Żurawina. Właściwości prozdrowotne i wartości odżywcze

Żurawinę w Polsce stosujemy najczęściej jako dodatek do napojów, czasem do dań – jednak stosunkowo rzadko i to zwykle w formie już przetworzonej. A jest to wielka szkoda – żurawina, szczególnie ta świeża – posiada liczne właściwości prozdrowotne, które przydadzą nam się nie tylko w sezonie owocowym.

Spis treści:

1. Wartości odżywcze
2. Odchudzanie i kaloryczność
3. Właściwości prozdrowotne
4. Dietetyka sportowa
5. Nie daj się nabrać na fałszywe syropy żurawinowe
6. Przeciwwskazania
7. Bibliografia

Wartości odżywcze

Żurawina to witaminowa bomba, jeśli chodzi o witaminę C. Znajdziemy w niej także witaminy B1 oraz B2. Zawiera także cenne dla zdrowia antyoksydanty, które pozwalają chronić organizm przed poważnymi chorobami.

Odchudzanie i kaloryczność

Żurawina posiada bardzo dużą zawartość błonnika ważnego dla osób na diecie odchudzającej, bo pozwala zaspokoić głód. Przy tym jest niskokaloryczna – ledwie 45 kcal na 100 gram.

Właściwości prozdrowotne

Układ moczowy

Najbardziej znana żurawina jest ze swoich właściwości wspierających zdrowie układu moczowego – chroniąc przed zakażeniami. Spożywanie żurawiny – świeżych owoców, suszonych czy też przetworów obniża pH moczu, co blokuje rozwój bakterii. Stąd też wiele suplementów diety bazuje na wyciągach z żurawiny, co stanowi skondensowane źródło tego owocu, mogą skutecznie zwalczać infekcje układu moczowego. Poza tym żurawina pobudza pracę nerek, zwiększa częstotliwość oddawania moczu, co dodatkowo zapobiega przyleganiu bakterii do ścianek moczowodów i pęcherza.

Korzyści te potwierdziły liczne meta-analizy [2, 3, 11], choć wśród badań były też takie, które tego związku nie wykazały [4].

Działanie przeciwbakteryjne i przeciwnowotworowe

Żurawina posiada działania antybakteryjne. W szczególności zwraca się uwagę na działanie ochronne przed Helicobacter Pyroli, który stanowi zagrożenie między innymi wystąpienia raka żołądka [5].

Zdrowe oczy

Dodatkowo podczas badań zaobserwowano, że żurawina ma zbawienny wpływ na zdrowie oczu, chroniąc je przed poważnymi chorobami, w tym zaćmą.

Układ krwionośny: cholesterol, zespół metaboliczny, cukrzyca

Zawartość znacznej ilości antyoksydantów ponadto wpływa pozytywnie na układ krwionośny. Odpowiada za to szereg mechanizmów. Pomagają regulować poziom cholesterolu [6], wspierają funkcjonowanie układu [7] oraz redukują stres oksydacyjny [8]. W szczególności wskazuje się na korzyści u osób z zespołem metabolicznym oraz cukrzycą typu 2 [9].

🔎 Istnieje szereg badań [13] wiążących spożycie żurawiny z obniżeniem stosunku całkowitego cholesterolu do cholesterolu HDL (TC/HDL-C) oraz wskaźnika insulinoodporności (HOMA-IR). Nie stwierdzono do tej pory wpływu na pozostałe wskaźniki lipidowe i glikemiczne. Naukowcy stwierdzili także, że spożywanie żurawiny w suchej formie (kapsułki, proszek, tabletki) obniża poziom insuliny na czczo.

Ciśnienie krwi

🔎Badania wskazują na możliwe korzyści żurawiny w kontekście zdrowia serca – w szczególności nadciśnienia [12], choć wyniki nie są jednoznaczne. Żurawina jest bogata w witaminy i antyoksydanty, co może przyczyniać się do ogólnej poprawy zdrowia i dobrostanu. Mimo tych obiecujących wyników, wciąż potrzebne są dalsze, bardziej szczegółowe badania, aby w pełni zrozumieć i potwierdzić te potencjalne korzyści zdrowotne.

Układ pokarmowy

Badaczom udało się także udowodnić [1], że polifenole z żurawiny przynoszą korzyści dla układu pokarmowego. Pomagają zachować integralność bariery nabłonkowej jelita, łagodząc dysbiozę związaną z otyłością i stanami zapalnymi.

Mikrobiota

🔎 Krótkoterminowa suplementacja ekstraktem żurawiny wywołuje silny efekt bifidogenny oraz zwiększa obfitość bakterii produkujących kwas masłowy, takich jak Clostridium i Anaerobutyricum u ludzi [15].

Zdrowe zęby

Inną zaskakującą właściwością żurawiny jest jej pozytywny wpływ na zdrowie zębów. Hamując rozwój bakterii w jamie ustnej, wspomaga ją w ochronię przed chorobami dziąseł oraz próchnicą (oczywiście o ile tej właściwości nie zabijemy dosypaniem dużej ilości cukru…).

Żurawina w dietetyce sportowej

Zmniejszenie zmęczenia mięśni w biegu

🔎 Badacze zdecydowali się na sprawdzenie jak żurawina może wpływać na wydolność w sporcie. Spożycie ekstraktu żurawiny przez 28 kolejnych dni prowadzi do znaczącej poprawy wydajności i zmniejszenia zmęczenia mięśni po testach na dystansie 1500 metrów u wyszkolonych biegaczy długodystansowych. Suplementacja żurawiną przyspiesza także reoksygenację i poprawia prędkość biegu o 1,5% [14].

Syropy żurawinowe – uwaga

Często na rynku można spotkać syropy żurawinowe. Chociaż wydawać by się mogło, że jest to znakomity prozdrowotny wybór, to nie zawsze tak jest. Należy bardzo uważnie przestudiować etykietę produktu, ponieważ znaczna część syropów głównych firm w syropach z żurawiną jako zamiennika używa podobnej do niej aronii. Udział samej żurawiny jest często marginalny.

Przeciwwskazania. Uwaga na koniec: szczawiany

Chociaż żurawina działa pozytywnie w większości przypadków, powinny na nią uważać osoby, które muszą unikać szczawianów [10]. Stąd też odradzić jej częste spożywanie należy osobom z kamieniami nerkowymi oraz osteoporozą. Ze względu na swoją specyfikę oraz możliwe interakcje z ewentualnie przyjmowanymi suplementami oraz lekami należy skontaktować się ze swoim lekarzem bądź dietetykiem zanim włączymy żurawinę w większej ilości do swojego codziennego menu.

Suszona żurawina dodatkowo jest konserwowana związkami siarki, które niekorzystnie wpływają na pracę układu pokarmowego.

Bibliografia:

1. Medina-Larqué, A. S., Rodríguez-Daza, M. C., Roquim, M., Dudonné, S., Pilon, G., Levy, E., … & Desjardins, Y. Cranberry polyphenols and agave agavins impact gut immune response and microbiota composition while improving gut barrier function, inflammation and glucose metabolism in mice fed an obesogenic diet. Frontiers in Immunology, 4406.
2. Beerepoot, M. A. J., Geerlings, S. V., Van Haarst, E. P., Van Charante, N. M., & Ter Riet, G. (2013). Nonantibiotic prophylaxis for recurrent urinary tract infections: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. The Journal of urology, 190(6), 1981-1989.
3. Jepson, R. G., Williams, G., & Craig, J. C. (2012). Cranberries for preventing urinary tract infections. Cochrane database of systematic reviews, (10).
4. Barbosa-Cesnik, C., Brown, M. B., Buxton, M., Zhang, L., DeBusscher, J., & Foxman, B. (2011). Cranberry juice fails to prevent recurrent urinary tract infection: results from a randomized placebo-controlled trial. Clinical infectious diseases, 52(1), 23-30.
5. You, W. C., Zhang, L., Gail, M. H., Chang, Y. S., Liu, W. D., Ma, J. L., … & Xu, G. W. (2000). Gastric dysplasia and gastric cancer: Helicobacter pylori, serum vitamin C, and other risk factors. Journal of the National Cancer Institute, 92(19), 1607-1612.
6. Ruel, G., Pomerleau, S., Couture, P., Lemieux, S., Lamarche, B., & Couillard, C. (2006). Favourable impact of low-calorie cranberry juice consumption on plasma HDL-cholesterol concentrations in men. British Journal of Nutrition, 96(2), 357-364.
7. Dohadwala, M. M., Holbrook, M., Hamburg, N. M., Shenouda, S. M., Chung, W. B., Titas, M., … & Vita, J. A. (2011). Effects of cranberry juice consumption on vascular function in patients with coronary artery disease. The American journal of clinical nutrition, 93(5), 934-940.
8. Basu, A., Betts, N. M., Ortiz, J., Simmons, B., Wu, M., & Lyons, T. J. (2011). Low-energy cranberry juice decreases lipid oxidation and increases plasma antioxidant capacity in women with metabolic syndrome. Nutrition research (New York, N.Y.), 31(3), 190–196. https://doi.org/10.1016/j.nutres.2011.02.003
9. Lee, I. T., Chan, Y. C., Lin, C. W., Lee, W. J., & Sheu, W. H. (2008). Effect of cranberry extracts on lipid profiles in subjects with Type 2 diabetes. Diabetic medicine : a journal of the British Diabetic Association, 25(12), 1473–1477. https://doi.org/10.1111/j.1464-5491.2008.02588.x
10. Terris, M. K., Issa, M. M., & Tacker, J. R. (2001). Dietary supplementation with cranberry concentrate tablets may increase the risk of nephrolithiasis. Urology, 57(1), 26–29. https://doi.org/10.1016/s0090-4295(00)00884-0
11. Williams, G., Hahn, D., Stephens, J. H., Craig, J. C., & Hodson, E. M. (2023). Cranberries for preventing urinary tract infections. Cochrane Database of Systematic Reviews, (4).
12. Delpino FM, Dos Santos FS, Flores TR, Cerqueira HS, Santos HO. The effects of blueberry and cranberry supplementation on blood pressure in patients with cardiovascular diseases: A systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. Phytother Res. 2023 Nov 14. doi: 10.1002/ptr.8069. Epub ahead of print. PMID: 37963472.
13. Li X, Chen W, Xia J, Pan D, Sun G. The Effects of Cranberry Consumption on Glycemic and Lipid Profiles in Humans: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Nutrients. 2024 Mar 9;16(6):782. doi: 10.3390/nu16060782. PMID: 38542695.
14. Parenteau, F., Puglia, V. F., Roberts, M., Comtois, A. S., & Bergdahl, A. (2023). Cranberry supplementation improves physiological markers of performance in trained runners. Physical Activity and Nutrition, 27(4), 8.
15. Lessard-Lord, J., Roussel, C., Lupien-Meilleur, J., Généreux, P., Richard, V., Guay, V., … & Desjardins, Y. (2024). Short term supplementation with cranberry extract modulates gut microbiota in human and displays a bifidogenic effect. npj Biofilms and Microbiomes, 10(1), 18.

• Data pierwotnej publikacji: 31.05.2013
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 9.05.2024