Osoby spędzające przed ekranem urządzeń elektronicznych średnio 17,5 godziny dziennie posiadały najmniej korzystne zachowania żywieniowe oraz charakteryzowały się gorszym stanem zdrowia w porównaniu do osób, które przed ekranem telewizorów i smartfonów spędzały średnio 13,5 lub 7 godzin dziennie – do takich wniosków doszli autorzy badania opublikowanego w sierpniu 2020 roku na łamach BMC Public Health – jednego z największych ogólnodostępnych czasopism poświęconych zdrowiu publicznemu na świecie.
Nie tylko czas spędzony przed ekranem telewizora ma znaczenie?
Dotychczas wiele prac naukowych dotyczących wpływu tzw. „czasu ekranowego” na zwyczaje żywieniowe i stan zdrowia skupiało się jedynie na czasie spędzonym przed ekranem telewizora. Według wiedzy autorów nie ma jeszcze badań, które skupiałyby się na tym, czy i jak różne nowoczesne urządzenia ekranowe mogą być powiązane z zachowaniami zdrowotnymi w sposób zróżnicowany i zbiorowy. Dlatego celem tego badania była analiza, czy częste używanie różnych urządzeń elektronicznych, oprócz telewizji, ma związek z nawykami żywieniowymi, aktywnością fizyczną, poziomem stresu, snem i jakością snu wśród dorosłych w Stanach Zjednoczonych.
W badaniu wzięło udział 926 dorosłych mieszkańców Stanów Zjednoczonych. Jednym z kryteriów włączenia było posiadanie, oprócz telewizora, co najmniej jednego urządzenia z ekranem oraz spędzanie co najmniej 2 godzin dziennie przed ekranem telewizora. Uczestnicy badania zostali poproszeni o wypełnienie ankiety w której dokonywali oceny wykorzystania czasu spędzanego przed ekranem na wielu urządzeniach, nawyków żywieniowych, długości i jakości snu, odczuwanego stresu, samooceny stanu zdrowia, aktywności fizycznej i wskaźnika masy ciała.
Wpływ na nawyki żywieniowe
Wyniki badań wskazują, że nawyki żywieniowe osób intensywnie korzystających z urządzeń elektronicznych znacząco różnią się od pozostałych grup, które korzystają z tych urządzeń w sposób umiarkowany lub lekki. Charakteryzują się oni najmniej korzystnym wzorcem żywieniowym oraz najczęściej spożywają posiłki przed ekranem. Ponadto, użytkownicy intensywnie korzystający z urządzeń elektronicznych zadeklarowali najwyższą częstotliwość spożycia produktów typu fast food w porównaniu z pozostałymi grupami.
Co ciekawe, odbiegające do normy nawyki żywieniowe były związane z różnymi rodzajami urządzeń elektronicznych. Na przykład intensywni użytkownicy telewizorów i smartfonów wykazywali najmniej korzystne wzorce żywieniowe w porównaniu z intensywnymi użytkownikami urządzeń podłączonych do telewizora, laptopów i tabletów.
Wpływ na stan zdrowia
Mieszkańcy intensywnie korzystający z ekranów urządzeń zgłaszali najniższą samoocenę stanu zdrowia, najwyższy subiektywny poziom stresu, najniższą jakość i liczbę godzin snu oraz najmniejszy poziom aktywności fizycznej w porównaniu z pozostałymi grupami.
Dodatkowo, zarówno użytkownicy intensywnie korzystający z ekranu, jak i użytkownicy korzystający w stopniu umiarkowanym, charakteryzowali się wyższym wskaźnik BMI w porównaniu z osobami o niskim stopniu zaawansowania. Podobnie jak w przypadku nawyków żywieniowych, unikalne wzorce pojawiły się podczas oddzielnego badania według typu ekranu. Na przykład, aktywność fizyczna była znacznie niższa tylko dla osób intensywnie korzystających z telewizora, podczas gdy samoocena stanu zdrowia była znacznie niższa w przypadku intensywnych użytkowników telewizora, urządzeń podłączonych do telewizora i smartfonów.
Apel autorów
Według autorów, wyniki badania stanowią podstawę do dalszych badań na temat wpływu czasu spędzanego przed ekranem, które pozwolą ocenić jakie długofalowe, negatywne skutki zdrowotne są związane z poszczególnym typem urządzeń. Dodatkowo autorzy badania zwracają uwagę, że jedna z najprostszych rzeczy jaką możemy zrobić dla swojego zdrowia jest zarazem najtrudniejsza ze względu na uzależniający charakter. Chodzi o odstawienie wszystkich tych urządzeń, w szczególności smartfona, na dwie godziny przed snem.
Wnioski
Gorsze nawyki żywieniowe wydają się związane m.in. z częstym korzystaniem z urządzeń ekranowych, zwłaszcza telewizorów i smartfonów. Tymczasem różne typy urządzeń z ekranami mogą w różny sposób wpływać na aktywność fizyczną, sen i jakość snu oraz poziom stresu swoich użytkowników. Ponieważ obecne technologie kierują się w stronę coraz bardziej złożonych konfiguracji użytkowania i zobowiązań czasowych, w przyszłych badaniach należy szczególnie przyjrzeć się, w jaki sposób różne urządzenia ekranowe mogą wpływać na zachowania zdrowotne, a następnie stan zdrowia w perspektywie długoterminowej. Zwłaszcza, że obecnie znajdujemy się w sytuacji, w której pandemia COVID, mogła w sposób pośredni przyczynić się do tego, że ekrany zaczynają nas dominować i w przyszłości mogą powodować problemy ze zdrowiem.
Źródło:
Vizcaino, M., Buman, M., DesRoches, T., & Wharton, C. (2020). From TVs to tablets: the relation between device-specific screen time and health-related behaviors and characteristics. BMC Public Health, 20(1)
