Strefa dla zalogowanych >Probiotyki
O tym, że probiotyki są niezastąpione podczas biegunek czy antybiotykoterapii wie każdy. W ostatnich latach naukowcy postanowili przyjrzeć się bliżej dobroczynnemu wpływowi tych bliskich nam bakterii. Warto wiedzieć co to takiego probiotyki, gdzie się znajdują, czym różnią się probiotyki od prebiotyków i jakie mają właściwości zdrowotne.
Probiotyki – definicja
Probiotyki (wg definicji FAO/WHO) to żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Do drobnoustrojów o działaniu probiotycznym zaliczamy bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, które należą do grupy bakterii kwasu mlekowego, które cechuje beztlenowy rozkład węglowodanów na drodze fermentacji mlekowej. Do probiotyków należą również: Lactococcus, Leuconostoc, Pedicoccocus, Streptococcus, Enterococcus, Carnobacterium, Oenococcus, Tetragenococuss, Vagococcus, i Weissella– które również są zaliczane do bakterii kwasu mlekowego oraz E. coli jak i drożdżaki z rodzaju Sacchraromyces.
Według badań właściwości probiotyków są zależne od ich szczepów. W praktyce oznacza to, że aby racjonalnie stosować probiotyki należy znać działanie konkretnego szczepu probiotycznego, a nie tylko rodzaj czy gatunek.
W tabeli poniżej przedstawiono wybrane schorzenia kliniczne, efekt kliniczny po zastosowaniu probiotyku oraz szczepy bakterii probiotycznych.
| Sytuacja kliniczna | Efekt kliniczny przy stosowaniu probiotyku | Przykład skutecznego szczepu probiotycznego | |
| Ostre biegunki | Skrócenie czasu trwania biegunki o 1dzień ostrych biegunek infekcyjnych u dzieci | Lb. rhamnosus GG,
LAB SF68 | |
| Biegunki poantybiotykowe | Zmniejszenie ryzyka wystąpienia biegunki u dzieci | Lb. rhamnosus GG,drożdże S. cerevisiae,
| |
| Atopowe Zapalenie Skóry | Zmniejszenie objawów AZS u małych dzieci po miesiącu stosowania probiotyków | Lb. rhamnosus GG,Bifidobacterium animalis subsp. lactis Bb-12 | |
| Zespół jelita drażliwego (IBS) | Redukcja bólu i wzdęcia jelit | Bifidobacterium infantis 35624 oraz mieszaninyLb. rhamnosus GG, Lb. rhamnosus LC705,
| |
| Kolka jelitowa niemowląt | Likwidowanie bólu | Lactobacillus reuteri ATCC 55730 | |
| Zapobieganie chorobom infekcyjnymu dzieci | Niektóre probiotyki – mniejsze ryzyko zakażenia układu oddechowego i/lub przewodu pokarmowego |
|
Probiotyk a prebiotyk
Definicję probiotyku przedstawiono powyżej. Natomiast prebiotyki są to nietrawione składniki węglowodanowe pożywienia, wykazujące korzystny wpływ na organizm gospodarza przez selektywne stymulowanie wzrostu i/lub aktywności jednego bądź kilku szczepów bakterii jelitowych zdolnych do ich fermentowania.
Aby określony składnik żywności mógł zostać zaliczony do grupy prebiotyków, musi spełniać następujące kryteria:
- nie może być hydrolizowany ani wchłaniany w przewodzie pokarmowym,
- musi stymulować wzrost lub aktywność metaboliczną określonych szczepów bakterii zasiedlających jelito, a tym samym przyczyniać się do zmiany proporcji flory bakteryjnej,
- co indukuje korzystne dla gospodarza zmiany lokalne bądź ogólnoustrojowe.
Wymagane kryteria spełniają dotychczas tylko dwie substancje: inulina z grupy fruktanów i trans-galaktooligosacharydy (TOS). W praktyce najczęściej występującymi prebiotykami są fruktany, w szczególności fruktooligosacharydy, oraz inulina. Inulina, której dobrym źródłem są: cykoria, pory, czosnek, szparagi i cebula, stanowi mieszaninę oligomerów (nazywanych inaczej oligofruktozą lub fruktooligosacharydami) i polimerów liniowych fruktozy o różnym stopniu polimeryzacji. TOS są mieszaniną oligosacharydów pozyskanych poprzez enzymatyczną transglikozylację laktozy.
Występowanie probiotyków
Probiotyki występują w fermentowanych produktach nabiałowych tj: jogurty, maślanki, serki wiejskie, kefiry. Występują również w składzie mlek modyfikowanych dla dzieci oraz kaszek: ryżowych, owsianych, kukurydzianych itp. Znaleźć je również można w aptece w postaci różnego rodzaju kapsułek, granulatów do sporządzenia z wodą lub do dodania do posiłku (temperatura wody lub posiłku powinna być pokojowa, gdyż bakterie probiotyczne są wrażliwe na działanie wysokiej temperatury).
Korzyści z przyjmowania probiotyków
Korzystne działanie probiotyków na organizm człowieka wiąże się, między innymi, z:
- hamowaniem wzrostu w przewodzie pokarmowym niektórych organizmów patogennych, takich jak Salmonella enterica, Shigella sonnei, Staphylococcus aureus, Campylobacter jejuni, Clostridium defficile;
- regulowaniem perystaltyki jelit (zapobieganie zaparciom);
- wytwarzaniem składników pokarmowych wykorzystywanych przez organizm ludzki, przeciwdziałania alergii;
- eliminowaniem substancji toksycznych z organizmu;
- rekonstrukcją składu i liczebności mikroflory jelitowej po różnego rodzaju schorzeniach jelitowych i stosowaniu antybiotyków;
- obniżeniem wchłaniania egzogennego cholesterolu,
- obniżeniem poziomu prokancerogenów i kancerogenów w świetle przewodu pokarmowego w wyniku hamowania rozwoju mikroflory jelitowej, której metabolizm związany jest z wytwarzaniem związków nitrozowych;
- stymulacją układu immunologicznego związanego z błonami śluzowymi przewodu pokarmowego (GALT), głównie w zakresie produkcji przeciwciał wydzielniczych klasy sIgA;
- uszczelnieniem bariery śluzówki jelita w wyniku syntezy substancji o działaniu cytoprotekcyjnym, co może chronić przed zjawiskiem translokacji bakterii, czyli ich przenikania do łożyska naczyniowego;
- uczestnictwem w syntezie witamin z grupy B oraz witaminy K;
- udziałem w trawieniu niektórych pokarmów (laktozy);
- zwiększeniem biodostępności wielu pierwiastków takich jak miedź, wapń, żelazo, cynk i mangan;
- normalizacją zaburzenia motoryki jelit u ludzi w podeszłym wieku;
- zmniejszaniem częstości występowania biegunek podróżnych, łagodzeniem przebiegu i skracaniem czasu trwania niektórych biegunek bakteryjnych i wirusowych;
- zapobieganiem wystąpieniu lub łagodzeniem przebiegu biegunek poantybiotykowych,
- zmniejszaniem nasilenia biegunek popromiennych;
- ochroną przed rozwojem grzybicy w miejscach intymnych;
- działaniem leczniczym w encefalopatii wątrobowej;
- korzystnym działaniem w schorzeniach układu pokarmowego (syndrom jelita drażliwego, zapalenie jelit) oraz w schorzeniach alergicznych (atopowe zapalenie skóry);
- obniżeniem liczby próchnicotwórczych paciorkowców z gatunku Streptococccus mutant.
Podsumowując, probiotyki wykazują wiele korzystnych właściwości zdrowotnych (pamiętać należy o odpowiednich szczepach bakterii). Powinny być przyjmowane do organizmu wraz z pożywieniem lub/i suplementacją przez osoby zdrowe, w ramach profilaktyki, jak i osoby posiadające schorzenia wymienione w tabeli powyżej i nie tylko w przypadku tych schorzeń.
Przeczytaj także:
Bibliografia:
- Nowak A. i in. (2010) Probiotyki-efekty zdrowotne. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2010, 4 (71), 20 – 36
- Szajewska H. (2010) Probiotyki-które, kiedy i jak stosować? Żywność dla zdrowia. Biuletyn środowisk medycznych
- Malm A. i in. (2010) Probiotyki w XXI wieku. Zdrowie Publiczne 2010;120(2):194-198
- Kaźmierska A. (2014) Probiotyki- recepta na zdrowie? Kosmos; Tom 63;Nr3:455-472
- Nowak D. (2012) Aspekt zdrowotny stosowania żywności zawierającej probiotyki. Nr 6-7 str. 55-61
- Kapka- Skrzypczak L. i in. (2012) Probiotyki i prebiotyki jako aktywny składnik żywności funkcjonalnej. Pediatric Endocrinology, Diabetes and Metabolism; 2012,18, 2, 79-83
