Wpływ żywności na działanie leków

Boli Cię głowa? Brzuch? A może kręgosłup? W takiej sytuacji, zawsze przez myśl przejdzie sięgnięcie po popularną tabletkę przeciwbólową, która jest dostępna na wyciągnięcie ręki. A może chorujesz przewlekle i do końca życia będziesz przyjmować leki lub konieczną suplementację. Możesz też być kobietą, w kwiecie wieku, stosującą doustną antykoncepcję hormonalną. Należy zwrócić szczególną uwagę na żywność i płyny, które spożywamy równocześnie z lekami, bo mogą w znacznym stopniu z nimi interferować wpływając na ich działanie.

Losy przyjmowanych przez Ciebie leków, nie powinny być ci obojętne!

Zmniejszenie wchłaniania leku

• Obecność żywności w żołądku – antybiotyki – kloksacylina, amoksycylina, oksacylina – należy bezwzględnie przyjmować je w odległości 1 – 2 godzin przed lub po jedzeniu, gdyż adsorbują na powierzchni pokarmu w żołądku
• Adsorbcja leku przez błonnik lub pektyny – pokarmy bogate w te substancje, powinny być spożywane ok. 2 godziny przed lub po posiłku. Zwłaszcza istotne jest to w przypadku osób chorych na padaczkę (interakcje z fenytoiną) oraz u osób przyjmujących leki trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (znaczne obniżenie działania leku, skutkujące zagrożeniem życia). Paracetamol, lowastatyny oraz doustne leki antykoncepcyjne również są wiązane przez nadmiar błonnika w znacznym stopniu.
• Wiązanie substancji leczniczych w kompleksy – dotyczy to zwłaszcza składników mineralnych np. wapnia, magnezu, cynku lub żelaza. Tworzą z lekami nierozpuszczalne związki, osłabiając jego terapeutyczne właściwości. Do grup leków, szczególnie ulegających temu zjawisku należą:
  • Tetracykliny
  • Bifosfoniany – stosowane w leczeniu osteoporozy
  • Leki zobojętniające kwas solny w żołądku
  • Dlatego też, leki te, należy przyjmować na czczo, godzinę przed posiłkiem.
• Konkurencyjność wchłaniania – szczególnie istotna w przypadku osób chorujących na Parkinsona. Dieta wysokobiałkowa mocno upośledza wchłanianie lewodopy, ponieważ aminokwasy konkurują o ten sam przenośnik razem z lekiem.
• Dieta nisko- lub beztłuszczowa – znacznie zmniejsza wchłanianie leków lipofilnych, przez co u chorych dochodzi do zbyt niskiego wydzielania żółci. Dieta bazująca na substytutach tłuszczu (mimetykach, olestrze itp.) również obniża wchłanianie leków rozpuszczalnych w tłuszczach.
• Kwas foliowy – głównym źródłem są zielone warzywa liściaste oraz popularne suplementy stosowane przez kobiety w ciąży. Witamina ta, znacznie wpływa na obniżenie stężenia fenytoiny we krwi.

Opóźnienie wchłaniania leku

Ten mechanizm jest często celowo wykorzystywany w trakcie stosowania antybiotyków (cefalosporyn i sulfonamidów), ale także przy dość powszechnie stosowanych furosemidzie. Zaleca się go przyjąć z pożywieniem, gdyż zmniejsza znacznie zaburzenia stężeń elektrolitów.

Zwiększenie wchłaniania leku

Tłuste pokarmy np. smażone czerwone mięso, smalec, masło czy pełnotłuste przetwory mleczne, stymulują wydzielanie żółci przez co leki rozpuszczalne w tłuszczach ulegają szybszemu rozpadowi i są efektywniej wchłaniane. Są to:

• karbamazepina
• kompleks wit. A,D,E,K
• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
• leki przeciwpasożytnicze
• leki przeciwzakrzepowe

W wyniku tej interakcji mogą wystąpić działania niepożądane, t.zw skutki uboczne, ze względu na zbyt wysokie stężenie leku we krwi.

Czym nie popijać leków? Czyli interakcje z płynami

• sok grejpfrutowy – hamuje aktywność enzymu CYP3A średnio na 10 godzin, powodując znaczny spadek metabolizmu leków i utrzymanie się przez długi czas ich wysokiego stężenia we krwi. Nie zaleca się więc, popijania jakichkolwiek lekarstw sokiem. Należy rozdzielić spożycie soku i leku w czasie, nawet do 6 – 7 godzin. Najbardziej narażona grupa leków: leki przeciwhistaminowe, doustne antykoncepcyjne, przeciwirusowe, hipolipemiczne oraz blokery kanału wapniowego.
• Sok żurawinowy – hamuje aktywność enzymu CYP2C9, odpowiedzialnego za metabolizm warfaryny. Dodatkowo zwraca się uwagę na możliwe działanie interferujące salicylanów, występujących w soku. Najbardziej narażona grupa leków : leki przeciwzakrzepowe
• Alkohol – zaburza proces metaboliczny leku, wydłużając jego czas działania. Dodatkowo przy stosowaniu leków takich jak:
  • Aspiryna, ibuprofen, ketoprofen, naproksen – równoczesne spożycie alkoholu może skutkować krwawieniami i krwotocznym zapaleniem błony śluzowej
  • NLPZ – nasilenie działania hepatotoksycznego alkoholu
  • Cefalosporyna, pochodne sulfonylomocznika, gryzeofulwina – zahamowanie utlenienia aldehydu octowego
• Herbata – zawiera garbniki, które osłabiają wchłanianie leków oraz flawonoidy, zmieniające metabolizm leków w ustroju
• Kawa i napoje energetyzujące – ze względu na obecność kofeiny możliwe jest wystąpienie interakcji z kwasem acetylosalicylowym (nasilenie jego działania). Możliwy jest także synergizm, w wyniku którego dochodzi do nadmiernego pobudzenia układu nerwowego i przedawkowania kofeiny.

Wszystkie leki należy popijać tylko i wyłącznie przegotowaną wodą!

Bibliografia:

1. Interakcje leków z pożywieniem – Z.Zachwieja
2. Interakcje alkoholu i dymu tytoniowego z lekami – J.Jośko – Ochojska
3. Leki a żywność – N.Krajewska – Stanisz