Potrzeby żywieniowe kobiet uprawiających sport – temat niedoceniany

Wadliwe odżywianie może negatywnie wpływać na organizm człowieka, od układu kostnego do rozrodczego, należy więc poświęcić więcej uwagi specyficznym potrzebom żywieniowym kobiet-sportowców, jak dowodzą wspólne badania przeprowadzone przez nowozelandzkie uczelnie – Uniwersytet Otago i University of Waikato.

Specyficzne potrzeby kobiet uprawiających sport

Dr Katherine Black z Departamentu Żywienia Człowieka Uniwersytetu Otago twierdzi, że większość badań nad sportem i żywieniem skupia się na sportowcach płci męskiej, ale również ilość kobiet uprawiających sport rośnie i należy zauważyć, że zawodniczki te mają specyficzne potrzeby żywieniowe.

LEA

Dr Black i jej współpracownicy z Waikato i High Performance Sport New Zealand przeprowadzili przegląd literatury na temat niskiej energii dostępnej (low energy availability, LEA).

LEA wyrażana jest jako różnica między energią spożytą a energią wydatkowaną podczas wysiłku fizycznego. Jest to jeden z czynników wpływających na zaburzenia cyklu menstruacyjnego oraz układu kostnego.  LEA jest wtedy, gdy dostępna energia w organizmie jest zbyt niska, aby zapewnić optymalne funkcjonowanie fizjologiczne, co prowadzi do zmian hormonalnych i ostatecznie całkowitego zaniku miesiączki u kobiet.

Oprócz znacznego negatywnego wpływu na zdrowie kości, układu hormonalnego, immunologicznego, sercowo-naczyniowego, żołądkowo-jelitowego, rozrodczego i psychikę, LEA powoduje również długoterminowe pogorszenie wyników sportowych.

Wyniki badania

Odkrycia naukowców, opublikowane „ Strength and Conditioning Journal”, pokazują, że częstość występowania LEA waha się od 2% (sportowcy wytrzymałościowi) do 77% (zawodowi tancerze baletowi).

„Zawodniczki często mają pobór energii, który nie odpowiada ich wysokiemu poziomowi zużycia energii. Czasami dzieje się tak dlatego, że celowo ograniczają spożycie kilokalorii ze względu na zwiększenie wydajności lub względy estetyczne, innym razem może się to zdarzyć przypadkowo z powodu zwiększonych obciążeń treningowych, zawodów lub braku wiedzy o tym, jak najlepiej zaspokoić potrzeby związane ze sportem lub ćwiczeniami”.

„Kolejnym czynnikiem wpływającym na spożycie energii przez kobiety jest to, że na spożycie pokarmu mają wpływ czynniki hormonalne, więc mogą występować znaczne różnice w apetycie i poborze energii w zależności od fazy cyklu miesiączkowego”.

Niska świadomość błędów w diecie

Pomimo poważnych negatywnych konsekwencji dla zdrowia i osiąganych wyników sportowych dr Black mówi, że świadomość LEA jest względnie niska. „Dopiero od niedawna zaczynamy odkrywać prawdziwy zakres wadliwej diety w związku z ćwiczeniami wśród kobiet”.

Trenerzy, rodzice i oraz sami sportowcy powinni być świadomi oznak LEA, takich jak zwiększona podatność na infekcje i kontuzje, a w razie potrzeby szukać pomocy specjalistów.

„Badania i praktyka LEA powinny koncentrować się na zapobieganiu, a nie na terapii – rozpocznij wcześnie i rozwijaj dobre nawyki żywieniowe, treningowe i wizerunkowe organizmu” – ostrzegają specjaliści.

Jak unikać LEA?

Niektóre sposoby unikania przez sportowców i trenerów LEA obejmują m.in. zrozumienie różnych wymagań żywieniowych w zależności od fazy cyklu miesiączkowego; promowanie regeneracji poprzez spożywanie posiłku po treningu; projektowanie programów szkoleniowych uwzględniających objawy LEA, zmęczenie lub przetrenowanie; nacisk na doradzanie sportowcom, którzy chcą zmniejszyć zawartość tkanki tłuszczowej podczas treningu; optymalizację żywności o dużej gęstości energetycznej oraz posiłków w formie płynnej.

Jednym ze sposobów jest projekt High Performance Sport New Zealand Women’s Health in Sport: Performance Advantage.

Źródło: Katherine E. Black, Dane F. Baker, Stacy T. Sims. Nutritional Needs of the Female Athlete. Strength and Conditioning Journal, 2019.