym

Otyłość towarzyszyła człowiekowi od najdawniejszych czasów. Świadczą o tym wykopaliska z okresu paleolitu. Do najsłynniejszych rzeźb zaliczamy tzw. Wenus z Willendorfu , która przedstawia kobietę o wyraźnie zarysowanych piersiach, brzuchu i udach- ucieleśnienie ideału płodności. Podobne figurki odnajdywano na terenie Turcji i Ameryki Południowej. Świadczy to o tym, że otyłość, zwłaszcza kobiet, była z jakichś względów przedmiotem zainteresowania prehistorycznych ludzi.  Później  dowodów na występowanie otyłości było więcej, czemu sprzyjało wynalezienie pisma i możliwość pozostawiania po sobie dokumentów pisanych.

W czasach, kiedy pokarmem było mięso upolowanej przez człowieka zwierzyny i pokarmy roślinne, pozycja osoby otyłej była przedmiotem zazdrości i pożądania współosadników. Niektóre przesądne wierzenia podają, iż tkanka tłuszczowa była traktowana jako siedlisko duszy, nadprzyrodzonej siły i uzdrawiającej mocy. W miarę postępu kultury, kult otyłości zanikał. Otyłe kształty budziły niechęć i często były zwalczane, o czym świadczą zapiski z okresu kultury egipskiej, kreteńskiej, greckiej, rzymskiej. Otyłość w tych czasach była rozpatrywana jako problem społeczny i lekarski. W starożytnej Sparcie panowała zasada wedle której młody mężczyzna miał obowiązek utrzymywać wagę zgodną z panującymi standardami, gdyż w przeciwnym razie groziło mu wypędzenie z miasta. W starożytnym Rzymie osoby otyłe stanowiły liczny odsetek populacji. Horacy, Sokrates, Platon- są to postacie, które w tamtych czasach wyróżniały się obfitymi kształtami.

Arystoteles głosił pogląd, iż osoby otyłe szybciej się starzeją. Wielu greckich lekarzy, m.in. Hipokrates, Galen i Areteusz z Kapadocji pisali o otyłości jako o problemie klinicznym i wyróżnili otyłość wodną i twardą. Otyłość twarda, według nich, była wyłącznym wynikiem przekarmienia, a metodą leczenia tego schorzenia była głodówka i wysiłek fizyczny. Hipokrates uważał, że otyli żyją krócej, a lekarstwem na nadmiar tkanki tłuszczowej jest ograniczenie konsumpcji pokarmów oraz zwiększenie aktywności fizycznej.

W okresie baroku otyłość stanowiła symbol obfitości, bogactwa i piękna. Odwzorowanie ma to w malarstwie Rubensa (Trzy Gracje, Związek Ziemi i Wody), Rembrandta van Rija (Batsheba w kąpieli), czy Ingresa (Łaźnia turecka). Stan otyłości utożsamiano ze zdrowiem, ponieważ panowały  wówczas epidemie i bieda co skutkowało wychudzeniem człowieka.

W wieku XVII zaczęły pojawiać się pierwsze prace na temat otyłości. W 1752 r. Flaeming opracował pierwszą monografię poświęconą otyłości. W następnym wieku Tanner wyraził podobny pogląd w „Praktyce medycznej”. Uważał on, że otyłość może być spowodowana spożywaniem nadmiernej ilości węglowodanów i że jej skutki mogą być groźne dla zdrowia.

Na przełomie XIX i XX wieku zostały opisane  przez Babińskiego, przypadki otyłości w przebiegu guzów podwzgórza i przysadki mózgowej. Praca ta wywarła bardzo duży wpływ na kształtowanie się poglądów na etiopatogenezę otyłości. W jej przebiegu zaczęto się doszukiwać przede wszystkim zaburzeń hormonalnych, a szybki rozwój endokrynologii w pierwszej połowie XX w. sprzyjał powiązaniu tego zespołu z dysfunkcją hormonów.

Bibliografia:

1. 1. Brytek- Matera A. (2008) Obraz ciała- obraz siebie. Wizerunek własnego ciała w ujęciu psychospołecznym, Centrum Doradztwa i Informacji Difin sp, z o.o., Warszawa

1. 1. Ogińka- Bulik N. (2004) Psychologia nadmiernego jedzenia. Przyczyny, konsekwencje, sposoby zmiany, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź

1. 1. Bik W. (2010) Otyłość- objaw czy choroba o wielu obliczach?, Medycyna i Pasje, tom 6: 12-14

1. 1. http://www.medigo.pl

1. http://www.dietetyka.com.pl

Przeczytaj także:

• Zdrowa nadwaga i otyłość to mit