Kiedy rozpocząć rozszerzanie diety?
Zgodnie z najnowszymi zaleceniami rozszerzanie diety należy rozpocząć po ukończeniu przez dziecko 17. tygodnia życia i nie później niż w 26. tygodniu życia. U większości niemowląt w tym czasie dojrzewa zdolność do przyjmowania produktów stałych. Dzieci potrafią siedzieć z podparciem, osiągają dojrzałość nerwowo-mięśniową, pozwalającą na kontrolowanie ruchów głowy i szyi oraz jedzenie z łyżeczki. W okresie tym zanika również odruch usuwania z ust ciał obcych, który jest typowy dla okresu noworodkowego i wczesnoniemowlęcego. Zaleca się, aby pokarmy wprowadzać pojedynczo, zaczynając od małych ilości (3-4 łyżeczki).
Oleksandra Naumenko / 123RF
Liczba posiłków i wielkość porcji
Dzieci karmione piersią między 6. a 8. miesiącem życia powinny dostawać 2-3 posiłki uzupełniające, a między 9. a 24. miesiącem 3-4 posiłki uzupełniające i 1-2 zdrowe przekąski (u dzieci w wieku ok. 12 miesięcy). Niemowlęta karmione sztucznie powinny spożywać w ciągu dnia 4-5 posiłków oraz 1-2 przekąski. Należy jednak pamiętać, że rodzic (opiekun) decyduje o tym co i kiedy dziecko zje, natomiast dziecko decyduje czy i ile zje. Rekomendowane wielkości porcji są wielkościami uśrednionymi, dlatego należy akceptować spożycie większej lub mniejszej porcji posiłku. Częstym błędem żywieniowym jest przekarmianie dziecka i zmuszanie do jedzenia, co może prowadzić do zaburzenia umiejętności samoregulacji. Dlatego bardzo istotnym jest, aby nauczyć się rozpoznawania objawów głodu i sytości u dziecka.
Kolejność wprowadzania nowych smaków
Pierwsze 2 lata życia odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu preferencji pokarmowych. Badania wskazują, że wczesne przyjmowanie przez dziecko różnych pokarmów wpływa na późniejsze preferencje żywieniowe. Dzieci karmione piersią łatwiej akceptują smaki inne niż mleko. Jako pierwsze warto proponować produkty o małej zawartości soli i cukru, ponieważ pokarmy o określonym smaku, np. jogurt naturalny, wprowadzone po raz pierwszy do diety i zaakceptowane przez niemowlę są zwykle preferowane w wieku późniejszym. Ze względu na to, że akceptacja smaku warzyw jest trudniejsza niż akceptacja owoców należy je podawać jako pierwsze produkty uzupełniające. Wielokrotne podawanie warzyw sprzyja tolerancji ich smaku. Posiłki powinny być różnorodne, powinny zawierać składniki pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Tylko urozmaicona i prawidłowo zbilansowana dieta zapewnia podaż wszystkich niezbędnych mikro- i makroskładników.
Konsystencja pokarmów
W ciągu pierwszego roku życia kształtuje się umiejętność gryzienia i żucia. Akceptacja konsystencji innej niż płynna i papkowata rozwija się wraz z doskonaleniem tych czynności. Między 6. a 10. miesiącem życia dzieci mają największe możliwości rozwoju umiejętności oralnych. Niemowlęta mogą odrzucać pokarmy, których gryzienie lub żucie sprawia im trudność, dlatego pokarmy stałe należy wprowadzać stopniowo już w 6.-7. miesiącu życia. Początkowo jedzenie powinno być miksowane i nie powinno zawierać grudek, które mogłyby spowodować zadławienie. Wraz z pojawieniem się zębów mlecznych stopień rozdrobnienia powinien być coraz mniejszy, by prowokować dziecko do żucia i gryzienia. W celu pomocy w oswojeniu się z gryzieniem i żuciem oraz przenoszeniem pożywienia z ręki do ust zaleca się, aby niemowlęta ok 6. m.ż. otrzymywały tzw. finger food, czyli podłużne kawałki pokarmów np. owoce, chleb, sucharki.
Niechęć do nowych smaków
Podstawą diety jest dostarczenie dziecku różnych faktur, smaków i zapachów, ponieważ pomaga to w akceptacji szerokiego zakresu pożywienia w późniejszym czasie. W okresie rozszerzania diety dzieci są otwarte na eksperymenty ze smakiem i strukturą jedzenia. Niechęć do nowych pokarmów narasta w późniejszym czasie, osiągając szczyt między 2. a 6. rokiem życia. Dzieci w tym wieku odrzucają pokarmy, których wcześniej nie poznały. Dlatego niezwykle istotnym jest, aby od samego początku dieta dziecka była urozmaicona. Wiele niemowląt odrzuca początkowo produkty o nowym smaku czy konsystencji. Nie oznacza to jednak, że dziecko ma stałą awersję do danego produktu. Wielokrotne próby (10-15 razy) podania odrzucanego pokarmu umożliwiają stopniowe przyzwyczajenie się do nowych smaków.
Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych
O kształtowanie dobrych zachowań żywieniowych należy dbać już od okresu niemowlęcego, ponieważ skuteczność interwencji w nawyki obniża się wraz z wiekiem dziecka. Należy wykorzystać zainteresowanie dziecka nowymi smakami, kolorystyką i konsystencją potraw oraz wspólnymi posiłkami, zjadanymi mniej więcej o stałych porach. Nie zmuszamy do jedzenia w porach, kiedy dziecko nie jest głodne, dobrze się bawi lub jest bardzo zmęczone. Pamiętajmy, że dziecko powinno decydować czy i ile zje a zadaniem rodziców jest ustalenie co, jak i kiedy należy mu podać. Jedzenie powinno być przyjemnością, rodzice powinni dawać prawidłowy przykład, a nie stosować system kar i nagród.
Piśmiennictwo:
- Langley-Evans S., „Żywienie, wpływ na zdrowie człowieka”. Wyd. PZWL ,Warszawa 2014
- Woś H., Staszewska-Kwak A., „Żywienie dzieci”. Wyd. PZWL, Warszawa 2008
- Szajewska H., Albrecht P., „Jak żywić niemowlęta i małe dzieci”. Wyd. PZWL Warszawa 2009
- http://pediatria.mp.pl/zywienie/show.html?id=83251
- http://www.ptp.edu.pl
Przeczytaj także:
- Niejadku, zjedz trochę obiadku
- 10 zasad żywienia dzieci w wieku 1-3 lata
- Żywienie dzieci w wieku przedszkolnym
