Kim jest trudny pacjent? Czy w ogóle wypada nam tak mówić o pacjencie? W najbliższych kilku artykułach będę chciała przedstawić rodzaje pacjentów z jakimi się spotykamy w naszej pracy i style pracy z nimi. Będę chciała również, aby każdy z Was zastanowił się jak traktuje swoich pacjentów? Czy sam w ocenie innych, nie zalicza się do trudnych osób? Czy potrafi słuchać? Czy jest empatyczny? Praca dietetyka, podobnie jak lekarza, to praca z drugim człowiekiem, nie możemy zatem zapominać o byciu ludźmi.
Osobowość, a relacje interpersonalne
Odpowiedzialność za charakter relacji dwojga ludzi ponosi każda z nich w takim samym stopniu. Na komunikację interpersonalną wpływ ma osobowość każdego z nas. Na nią składają się cztery aspekty:
- genetyka,
- cechy wrodzone,
- wychowanie,
- doświadczenia nabyte przez lata
Dwa pierwsze mówią o tym jacy z natury jesteśmy my – to jest to z czym przychodzimy na świat.
Dwa następne zależne są od osób trzecich, rodziny, znajomych. Jeśli spotykamy się z trudnym dzieciństwem, szykanowaniem w szkole (co ma wpływ na szereg naszych późniejszych zachowań), a nie przepracujemy tego, możemy zacząć przerzucać schematy i traumy na drugiego człowieka. Tyczy się to zarówno pacjentów, jak i dietetyków. Bo właśnie to determinuje jak odbieramy drugiego człowieka, jakie mamy do niego podejście, nastawienie czy wejdziemy w rolę ofiary, czy też nie.
Terapeuci i psychoterapeuci są szkoleni i uczeni jak pracować z każdym człowiekiem. Dietetyk, czy żywieniowiec wie jak przeprowadzić wywiad, ale raczej nie ma umiejętności w psychologicznym podchodzeniu do drugiego człowieka. Tego nie uczą na studiach czy kursach. Zazwyczaj każdy z nas bazuje na własnych doświadczeniach, przeżyciach i odczuciach. Uczymy się na błędach, gdyż samym rozpisaniem diety ciężko jest zmienić czyjeś nawyki żywieniowe czy styl życia i podejście.
Psychodietetyk natomiast, potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę, aby odpowiednio przeprowadzić wywiad z pacjentem. Nie wiemy przecież, co przeszła osoba, która do nas przychodzi, nie znamy jej historii. Istotne jest, aby dać przestrzeń i pozwolić takiej osobie poczuć się swobodnie, na tyle by nam zaufała. Jednak należy pamiętać, że nie jesteśmy psychoterapeutami i musimy umieć postawić granicę pomiędzy byciem dietetykiem i psychodietetykiem, a psychologiem.
Dialog motywujący
Podstawą komunikacji jest dialog, tutaj szczególnie ważna jest umiejętność prowadzenia rozmowy. Wyróżniamy trzy jej rodzaje:
- podążanie,
- ukierunkowywanie,
- prowadzenie
Większość lekarzy czy dietetyków, stosuje niestety ten ostatni model komunikacji – prowadzenie. O ile w trakcie informowania o zaleceniach dietetycznych, stosowaniu lekarstw jest to jak najbardziej wskazane, to w kwestii dialogu nie daje przestrzeni do wysłuchania drugiego człowieka.
Drugi, a zarazem antagonistyczny sposób prowadzenia rozmowy to podążanie. Jest on szczególnie ważny na początku każdej wizyty, bo daje szansę wygadać się pacjentowi. Pozwolić mu mówić o tym, o czym chce.
Zacznijmy wizytę słowami „Czy wydarzyło się coś, od naszego ostatniego spotkania, o czym chciałaby Pani/chciałby Pan mi powiedzieć?”. Niech pacjent poczuje się ważny. Chcemy przecież, aby wiedział, że nam zależy na wysłuchaniu go i, że czas, który mu poświęcamy na wizycie jest faktycznie czasem dla niego. Oczywiście bez przesady, nieetycznym byłoby słuchanie historii z życia przez godzinę i branie za to pieniędzy, kiedy my udzielamy porad dietetycznych. Jeśli pacjent wymaga w naszej ocenie, spotkania z psychologiem, nie bójmy się mu o tym powiedzieć wprost. Oczywiście kulturalnie i taktownie, ale tego chyba nie muszę tłumaczyć nikomu.
Wracając do sedna – to co jest istotne w pracy dietetyka to ukierunkowywanie. Tym właśnie jest dialog motywujący. Poprzez umiejętne stawianie pytań, bycie elastycznym i płynne przechodzenie do słuchania, możemy osiągnąć pełen sukces w pracy z każdym pacjentem.
Bibliografia:
- Margo Maine, Beth Hartman McGilley, Douglas W. Bunnell – Leczenie zaburzeń odżywiania
- William R. Miller, Stephen Rollnick – Dialog motywujący. Jak pomóc ludziom w zmianie
- Wojciech Eichelberger, Irena A. Stanisławska – Być lekarzem być pacjentem
