Wpływ negatywnych emocji na ilość spożywanej żywności

Negatywne emocje mogą wykazywać różny wpływ na ilość spożywanej żywności. Kluczowa jest ich intensywność. W badaniach na szczurach zanotowano obserwacje, gdzie silny szok elektryczny albo hałas o dużej intensywności sprzyjał zmniejszonej ilości spożywanego pokarmu, a zjawiska te o niskiej i umiarkowanej intensywności prowadziły do zwiększonego tempa jedzenia i samej konsumpcji.

W badaniach na ludziach wykazano, że intensywne emocje zmniejszały spożycie żywności, a te cechujące się niskim lub umiarkowanym natężeniem zwiększały jej konsumpcję. Podobne wyniki uzyskano w badaniach, w których proszono uczestników o wyobrażenie sobie siebie w różnych sytuacjach sprzyjających pojawieniu się emocji o różnej intensywności. Wykazano, że badani deklarowali chęć spożycia większej ilości jedzenia, gdy sytuacje wywoływały emocje o niskim pobudzeniu.  W innych badaniach zaobserwowano z kolei, że kobiety odczuwające stres o umiarkowanym nasileniu dostarczały o 118 kcal więcej, a mężczyźni o 181 kcal więcej niż zwykle.

Negatywne emocje a osoby z nadmierną masą ciała

Wydaje się, że najbardziej narażoną grupą osób na występowanie jedzenia emocjonalnego są osoby z nadmierną masą ciała i odchudzające się. W sytuacji napięcia emocjonalnego zwiększa się możliwość załamania procesu samokontroli u tych osób, a to sprzyja niekontrolowanemu spożywania pokarmów. Brak kontroli nad konsumowanym jedzeniem prowadzi do pojawienia się dyskomfortu  i wywołuje kolejne negatywne emocje, które są „przykrywane” kolejną konsumpcją. W ten sposób powstaje błędne koło, z którym ciężko poradzić sobie samemu.

Wpływ negatywnych emocji na zwiększenie ilości spożywanej żywności

Według badań przeprowadzonych głównie w latach 80. i 90. (tab. 1) największy wpływ na spożycie żywności miały negatywne emocje takie jak przygnębienie, strach, złość oraz nuda.

Tabela 1. Wpływ negatywnych emocji na konsumpcję żywności

Źródło: opracowano na podstawie Macht M., How emotions affect eating: a five-way model, Appetite, 2008, 50, 1-11

Z kolei w badaniach z 2008 roku (tab. 2) zwiększonemu spożyciu żywności towarzyszyły zwłaszcza nuda, rozczarowanie i niezadowolenie. Najczęściej  wymienianymi produktami, po które sięgali badani były słodkie przekąski, alkohol, czekolada i mięso.

Tabela 2. Wpływ negatywnych emocji na zwiększenie ilości spożywanej żywności

Źródło: opracowano na podstawie Desmet P., Schifferstein, Sources of positive and negative emotions in food experience., Appetite, 2008, 50,
290-301

Podsumowanie

Negatywne emocje mogą sprzyjać zwiększonej konsumpcji żywności. Najbardziej narażonymi osobami na to zjawisko są osoby z nadmierną masą ciała i odchudzające się. Teorie dotyczące związku między doświadczaniem negatywnych emocji a zwiększonym spożyciem pokarmów wskazują na wspólne założenie, że przejadanie się poprzedza wystąpienie negatywnych emocji, a jedzenie służy ich wyregulowaniu.

Problemem nie jest to, że ludzie doświadczają negatywnych emocji a to, że nie radzą sobie z nimi. Największą trudnością jest to, że brak jest narzędzi, które ułatwiłyby skuteczną samokontrolę przy występowaniu negatywnych emocji. Kluczowe jest zatem edukowanie społeczeństwa jak radzić sobie z własnymi emocjami już od najmłodszych lat.

Źródła

1. Baumeister RF, Heatherton TF, Tice DM., Utrata kontroli. Jak i dlaczego tracimy zdolność samoregulacji, Warszawa, PARPA, 2000
2. Bruch H., Eating disorders. Obesity, anorexia nervosa and the person within, 1973, Basic Books, New
3. Chanduszko-Salska J., Psychologiczne uwarunkowania nadmiernego zaabsorbowania jedzeniem, Psychiatria, 2013, 10,1, 1-8
4. Cohen JH, Kristal AR, Neumark- Sztainer D, Rock CL, Neuhouser ML. Psychological distress is associated with unhealthful dietary practices. American Dietetic Association. Am Diet Assoc 2002, 5, 699-703
5. Desmet P., Schifferstein H.: Sources of positive and negative emotions in food experience. Appetite. 2008, 50, 290–301
6. Heatherton T.F., Baumeister R.F., Binge eating as escape from self-awareness, 1991 Psychological Bulletin, 110, 86–108
7. Herman C.P., Polivy J., Excess and restraint in bulimia, [in:] The Psychobiology of Bulimia, K. Pirke, W. Vandereycken, E. Ploog, Springer-Verlag, New York 1988
8. Kadzikowska-Wrzosek R., Siła woli. Autonomia, samoregulacja i kontrola działania, 2013, Smak Słowa, Sopot
9. Krebs H., Macht M., Weyers P., Weijers H.-G., Janke W., Effects of stressful noise on eating and non-eating behavior in rats, 1996, Appetite, 26, 193–202.
10. Macht M., How emotions affect eating: a five-way model, Appetite, 2008, 50, 1, 1–11
11. Ogińska-Bulik N., Psychologia nadmiernego jedzenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2004
12. Oliver G., Wardle J., Gibson E.L., Stress and food choice: A laboratory study, Psychosomatic, 2000, Medicine, 62, 853–865.
13. Rasbury W., Shemberg K., The effects of aversive levels of white noise on consummatory behavior, 1971, Psychonomic Science, 22, 166–167.
14. Robbins T.W., Fray P.J., Stress-induced eating: Fact, fiction or misunderstanding?, 1980, Appetite, 1, 103–133.
15. Somer E., Wpływ jedzenia na nastrój., Warszawa, Amber, 1998
16. Szczygieł D., Kadzikowska-Wrzosek R., Emocje a zachowania żywieniowe – przegląd badań, 2014, ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MORSKIEJ W GDYNI, 86, grudzień, 1-11
17. Van den Bos R., De Ridder D., Evolved to satisfy our immediate needs: Self-control and the rewarding properties of food, 2006, Appetite, 47, 24–29
18. WHO, http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/
19. Żak-Gołąb A., Tomalski R., Olszanecka-Glinianowicz M., Chudek J., Aleksytymia u osób otyłych, 2012, Endokrynologia, Otyłość I Zaburzenia Przemiany Materii, 8, 4, 124–129