Kalkulator BMI

Kalkulator BMI – wpisz poniżej dane, aby uzyskać wynik!

Supplied by BMI Calculator USA

BMI – wzór i zakres wartości

Oblicz swoje BMI

Zakres wartości BMI został ujednolicony dla obu płci. Wzór to masa ciała w kilogramach podzielona przez wzrost w metrach do kwadratu. Obecnie przyjmuje on następujące wartości:

• < 18,5- niedowaga
• 19- 24,9 – prawidłowa masa ciała
• 25-29,9 – nadwaga
• 30- 34,9- otyłość I stopnia
• 35- 39,9-  otyłość II stopnia
• >40 – otyłość III stopnia

BMI – krótka historia

BMI (z ang. Body Mass Index), to prosty wskaźnik do określania nadwagi i otyłości. Jego początek sięga II połowy XIX wieku, kiedy to belgijski uczony ( matematyk, fizyk, statystyk), podczas swoich badań wykazał zależność, że masa człowieka rośnie proporcjonalnie do kwadratu jego wzrostu. Zależność te nazwano wskaźnikiem Queteleta, a w roku 1972 r. amerykański fizjolog Ancel Keys przemianował wskaźnik na BMI. Od roku 1985 National Health Institute (NHI) wykorzystywał wskaźnik BMI do definiowania otyłości. Na początek otyłość oznaczała wartość 27,8 dla mężczyzn i 27,3 dla kobiet. W roku 1998 NIH ustaliło wspólne granice dla obu płci, wówczas BMI > 25 oznaczało nadwagę, a >30 otyłość. Niestety nie było to zgodne z założeniami Keysa, który uważał, że takie ujednolicenie nie będzie miarodajne dla indywidualnego pacjenta, bez uwzględnienia jego płci, wieku oraz historii przebytych chorób. Do dzisiaj BMI  jest  jednak uznany przez  WHO (World Health Organisation) za podstawowy wskaźnik określania nadwagi i otyłości w badaniach statystycznych na całym świecie[1,2]. Powyższy kalkulator BMI można stosować do odniesienia się do norm.

BMI u dzieci i młodzieży

Wskaźnik BMI wykazuje dość silną korelację z całkowitą zawartością tłuszczu w organizmie, dlatego wykorzystuje się go w praktyce do epidemiologicznej oceny ogólnego stanu otłuszczenia w wieku rozwojowym. U dzieci, które rozwijają się prawidłowo, można zaobserwować zmiany w wskaźnika BMI, wraz z wiekiem dziecka. W okresie noworodkowym następuje wzrost wskaźnika, a następnie jego obniżenie do ok. 5 r. ż, gdzie osiąga on wartość minimalną. Później następuje już jego systematyczne zwiększanie[2].

Do oceny nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży do 20 r. ż, stosuje się siatki centylowe BMI. Według wytycznych WHO otyłość przyjmuje się wartość > 95 centyla. W Polsce Instytut Matki i Dziecka opracował siatki, na podstawie których otyłość definiuje się na 97 centylu rozkładu BMI. Aktualnie w wielu państwach na świecie zaleca się zastosowanie niższych progów, które określają nadwagę (85. Centyl) i otyłość (95. Centyl)[2].

Wskaźnik ten w tej grupie wiekowej ma jednak pewne ograniczenia i z pewnością błędne jest przypisywanie mu możliwości oszacowania zawartości tkanki tłuszczowej w młodym i ciągle rozwijającym się organizmie. Wysokość ciała u dzieci i młodzieży zmienia się dynamicznie, więc BMI nie odzwierciedla rzeczywistej wartości proporcji masy ciała do jego wysokości, a jego wartości zostały mocno uśrednione. Stąd też wykorzystuje się go głównie w porównywaniu większej grupy osób, a nie dla indywidualnej jednostki, co wymaga dokładniejszych pomiarów[3].

BMI u sportowców

U większości sportowców uprawiających sporty siłowe, wskaźnik BMI mieści się w przedziale nadwagi, a nawet i otyłości. Dzieje się tak, dlatego, że skala ta nie uwzględnia ilości tkanki mięśniowej, a jedynie ogólną masę ciała. Dlatego osoby o dużej aktywności fizycznej, które mają rozbudowane mięśnie, mogą być zakwalifikowane jako otyłe, podczas gdy ich większa masa ciała, związana jest z rozwiniętą muskulaturą, a nie tkanką tłuszczową. W tym przypadku BMI nie jest niemiarodajnym parametrem otłuszczenia organizmu[4]. Odwrotnie bywa natomiast ze sportowcami wytrzymałościowymi (np. sprinterami), dla których charakterystyczne są obniżone wartości BMI i w cale nie wskazują one na zbyt niską zawartość tkanki tłuszczowej albo mięśniowej[5].

BMI w ciąży

Dla kobiet w ciąży nie oblicza się wskaźnika BMI, gdyż w tym przypadku jest on niewiarygodny. Określa się natomiast rekomendowany (optymalny) przyrost masy ciała, w zależności od wartości wskaźnika BMI przed ciążą. Według Insitute od Medicine (USA), optymalny przyrost masy ciała w ciąży dla kobiet z BMI <19,8, powinien mieścić się w granicach 12,5- 18,0 kg, natomiast u kobiet otyłych (BMI> 29), przyrost masy ciała nie powinien przekraczać 6,0 kg[6]. Z kolei WHO przedstawia następujący podział:[7]

BMI przed ciążą	Rekomendowany przyrost masy ciała w ciąży
Niedowaga <19,8	12,5-18  kg
Norma 19,8- 24,9	11,5- 16,0 kg
Nadwaga 25-29,9	7,0- 11,0 kg
Otyłość > 30	Co najmniej 6,8 kg

Ograniczenia wskaźnika BMI jako markera otłuszczenia i modele alternatywne

Jak zostało wykazane powyżej BMI nie jest wiarygodnym wskaźnikiem dla sportowców, kobiet ciężarnych, dzieci i młodzieży, a także osób o rozbudowanej masie mięśniowej, ponieważ nie różnicuje on zawartości tkanki mięśniowej i tłuszczowej w organizmie[8].

Spełnia swoją rolę do określania odsetka osób otyłych w badaniach statystycznych ( czy epidemiologicznych), ale nie jest dobrym wskaźnikiem jeśli chodzi o jednostkę, gdyż jest zbyt mało dokładne  (m.in. brak zróżnicowania wskaźnika pod względem płci).

🔎 Naukowcy wskazują jednak, że tutaj także warto posiłkować się innymi wskaźnikami. W badaniu prezentowanym na konferencji ENDO 2023 podkreślają, że wiele osób z prawidłowym BMI jest zagrożonych powikłaniami typowymi dla otyłości. Dlatego istotne jest śledzenie zawartości tkanki tłuszczowej, szczególnie w okolicach brzucha. Różnice zauważa się w tym zakresie również w zależności od pochodzenia konkretnych osób [13].

Alternatywne metody

Do oceny ilości tkanki tłuszczowej służy wiele pomiarów i wskaźników antropometrycznych,  do których zaliczamy:

• Grubość fałdu skórnego mierzonego w połowie długości mięśnia trójgłowego ramienia, w okolicy pępka oraz nad grzbietem łopatki. U dzieci i młodzieży służy do tego algorytm Slaughtera, który opiera się na pomiarze fałdów skórnych, po czym stosuje się odpowiedni wzór matematyczny do obliczenia zawartości tłuszczu w organizmie. Opracowano tutaj osobne wzory dla chłopców i dziewcząt w różnych grupach wiekowych.
• BIA – bioimpedancja elektryczna, coraz częściej stosowana metoda analizy składu ciała. Polega na zmierzeniu impedancji (pewien rodzaj oporu elektrycznego występującego w naszym organizmie, ze względu na skład- tkanka tłuszczowa praktycznie nie przewodzi prądu), można ją stosować u osób obu płci, w każdym wieku i praktycznie niezależnie od stanu zdrowia. Jest to pomiar charakteryzujący się dość dużą dokładnością. Metodę tę wykorzystuje się w urządzeniach do analizy składu ciała[9].
• WHR – wskaźnik talia/ biodra. Stosunek obwodu pasa, do obwodu bioder (pomiaru dokonujemy w najszerszym miejscu obwodu pośladków, poniżej talerzy biodrowych).
• WC (Waist Circumference)- obwód tali, mierzony na wysokości pępka w równych odległościach od kolców biodrowych.
• WHtR ( Waist to Height Ratio)- stosunek obwodu pasa do wysokości ciała
• BAI (Body Adiposity Index) –  najnowszy wskaźnik, który określa odsetek tkanki tłuszczowej. Zaproponowano go w marcu 2011 roku przez dr Bergmana i współpracowników na jednej z konferencji. Oblicza się go według wzoru: (obwód bioder/ wysokość ciała) – 18. W odróżnieniu od BMI, dokładniej ocenia odsetek zawartości tkanki tłuszczowej, a jego dokładność jest porównywana z badaniem DEXA. Wskaźnik ten wymaga jednak dalszych badań, ponieważ w jego opracowaniu wykorzystano jedynie u dorosłych mieszkańcach USA. Potrzeba dalszych badań, które pozwolą sprawdzić jego przydatność u innych narodowości oraz u dzieci i młodzieży.

Z pośród wymienionych wyżej wskaźników, w praktyce do określania zawartości trzewnej tkanki tłuszczowej, wykorzystuje się najczęściej WHtR i WC. Parametry te są także dobrymi wskaźnikami ryzyka rozwoju chorób układu krążenia, a także zespołu metabolicznego zarówno u dorosły jak i u dzieci. [10]

Statystki dzięki wskaźnikowi BMI

Jak już zostało wspomniane WHO powszechnie wykorzystuje wskaźnik BMI w badaniach epidemiologicznych do określania skali problemu nadwagi i otyłości na świecie.

Statystyki światowe BMI

Według najnowszych danych  WHO z 2016 roku, na całym świecie z nadwagą boryka się ponad 1,9 miliarda dorosłych (powyżej 18- tego roku życia), z czego ponad 650 milionów to osoby otyłe. Z grupy otyłych osób mężczyźni stanowili 39% a kobiety 40%. Mówiąc ściślej, w 2016 roku 13% populacji osób dorosłych z całego świata to osoby otyłe.

Niepokojące są również dane dotyczące dzieci i młodzieży. Na podstawie najnowszych raportów z 2016 roku, ponad 340 milionów dzieci i młodzieży (w przedziale wiekowym 5-19 lat) miało nadwagę lub była otyła. Nadwaga dotyczyła 18% populacji dziewcząt i 19% populacji chłopców z całego świata, z kolei otyłość 6% populacji dziewcząt i 8 % chłopców[11].

Statystyki polskie BMI

Dane dotyczące problemu nadwagi i otyłości w Polsce, zostały przedstawione w 2017 roku przez Biuro Analiz Sejmowych. Są nieco starsze niż dane WHO bo zostały zebrane przez EIS (Europejskie Ankietowe Badanie Zdrowia) w 2014 roku. Według nich Polska znalazła się w czołówce państw europejskich pod względem ilości osób borykających się z nadwagą i otyłością. Osoby otyłe i z nadwagą stanowiły bowiem 36,6% i 16,7 % populacji osób powyżej 15-tego roku życia. Ściślej mówiąc ponad 50% polskiego społeczeństwa miało problem z nadmiernym otłuszczeniem organizmu. Problem ten częściej dotyczył mężczyzn ( 44% nadwaga i 18% otyłość), niż kobiet ( 30,1% nadwaga i 18,1% otyłość). Niestety z roku na rok liczba osób otyłych bądź z nadwagą w naszym kraju ciągle rośnie. W 1996 roku problem ten dotyczył 27,7% społeczeństwa, w 2004 roku było to już 29,6 %, a w roku 2009 już 53%[12].

Podsumowanie

Jak widać mimo swoich ograniczeń wskaźnik BMI to bardzo przydatny i uniwersalny wskaźnik do badań statystycznych, dzięki któremu możemy śledzić skalę problemu nadwagi i otyłości na populacjach całego świata.

Bibliografia:

1. antyproana.blox.pl odczyt dnia 22.04.2018
2. Nawarycz T., Ostrowska- Nawarycz L.; Wskaźnik masy ciała u dzieci i młodzieży łódzkiej w wieku szkolnym; Polski merkuriusz lekarski: organ Polskiego Towarzystwa Lekarskiego- November 2017
3. Stupnicki R.; Relacje wagowo- wzrostowe i stosowanie wskaźnika BMI u dzieci i młodzieży; e-wydawnictwo Narodowego Centrum Badania Kondycji Fizycznej
4. Glibowski P., Mleko S., Nastaj M., Sołowiej B.; Wpływ suplementacji diety odżywkami węglowodanowo- białkowymi na sprawność fizyczną mężczyzn uprawiających sporty siłowe; Trendy w żywieniu 2016
5. Czaja J., Lebiedzińska A., Szefer P.; Sposób żywienia i suplementacji diety reprezentantów Polski w biegach średnio i długodystansowych w latach 2004-2005; Rocznik Państwowego Zakładu Higieny, 59(1) 67-74, 2008
6. Banalczuk G., Bąk M., Kandys K., Lewicka M., Wdowiak A.; Przyrost masy ciała w ciąży a wybrane elementy oceny stanu noworodka; Probl High Epidemiol 2011, 92(2): 281-285
7. Skowrońska- Jóźwiak E., Otyłość a ciąża w praktyce leakarza endokrynologa; Klinika Endokrynologii i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
8. Latosiewicz R., Półjanowicz W., Zuzola J.; Badanie nad otyłością wśród studentów i studentek Politechniki Białostockiej i Wyższej Szkoły Ekonomicznej W Białymstoku; Economy and Management- 1/2009
9. Lewitt A., Krupiewicz A., Mądro E.; Podstawy teoretyczne i zastosowanie analizy impedancji bioelektrycznej (BIA); Endokrynologia Otyłość, Zaburzenia Przemiany Materii 2007, tom 3, nr 4, s. 79-84
10. Kurowska M., Przybylska D., Przybylski P.; Otyłość i nadwaga w populacji rozwojowej; Hygeia Public Health 2012, 47(1): 28-35
11. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/ odczyt 24.04.2018
12. Zgliczyński W.; Nadwaga i otyłość w Polsce; Biuro Analiz Sejmowych 15 III 2017 r
13. The Endocrine Society. (2023, June 15). BMI alone may not be a sufficient indicator of metabolic health. ScienceDaily. Dostęp: 10.07.2023 – www.sciencedaily.com/releases/2023/06/230615183245.htm

• Data pierwotnej publikacji: 24.08.2019
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 10.07.2023