Sportsmenki a problemy z jedzeniem

Obecnie w wielu dyscyplinach sportowych można dostrzec większy niż kiedykolwiek nacisk na zachowanie szczupłej sylwetki. Aby osiągnąć ten cel, wiele sportsmenek rozpoczyna intensywny i wyczerpujący program treningowy i łączy go z restrykcyjną dietą. U niektórych zawodniczek może to jednak doprowadzić do obsesyjnego zaabsorbowania własną wagą i spożywanymi kaloriami, co ostatecznie objawia się zaburzeniami łaknienia.

Zaburzenia łaknienia to jeden z czynników dla ryzyka pojawienia się braku miesiączki. Choroba ta często jest skutkiem chronicznego niskiego poboru kalorycznego, niskiego procentu tkanki tłuszczowej i zbyt niskiej masy ciała, a także bardzo intensywnego i wyczerpującego treningu oraz stresu psychologicznego.

Zaburzenia łaknienia czy niewłaściwe odżywianie?

Wielu sportowców, chcąc zwiększyć swoją wydolność, bardzo starannie komponuje dietę i często eksperymentuje z różnymi programami żywieniowymi. Naciski, aby pozostać szczupłym lub osiągnąć większą wydolność, sprawiają, że niektórzy sportowcy odżywiają się w sposób, którym nie tylko osłabiają własną wydolność, lecz również narażają swoje zdrowie.

Zaburzenia łaknienia to skrajność wśród licznych problemów żywieniowych. Chorobę tę cechują spaczone wzorce w kwestii myślenia o jedzeniu i zachowania z nim związanego.

Anoreksja zwana także jadłowstrętem psychicznym charakteryzuje się stałym ograniczaniem produktów spożywczych – chory stale zmniejsza ilość przyjmowanych posiłków i czuje się „gruby” mimo, że jego masa jest minimum 15 % poniżej normy. Bulimia cechuje się cyklami naprzemiennymi, składającymi się z ograniczenia jedzenia, po którym następuje objadanie się i wymioty. Kompulsywne objadanie się łączy się z ciągłym uczuciem głodu, które prowadzi do niekontrolowanego obżarstwa.

Dlaczego u sportsmenek częściej dochodzi do zaburzeń łaknienia?

Zawodniczki okazują się częściej podatne na zaburzenia łaknienia z wielu względów. Ponad 30% kobiet przyznaje się do stosowania jakiejś diety lub kontroli wagi, a 50-60% pragnie schudnąć, chociaż wyglądają na szczupłe lub ich waga jest normalna. Problemy z jedzeniem najczęściej dotykają kobiety uprawiające dyscypliny, gdzie liczy się niska waga ciała – łyżwiarstwo, gimnastyka czy np. balet. Także osoby uprawiające dyscypliny „estetyczne” są zagrożone, gdyż sukces w ich przypadku zależy od sylwetki (kulturystyka, taniec).

Nie ma jednej konkretnej przyczyny zaburzeń łaknienia. Badania wykazały, że sportsmenki uprawiające dyscypliny wymagające smukłości mają zniekształcony obraz własnego ciała i są bardziej niezadowolone ze swojej wagi niż ogół społeczeństwa. Uczeni ustalili, że cechy osobowościowe u sportowców kadr narodowych bardzo przypominają cechy osób cierpiących z powodu zaburzeń odżywiania: skłonność do obsesji, duch rywalizacji, perfekcjonizm, kompulsywność i motywacja wewnętrzna. Dla takich osób treningi stają się sposobem tracenia na wadze, a proporcjonalna relacja między smukłością i lepszymi wynikami zachęca takiego sportowca do dalszego odchudzania się.

Jakie są skutki zdrowotne zaburzeń łaknienia?

Wśród anorektyczek często występuje problem z miesiączką. Połączenie niskiego poziomu tkanki tłuszczowej, ograniczenie spożywanych kalorii, niskie spożycie wapnia, intensywny trening i stres mogą skutkować redukcją gęstości kości, złamaniami oraz innymi kontuzjami.

Ograniczenie jedzenia często powoduje problemy jelitowo-żołądkowe, brak równowagi elektrolitowej, zaburzenia pracy nerek i jelit oraz depresję. Anoreksja może wywołać zbyt niskie ciśnienie krwi i chorobliwie niską temperaturę. W przypadku bulimii częstsze wymioty, a stosowanie środków przeczyszczających może wywołać bóle żołądka i przełyku, kruchość szkliwa i próchnicę zębów.

Jak sportsmenki z zaburzeniami łaknienia mogą kontynuować trening?

Wydaję się nadzwyczajne, że sportsmenki, które spożywają tak niewiele kalorii, potrafią kontynuować treningi i rywalizować, z pozoru wcale nie słabnąc. Niewątpliwie odpowiedź tkwi w połączeniu czynników psychologicznych i fizjologicznych.

Z punktu widzenia psychiki anorektyczki umieją się zmotywować i zmusić do ćwiczeń. Ofiary tej choroby cechuje silna wola, potężna determinacja w dążeniu do celu oraz silne pragnienia odniesienia sukcesu.

Od strony fizjologicznej z kolei jest prawdopodobne, że organizm przystosowuje się do coraz większych potrzeb energetycznych, zmniejszając tempo metabolizmu ( nawet o 30 % ! ). To pozwoliłoby sportowcowi trenować i utrzymywać odpowiedni bilans energetyczny przy podaży mniejszych ilości kalorii, niż można by oczekiwać.

Aby pokonać zmęczenie fizyczne i emocjonalne wiele anorektyczek i bulimiczek stosuje do pokonania znużenia napoje zawierające kofeinę – cola czy kawa. Na dłuższą metę przy takim trybie życia wydolność i tak spadnie. Ponieważ zapasy glikogenu i substancji odżywczych są chronicznie wyczerpane, u osób takich pojawiają się kłopoty zdrowotne.

Jak traktować osobę, którą podejrzewa się o zaburzenia łaknienia?

Kontakt z osobą, którą podejrzewasz o zaburzenia łaknienia, wymaga wielkiego taktu i wrażliwości. Osoby, które mają tego typu problemy, mogą czuć się zakłopotane , a ponieważ ich poczucie własnej wartości i tak jest bardzo niskie, ważne jest by unikać bezpośredniej konfrontacji.

Jeśli chora przyznaje się, że ma problemy z łaknieniem, zasugeruj kontakt ze specjalistą od zaburzeń odżywiania. Można też poradzić się lekarza pierwszego kontaktu, psychologa lub dietetyka.

Źródło : „ Żywienie w sporcie ” Anita Bean