Zjawisko zmniejszenia apetytu wśród osób po 65 r.ż. dotyczy nawet 15% osób żyjących we własnych domach i aż do 66% pensjonariuszy domu opieki z terenów Europy, USA i Australii. U osób starszych utratę apetytu tłumaczy się anoreksją związaną z wiekiem. Pojawiają się trudności z żuciem, następują zmiany w mechanizmie sytości sensorycznie specyficznej, występują także skutki uboczne przyjmowanych leków. Nie bez znaczenia są też czynniki psychologiczne jak np. depresja, samotność. Zaburzenia apetytu wydają się być powiązane z opóźnieniem opróżniania żołądka i zmniejszoną sekrecją hormonów jelitowych w starszym wieku, co upośledza regulację pobierania pokarmu kontrolowaną przez centralny układ nerwowy. Utrata apetytu może pociągać za sobą spożycie diety o nieodpowiedniej zawartości makro- i mikroskładników, co może prowadzić do niedożywienia i pogorszenia się stanu zdrowia.
Co mówią badania?
Badania pokazują, że osoby starsze ze zmniejszonym apetytem wykazują specyficzne preferencje żywieniowe. Rzadko sięgają po produkty mleczne, spośród produktów wysokowęglowodanowych preferują te o zbitej strukturze, a produkty wysokobłonnikowe wolą spożywać razem z sosami. Preferują duże urozmaicenie w spożyciu produktów wysokobłonnikowych – co sugeruje, że w diecie takich osób nie powinno zabraknąć zarówno mięsa jak i drobiu, jaj, strączkowych, produktów sojowych czy owoców morza. Dla badanych ważne było też zróżnicowanie spożywanych produktów pod względem koloru. Osoby ze zmniejszonym łaknieniem spożywały większą część posiłku jeśli w jego obrębie pojawiły się różne rodzaje warzyw, komponentu węglowodanowego i mięsa.
Jak działać w praktyce?
Posiłki dla osób starszych z zaburzeniami apetytu powinny być urozmaicone, szczególnie pod względem tekstury, smaku i koloru, co zniweluje problemy z sytością sensorycznie specyficzną i pozwoli na zwiększenie wartości energetycznej diety, a także pomoże zapobiec niedożywieniu. Warto stosować przyprawy, które poprawią wyrazistość smaku dań i pobudzą spożycie. Planując posiłki dla seniorów, należy wziąć pod uwagę ich problemy z uzębieniem, żuciem i formę posiłku dopasować do ich możliwości spożywania. Nie należy zapominać też o upodobaniach żywieniowych pacjenta, gdyż te szczególnie w starszym wieku trudno zmienić, a jadłospis zawierający zbyt wiele nowych i nieznanych produktów raczej nie zostanie przez nie wdrożony.
Bibliografia:
- Huang Y.C., Wahlqvist M., Lee M.S.: Appetite predicts mortality in free-living older adults in association with dietary diversity. A NAHSIT cohort study. Appetite 2014, 83: 89–96
- Van der Meij S.B., Wijnhoven H.A.H., Finlayson G.S., Oosten B.S.H., Visser M.: Specific food preferences of older adults with a poor appetite. A forced-choice test conducted in various care settings. Appetite 2015, 90: 168–175.
- Wijnhoven H., Meij B.S., Visser M.: Variety within a cooked meal increases meal energy intake in older women with a poor appetite. Appetite 2015, 95: 571-
