Żywienie w geriatrii
Mimo, iż w ostatnim czasie słyszy się w mediach o wzroście liczby urodzeń w naszym kraju, faktem jest coraz większy odsetek osób w wieku podeszłym. Na rynku pracy zwiększa się zapotrzebowanie na osoby wykwalifikowane w opiece nad takimi osobami. Prawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników, gwarantującym dobrostan psychiczny i fizyczny danej jednostki.
Prawidłowo – czyli jak?
Dla osób w wieku podeszłym nie zostały ustalone, jak dotąd, konkretne zalecenia dietetyczne. Przyczyną takiej sytuacji jest fakt, iż każda osoba w wieku podeszłym cierpi na różne schorzenia zdrowotne. Ponadto pojawiają się pewne ograniczenia wynikające z okresu starości takie jak:
- zmniejszenie podstawowej przemiany materii i beztłuszczowej masy ciała, co przyczynia się m.in. do obniżenia aktywności fizycznej. Ocena wartości energetycznej spożywanych pokarmów musi być ustalana indywidualnie, by nie dopuścić do niedoborów energetycznych;
- niedobory białka mogą być skutkiem pojawiających się problemów z trawieniem i wchłanianiem. By nie dopuścić do tego stanu należy zwiększyć wartość spożycia białka pełnowartościowego o ok. 50%;
- zmniejsza się zapotrzebowanie na tłuszcz. Zwykle składnik ten dostarczany jest do organizmu na odpowiednim poziomie. Problem stanowią produkty zawierające kwasy omega-3, zawarte w rybach morskich, których spożycie jest na niskim poziomie u tej grupy wiekowej;
- zmniejszone wydzielanie laktazy może doprowadzić do nietolerancji laktozy, a w konsekwencji do dolegliwości ze strony układu pokarmowego, prowadzące do niedoboru wapnia;
- niedostateczne spożycie produktów bogatych w żelazo może skutkować niedoborem tego pierwiastka w organizmie. Do niedoborów żelaza przyczyniają się również leki zmniejszające wchłanianie tego pierwiastka, niedobór kwasu solnego w soku żołądkowym, zakażenie Helicobakter pylori;
- do niedoborów witaminy B6 i B12 przyczyniają się choroby takie jak: przewlekłe zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka, nadmierny wzrost liczby bakterii w przewodzie pokarmowym, zakażenie Helicobakter pylori.
Zalecenia żywieniowe dla seniorów
Priorytetem w odżywianiu seniorów jest zbilansowana dieta – czyli zapobieganie przekarmianiu lub przeciwnie: niedożywieniu, co może prowadzić do rozwoju wielu chorób i zwykle istotnego pogorszeniu stanu zdrowia.
- Zapotrzebowanie na wodę wynosi średnio 30-35ml/ kg masy ciała, a spożycie wody nie powinno być mniejsze niż 1500ml/dzień.
- Zapotrzebowanie organizmu na energię zmniejsza się o ok. 30% niż w wieku średnim. Powinno być ono ustalane na podstawie należnej masy ciała, a nie aktualnej. Dla mężczyzn w wieku podeszłym o małej aktywności fizycznej zapotrzebowanie energetyczne wynosi 1750- 1950 kcal/dzień, dla kobiet 1500-1700 kcal/ dzień.
- Węglowodany powinny stanowić 55-60% dziennego zapotrzebowania na energię tj. 290g/dobę. Przewagę powinny stanowić węglowodany złożone. Udział energii z cukrów prostych nie powinien przekraczać 10%.
- Tłuszcze ogółem powinny dostarczać 25-30% zapotrzebowania energetycznego osoby starszej. Z kwasów tłuszczowych nasyconych nie powinno pochodzić więcej niż 10% energii, a izomerów trans nie więcej niż 1%. Od 4 do 8% energii powinno pochodzić w kwasów omega -6. Ogólnie osoba w podeszłym wieku powinna spożywać 55-65g tłuszczu na dobę.
- Zapotrzebowanie energetyczne na białko wynosi 15-20% energii dobowej czyli od 45g do 81g dla mężczyzn i od 41g do 72g dziennie dla kobiet.
- Zalecana dzienna ilość błonnika pokarmowego wynosi 20-40g.
- Wzrasta zapotrzebowanie na witaminy: D, B2, B6, B12, kwas foliowy, beta-karoten oraz witaminy A, E i C.
Posiłki dla tej grupy osób powinny być podawane częściej. Przyjmuje się 4-5 posiłków dziennie. Pierwsze i drugie śniadanie powinny zawierać 35-40% dziennej racji pokarmowej, obiad 35%, podwieczorek i kolacja 25%. Należy pamiętać, że ostatni posiłek powinno spożywać się 2-3 godz. przed snem. Potrawy powinny być lekkostrawne, estetycznie wykonane i zachęcające konsumenta do spożycia.
Bibliografia:
- E. Gabrowska, M. Spodaryk (2006) Zasady żywienia osób w starszym wieku, Gerontologia Polska, tom 14, nr 2, 57-62
- I. Jurczak, M. Barylski, R. Irzmański (2011) Znaczenie diety u osób w podeszłym wieku- ważny aspekt prewencji zdrowia czy nieistotna codzienność?, Geriatria, nr 5, 127-133
- M. Wysokiński (2013) Zasady żywienia osób starszych, Rozwój kwalifikacji i umiejętności kadry pielęgniarskiej w kontekście zmian epidemiologicznych będącym następstwem starzejącego się społeczeństwa. Materiały konferencyjne. str: 51-59
Przeczytaj także:
