Cellulit. Czy dieta, kremy i suplementy mogą pomóc się go pozbyć?

Półki w drogeriach uginają się od kremów antycellulitowych i suplementów mających zwalczyć ten problem. Czy jakiekolwiek z tych działań jest skuteczne? Jakie jest znaczenie diety w powstawaniu i leczeniu cellulitu?  

Cellulit – co się kryje pod tą nazwą?

Skórka pomarańczowa lub wygląd skóry podobny do serka wiejskiego to potoczne określenia na cellulit. Wynika to ze zmiany kształtu powierzchni skóry w miejscu jego występowania. Odnosząc się do definicji cellulitu, jest to zaburzenie metaboliczne zlokalizowane w tkance podskórnej. Nie należy mylić go z pojęciem cellulitis, które odnosi się do zapalenia tkanki tłuszczowej [1].

Co ciekawe, ten problem natury estetycznej nie jest zmorą tylko czasów współczesnych. Po raz pierwszy został opisany już w 1920 roku [2]. Dla wielu osób cellulit stanowi jedynie wadę kosmetyczną, natomiast należy rozpatrywać go jako problem ogólnoustrojowy [3].

Jakie są objawy i rodzaje cellulitu?

Osoby z cellulitem mogą odczuwać ciężkość i napięcie kończyn dolnych, mrowienie, drętwienie czy skurcze. Do zmian możliwych do zaobserwowania należą nierówności powierzchni skóry, a dodatkowo rozstępy, żylaki oraz przebarwienia i nadmierna pigmentacja skóry [4].

Cellulit wodny i cellulit tłuszczowy

Cellulit dzielimy na:

Cellulit wodny (twardy)	Cellulit tłuszczowy (miękki)
Głównie u osób, których masa ciała nie uległa zmianie w ostatnim czasie.	Może dotyczyć osób o niskiej aktywności fizycznej, których masa ciała szybko się zmniejszyła.
Nie zmienia się w zależności od pozycji ciała.	Zmiany ukształtowania powierzchni skóry zmieniają się wraz z pozycją ciała.
Możliwy problem w odróżnieniu go od mocno rozbudowanej tkanki mięśniowej.	Tkanka podskórna jest nierównomierna i obrzmiała.
Tkanka zbita, ściśle przylega do mięśni.	Tkanka nie przylega ściśle do mięśni.
Może wynikać z zaburzeń w mikrokrążeniu lub przyjmowania leków odwadniających.
	Zajmuje większą powierzchnię ciała.

Na podstawie: [5].

Czy cellulit dotyczy wyłącznie kobiet?

Cellulit pojawia się u około 80-98% kobiet w okresie po dojrzewaniu płciowym. To zjawisko jest bardzo rzadkie, ale możliwe do zaobserwowania u mężczyzn. Wówczas jest to wynik schorzeń wymagających terapii estrogenowej lub niedoboru hormonów androgenowych, np. hipogonadyzm [6].

Cellulit występuje głównie na udach i pośladkach. Jednak może znajdować się w każdej części ciała, która zawiera podskórną tkankę tłuszczową. Przykładem są ramiona, piersi czy dolna część brzucha. Mimo że obecność cellulitu obserwuje się w miejscach nadmiernego nagromadzenia tkanki tłuszczowej, otyłość nie jest warunkiem niezbędnym do jego rozwoju [7]. W przypadku mężczyzn występuje on w obrębie szyi oraz brzucha [8].

Cellulit jest bardziej widoczny u kobiet ze względu na różnice w budowie skóry. Tkanka podskórna łączy się ze skórą właściwą z niewielką ilością pasm włókien kolagenowych ułożonych równolegle. W konsekwencji, gdy dojdzie do nagromadzenia tłuszczów, skóra zostaje zniekształcona, ukazując się jako „skórka pomarańczowa” [4].

Z czego wynika cellulit?

Przyczyny powstawania cellulitu są jeszcze nie do końca poznane.  Wiadomo jednak, że obejmują wpływy środowiskowe, hormonalne i genetyczne. Płeć ma niebagatelne znaczenie, bo zjawisko częściej występuje u płci żeńskiej. Dodatkowo stopień jego zaawansowania jest podobny wśród spokrewnionych kobiet [3].

Nieprawidłowy styl życia jest bez wątpienia istotnym czynnikiem wpływającym na cellulit. Warto zwrócić uwagę na najważniejsze jego aspekty:

• Niska aktywność fizyczna przyczynia się do osłabienia warstwy mięśniowej naczyń krwionośnych oraz powstania miejscowego zmniejszenia przepływu krwi. W konsekwencji siedzący tryb życia zwiększa stopień zaawansowania cellulitu.
• Znaczną rolę w rozwoju cellulitu odgrywają żeńskie hormony płciowe. Szczególną uwagę zwraca się na estrogen i jego nadmierne ilości w organizmie [3].
• Zbyt ciasne ubrania mogą zaburzać przepływ krwi w żyłach. Natomiast noszenie butów na wysokich obcasach niekorzystnie wpływa na mięśnie łydki i osłabia przemieszczanie krwi żylnej do serca [8].

Cellulit a sposób odżywiania – jakie są zależności?

Rodzaj diety również może mieć wpływ na występowanie cellulitu:

• Spożywanie niedmiernej ilości produktów o dużej zawartości tłuszczów, soli i konserwantów powoduje ryzyko rozwoju różnych zaburzeń metabolicznych. Jednym z nich jest hiperinsulinemia, która wiąże się z nieprawidłową budową tkanki tłuszczowej (lipodystrofią).
  
• Spożywanie alkoholu stymuluje syntezę tłuszczów i powoduje odwodnienie organizmu. Konsekwencją takiego działania jest nadmierne i nieprawidłowe gromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie.
  
• Palenie papierosów znacznie zwiększa ilość wolnych rodników w organizmie. Ponadto wywołuje skurcze małych naczyń krwionośnych odpowiedzialne za upośledzenia miejscowego mikrokrążenia. Te mechanizmy również mogą mieć znaczenie w rozwoju cellulitu [3].

Warto pamiętać o zbilansowanej diecie i aktywności fizycznej zarówno w zapobieganiu rozwojowi, jak i pogłębianiu się już występującego cellulitu. Należy zwrócić uwagę, aby nie spożywać nadmiernych ilości tłuszczów, soli i konserwantów. Wedle zaleceń WHO dzienne spożycie soli nie powinno przekraczać 5 g, czyli niecałej łyżeczki. Jednak dotyczy to spożycia soli ze wszystkich źródeł, a należy wiedzieć, że produkty przetworzone (np. gotowe potrawy, ser, szynka, przekąski), sos sojowy czy kostki rosołowe zwykle zawierają znaczne jej ilości [9].

Czy kremy antycellulitowe i inne zabiegi na cellulit są skuteczne?

Istnieje wiele sposobów, których celem jest redukcja cellulitu. Należą do nich środki stosowane miejscowo, zabiegi laserowe, wypełniacze skórne czy wstrzykiwanie aktywnych biologicznie czynników (np. kolagenaza Clostridium histolyticum). Niestety żadne rozwiązanie nie przynosi zadowalających długotrwałych efektów. Niektóre z nich mogą polepszyć wygląd skóry z cellulitem, ale nie całkowicie się go pozbyć [2].

Kofeina, herbata, CLA i inne suplementy — znaczenie w usuwaniu cellulitu

Kofeina to jeden z przykładów substancji obecnych w kremach antycellulitowych. Jej zastosowanie tłumaczone jest między innymi wpływem na rozpad komórek tłuszczowych. Ponadto kofeina spożywana doustnie może poprawiać przepływ krwi w żyłach. W konsekwencji korzystnie wpływa na mikrokrążenie i potencjalnie bierze udział w zmniejszaniu cellulitu. Jednak konieczne są dalsze badania w tym zakresie [10].

Innym suplementem jest sprzężony kwas linolowy, czyli CLA. Jego działanie ma wynikać z zapobiegania gromadzenia tłuszczów w komórkach tłuszczowych. Również nie ma wystarczającej ilości badań potwierdzających jego wpływ na cellulit. Takie substancje jak kapsaicyna, zielona herbata czy wyciąg z pieprzu także są rozpatrywane pod kątem właściwości zmniejszających cellulit. Jak dotąd nie ma wystarczających badań opisujących skuteczność tych działań [11].

Podsumowanie

Cellulit to zjawisko powszechne, przede wszystkim wśród kobiet, ale niewystarczająco zbadane. Jednym z najczęstszych zaleceń jest modyfikacja diety oraz regularna aktywność fizyczna w celu kontroli masy ciała i redukcji cellulitu. Szczególną uwagę zwraca się na niespożywanie nadmiernych ilości tłuszczów, soli i konserwantów. Ponadto, alkohol i palenie papierosów również ma negatywny wpływ na powstawanie i zaawansowanie cellulitu. Zabiegi usuwające cellulit, jak i stosowanie suplementów antycellulitowych nie wykazują długotrwałych, zadowalających efektów.

Bibliografia:

1. Zerini, I., Sisti, A., Cuomo, R., Ciappi, S., Russo, F., Brandi, C., D’Aniello, C., & Nisi, G. (2015). Cellulite treatment: A comprehensive literature review. Journal of Cosmetic Dermatology, 14(3). https://doi.org/10.1111/jocd.12154
2. Sadick, N. (2019). Treatment for cellulite. In International Journal of Women’s Dermatology (Vol. 5, Issue 1). https://doi.org/10.1016/j.ijwd.2018.09.002
3. Tokarska, K., Tokarski, S., Woźniacka, A., Sysa-Jȩdrzejowska, A., & Bogaczewicz, J. (2018). Cellulite: A cosmetic or systemic issue? Contemporary views on the etiopathogenesis of cellulite. In Postepy Dermatologii i Alergologii (Vol. 35, Issue 5). https://doi.org/10.5114/ada.2018.77235
4. Rona, C., Carrera, M., & Berardesca, E. (2006). Testing anticellulite products. In International Journal of Cosmetic Science (Vol. 28, Issue 3). https://doi.org/10.1111/j.1467-2494.2006.00317.x
5. Załęska-Żyłka, I. (2008). Cellulit jako problem medyczny. Probl Hig Epidemio, 89(4), 487–491.
6. Bass, L. S., & Kaminer, M. S. (2020). Insights Into the Pathophysiology of Cellulite: A Review. In Dermatologic surgery : official publication for American Society for Dermatologic Surgery [et al.] (Vol. 46). https://doi.org/10.1097/DSS.0000000000002388
7. Avram, M. M. (2004). Cellulite: A review of its physiology and treatment. In Journal of Cosmetic and Laser Therapy (Vol. 6, Issue 4). https://doi.org/10.1080/14764170410003057
8. Leszko, M. (2014). Cellulite in menopause. In Przeglad Menopauzalny (Vol. 13, Issue 5). https://doi.org/10.5114/pm.2014.46472
9. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/salt-reduction
10. Herman, A., & Herman, A. P. (2012). Caffeine’s mechanisms of action and its cosmetic use. In Skin Pharmacology and Physiology (Vol. 26, Issue 1). https://doi.org/10.1159/000343174
11. Rawlings, A. V. (2006). Cellulite and its treatment. International Journal of Cosmetic Science, 28(3), 175–190. https://doi.org/10.1111/j.1467-2494.2006.00318.x