Wpływ wysiłku fizycznego oraz temperatury otoczenia na apetyt i regulację hormonalną łaknienia

W ostatnich kilku badaniach oceniono wpływ wzmożonego wysiłku fizycznego na takie czynniki takie jak apetyt, stężenie hormonów, które odpowiadają za jego regulację, zmianę temperatury organizmu, czy też zmianę wydatku energetycznego. 

Wykazano, iż wzmożony wysiłek fizyczny wpływa na hormony prowadzące do zmniejszenia lub pobudzenia łaknienia i apetytu, takie jak grelina, peptyd YY czy GLP-1. 

Celem przeprowadzonego badania było przeanalizowanie wpływu ciężkiej, wzmożonej aktywności fizycznej w różnych temperaturach otoczenia na spożycie produktów żywnościowych, uczucie apetytu oraz stężenie hormonów, które regulują łaknienie u personelu wojskowego przez osiem godzin dziennie. 

Temperatura otoczenia a apetyt 

Temperatura otoczenia, jak wykazały przekrojowe badania na wojskowych, wpływa na spożywanie żywności. W dni upalne spożywamy niewielkie ilości jedzenia, natomiast w chłodne – większe.

W badaniu uczestniczyło 27 zdrowych mężczyzn i 6 zdrowych kobiet (tab.1). Byli to członkowie Kanadyjskich Sił Zbrojnych (CAF). Uczestnicy nie przyjmowali żadnych leków ani suplementów diety. Nie chorowali na choroby metaboliczne ani na zaburzenia rytmu serca. Ostatecznie badanie ukończyło 18 osób (14 mężczyzn, 4 kobiety). 

Metoda badawcza 

Uczestnicy badania ukończyli cztery 8-godzinne próby w kontrolowanej komorze termicznej. Pierwsza z nich była próbą w spoczynku, w pozycji siedzącej i w temperaturze otoczenia 21°C. Kolejne zakładały dwie, dwugodzinne sesje treningowe z dwugodzinnymi przerwami pomiędzy nimi i po ostatniej sesji, w temperaturach odpowiednio 30, 21 i -10°C (ryc. 1). Po próbie uczestnicy spożyli posiłki (ad libitum, racje polowe), oceniono ich apetyt za pomocą skal analogowych, zmierzono równie stężenie GLP-1, PYY, leptynę i acylowaną grelinę w osoczu.

Równowagę cieplną organizmu zaburza wysiłek fizyczny. Dzieje się tak, gdyż aktywność fizyczna powoduje znaczący wzrost tempa metabolizmu, a w związku z tym również wzrost ilości powstającego w organizmie ciepła. Ilość ciepła wytworzonego przez pracujące mięśnie może być nawet 10-20 razy większa w porównaniu do ilości ciepła produkowanego przez mięśnie w stanie spoczynku. Są to mechanizmy termoregulacyjne ciała. Wysiłek fizyczny oraz różnice w temperaturach otoczenia będą miały wpływ na apetyt i będą zaburzały łaknienie. 

Jakie żywienie zostało zastosowane u badanych? 

Przez cały okres trwania eksperymentu badani spożywali te same produkty, o podobnych porach oraz o podobnych wartościach odżywczych niezmiennie od temperatury otoczenia, w której obecnie przebywali: zwiększona temperatura otoczenia, umiarkowana oraz odczucie chłodu. Racja pokarmowa wojskowych składała się z trzech posiłków, przeliczając na gramy odpowiednio 627 g węglowodanów, 191 g tłuszczów, 108 g białka. 

Wyniki przeprowadzonego badania 

• Apetyt postrzegany był jako tłumiony w cieple, porównując do zimna. 
• Wysiłek fizyczny i temperatura nie zmieniły stężenia GLP-1 w krwiobiegu. 
• Ćwiczenia fizyczne we wszystkich środowiskach podniosły stężenie neuropeptydu PYY. 
• Stężenia leptyny podwyższone były w upale, obniżone w chłodzie. 
• Na stężenie acylowanej greliny miał wpływ zarówno wysiłek fizyczny, jak i temperatura otoczenia. 

Głównym celem badania było określenie, czy wzmożony wysiłek fizyczny w zróżnicowanej temperaturze otoczenia będą miały wpływ na hormony regulujące apetyt, subiektywne odczucie głodu i sytości oraz spożycie pokarmu. 

Badani byli poddani kalorymetrii pośredniej, która jest metodą pomiaru wydatku energetycznego osób aktywnych fizycznie. Podstawą metody kalorymetrii pośredniej jest założenie, że energia wykorzystywana przez organizm uzyskiwana jest w wyniku utleniania składników odżywczych (węglowodanów, tłuszczów i białek). W reakcjach tych zużywany jest tlen wydzielany dwutlenek węgla, w ilościach proporcjonalnych do wydatkowanej energii. 

Reakcje hormonalne wskazywały na tłumienie apetytu podczas lub po aktywności fizycznej, natomiast skala VASA (Visual Analogue Scale of appetite) – subiektywne odczucie apetytu wykazało, że największy odnotowany był u badanych w temperaturze ujemnej, a zmniejszony w temperaturze najwyższej. 

Źródło: Mandic, I., Ahmed, M., Rhind, S., Goodman, L., L’Abbe, M., & Jacobs, I. (2019). The effects of exercise and ambient temperature on dietary intake, appetite sensation, and appetite regulating hormone concentrations. Nutrition & metabolism, 16(1), 29. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6501331/