Codziennie wstajesz z łóżka, wykonujesz swoje obowiązki, starasz się rozwijać i dbać o siebie. Tylko jakie tempo rozwoju jest odpowiednie? Czy wystarczająco dbasz o siebie? Czy dobrze wyglądasz? Aby odpowiedzieć na te i wiele innych pytań często porównujemy się z innymi. Najłatwiej to zrobić przez media społecznościowe. W efekcie odniesieniem są osoby, których nie znamy i nie wiemy nawet, czy ich osiągnięcia są prawdziwe.
Obraz ciała
Obraz ciała to połączenie myśli i uczuć, jakie mamy względem własnego ciała. Niespójność między swoim ciałem a tym, które uważamy za idealne, prowadzi do negatywnego jego obrazu. Skąd bierze się ta idealna sylwetka, do której większość osób dąży? Przez ostatnie kilkadziesiąt lat media promują szczupłą sylwetkę jako ideał, zwłaszcza u kobiet, utożsamiany z pięknem i sukcesem. (Suhag & Rauniyar, 2024)
Mechanizm wpływu mediów społecznościowych
W jaki sposób media na nas wpływają? Eksperci tłumaczą to teorią porównań społecznych. Zakłada ona, że aby ocenić naszą sytuację społeczną, porównujemy się do innych, często nawet nieświadomie. Bezrefleksyjne porównania z rówieśnikami, których uważamy za “lepszych”, czyli na przykład szczuplejszych lub ładniejszych, wpływają negatywnie na naszą samoocenę. (Suhag & Rauniyar, 2024) (Rounsefell et al., 2020)
Oglądając dużo postów poświęconych tematyce wyglądu, zaczynamy nadawać mu coraz większe znaczenie. W dłuższym okresie może prowadzić to do problemów. Pojawia się nadzór nad ciałem, lęk o wygląd oraz przyjęcie społecznego ideału piękna za własny. Pogoń za sylwetką zgodną ze społecznymi ideałami może skłonić kogoś do stosowania irracjonalnych diet. Te zaś negatywnie wpływają na relacje z jedzeniem. (Suhag & Rauniyar, 2024) (Rounsefell et al., 2020)
Presja społeczna w kwestii wyglądu jest niezaprzeczalna, jednak nie wszyscy są na nią podatni. Przeglądając media społecznościowe, czasami warto krytycznie myśleć na temat tego, co widzimy, aby uniknąć brania społecznych ideałów jako swoje własne. Dopiero przyjęcie społecznego ideału piękna może prowadzić do zmiany obrazu ciała. (Jiménez-García et al., 2025)
Błędne koło social mediów
Osoby publikujące swoje zdjęcia w mediach społecznościowych, często wybierają jedynie najlepsze fragmenty swojego życia. Same nie są wolne od wymogów społecznej oceny. Dla takich osób opublikowanie jednego selfie to złożony proces. Obejmuje on wielokrotne próby, sprawdzenie różnych kątów padania światła i obróbkę zdjęcia. Ekspozycja na takie posty może nasilać ujemną samoocenę i niezadowolenie, gdy ktoś nie dorównuje tym nierealistycznym standardom narzucanym przez społeczeństwo. Aby poczuć się lepiej, taka osoba może sama zacząć obrabiać swoje zdjęcia. W efekcie do mediów społecznościowych wrzuca nierealistyczne obrazy, naśladując swoich idoli.
Ruch body-positive
Skoro ekspozycja na wyidealizowane sylwetki może negatywnie wpływać na obraz ciała, to czy rozwiązaniem są zdjęcia pokazujące różnorodność sylwetek? Body-positive to ruch, który ma na celu przeniesienie uwagi z wyglądu na funkcjonalność ciała. Ruch ten nie zgadza się ze społecznym wąsko zakrojonym ideałem piękna. Jedno z badań z 2025 roku pokazuje, że można chronić się przed niektórymi negatywnymi skutkami tego stanu rzeczy. Metodą są posty pokazujące realne ujęcia sylwetek. Promują one bardziej inkluzywne piękno. Jest ono dostępne dla wszystkich, a nie tylko niewielkiej grupy osób z danym typem sylwetki (Jiménez-García et al., 2025)
Duże znaczenie ma tutaj jednak odbiór postów w tym nurcie przez poszczególnych użytkowników. Tak jak wyidealizowane zdjęcia sylwetek, tak samo te treści dalej skupiają się jednak na wyglądzie ciała. Mimo dobrych zamiarów mogą u niektórych wzmacniać lęk o swój wygląd. (Jiménez-García et al., 2025)
Czy ruch body-positive promuje otyłość?
Wiele osób zarzuca jego zwolennikom, że chodzi tu tylko o usprawiedliwienie lenistwa i zaniedbania własnego zdrowia. W czasach powszechnego dostępu do mediów społecznościowych każdy wzorzec sylwetki łatwo może stać się trendem. Przez to zniekształca swoje oryginalne założenia. Tymczasem idea body-positive koncentruje się na przeniesieniu uwagi z wyglądu ciała na jego funkcjonalność i zdrowie. To podejście wyklucza promowanie choroby otyłościowej.
Oczywiście nie oznacza to, że osoby chorujące na otyłość powinny być źle traktowane. Część osób uważa, że do zmiany można skłonić poprzez strach czy wyszydzanie. Badania i praktyka wskazują jednak, że takie podejście nie jest skuteczne w długim okresie. W literaturze dotyczącej dialogu motywującego opisuje się zjawisko określane jako paradoks akceptacji. Polega on na tym, że człowiek może otworzyć się na zmianę dopiero wtedy, gdy poczuje się akceptowany w swojej obecnej sytuacji. Paradoks polega na tym, że akceptacja staje się pierwszym krokiem do transformacji, mimo że na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, iż prowadzi do bierności.
Ważne jest jednak zrozumienie akceptacji w tym kontekście. Nie chodzi tu o litość ani usprawiedliwianie niepowodzeń, lecz o spojrzenie na siebie ze współczuciem i zrozumieniem, które pozwala lepiej dostrzec czynniki stojące za trudnościami. Tak rozumiana akceptacja, będąca częścią ducha dialogu motywującego, sprzyja budowaniu motywacji wewnętrznej. W pracy dietetyka z pacjentem jest to szczególnie istotne. Zwiększa bowiem szansę na motywację do zmiany stylu życia, która będzie trwała i skuteczna.
Social media a zaburzenia odżywiania
Większość zaburzeń odżywiania zaczyna się od negatywnego obrazu ciała. Obraz ciała to kwestia subiektywna, dlatego duża ekspozycja na wyidealizowane zdjęcia sylwetek – w połączeniu z predyspozycją do nadmiernych porównań – może prowadzić do zastosowania irracjonalnych diet nawet u zdrowych i sprawnych osób. (Suhag & Rauniyar, 2024)
Wskazówki dla rodziców
Jak wykryć czy dziecko ma problem z rozsądnym korzystaniem z technologi i mediów społecznościowych? Problematyczne, czyli nadmierne korzystanie z ekranu może przypominać objawy uzależnienia. Niepokojące sygnały to:
- dziecko potrzebuje coraz więcej czasu przed ekranem,
- próby ograniczenia kończą się niepowodzeniem,
- telefon i media społecznościowe służą jako ucieczka od negatywnych emocji,
- social media stają się głównym elementem życia, o którym dziecko cały czas myśli.
Badanie z 2025 roku sugeruje, że ważny w tej kwestii dla dzieci jest przykład, jaki dają rodzice oraz kontrola czasu spędzanego przed ekranem. (Nagata et al., 2025)
Jak rozmawiać o masie ciała?
Jak rozmawiać z bliskimi o masie ciała i przekonać do pracy nad jej zmianą? Najlepiej tego nie robić. To bardzo osobisty temat, który może wywoływać silne emocje i wprowadzić rozmówcę w „tryb obronny”, w którym nie będzie otwarty na żadne argumenty. Chcąc pomóc osobie zmagającej się z nieprawidłową masą ciała lepiej skupić się na aspektach: zdrowia, dobrego samopoczucia i sprawności fizycznej. Takie podejście jest lepsze dla zdrowia psychicznego niż skupianie uwagi na wyglądzie oraz bardziej skuteczne w motywowaniu do zmiany. (Suhag & Rauniyar, 2024)
Podsumowanie
Media społecznościowe wpływają na nasze relacje z jedzeniem poprzez mechanizm porównań społecznych. Długotrwała ekspozycja na wyidealizowane treści może wywoływać nadmierną kontrolę nad ciałem. Ruch body-positive może częściowo chronić przed tymi negatywnymi skutkami, jednak wciąż koncentruje uwagę na wyglądzie zewnętrznym. Eksperci zalecają unikanie skupiania się w rozmowach na masie ciała, a zamiast tego rozmawianie o zdrowiu i sprawności fizycznej. Rodzice mogą chronić swoje dzieci, kontrolując czas spędzony przed ekranami oraz pokazując zdrowe nawyki korzystania z mediów społecznościowych.
Bibliografia:
- Jiménez-García, A. M., Arias, N., Hontanaya, E. P., Sanz, A., & García-Velasco, O. (2025). Impact of body-positive social media content on body image perception. Journal of Eating Disorders, 13(1), 153. https://doi.org/10.1186/s40337-025-01286-y
- Nagata, J. M., Paul, A., Yen, F., Smith-Russack, Z., Shao, I. Y., Al-Shoaibi, A. A. A., Ganson, K. T., Testa, A., Kiss, O., He, J., & Baker, F. C. (2025). Associations between media parenting practices and early adolescent screen use. Pediatric research, 97(1), 403–410. https://doi.org/10.1038/s41390-024-03243-y
- Rounsefell, K., Gibson, S., McLean, S., Blair, M., Molenaar, A., Brennan, L., Truby, H., & McCaffrey, T. A. (2020). Social media, body image and food choices in healthy young adults: A mixed methods systematic review. Nutrition & Dietetics, 77(1), 19–40. https://doi.org/10.1111/1747-0080.12581
- Suhag, K., & Rauniyar, S. (2024). Social Media Effects Regarding Eating Disorders and Body Image in Young Adolescents. Cureus. https://doi.org/10.7759/cureus.58674
