Co powoduje efekt Freshman 15? Wyniki badania nad masą ciała studentów

Podobno nad amerykańskimi studentami wisi klątwa pierwszoroczniaka, zwana „Freshman 15”. Nazwa wzięła się od tego, jakoby podczas pierwszego roku świeżo upieczeni studenci mieli przytyć średnio 15 funtów (około 6,8 kg) lub nawet więcej. Chociaż te konkretne 15 funtów jest mitem, okazuje się, że rzeczywiście coś jest na rzeczy, jeśli chodzi o przybranie na wadze w związku z pójściem na studia.

Zmiany trybu życia

Dla wielu osób pójście na studia wiąże się z gruntowną zmianą dotychczasowego stylu życia. Nieregularny plan zajęć, wyprowadzka z domu rodzinnego, nowe obowiązki, czy też nawet nowe znajomości mogą dostarczać wiele radości, ale także wiele stresu. Oraz mogą być znacznym wyzwaniem, jeśli chodzi o umiejętność zorganizowania sobie czasu na nowo. I tak jak w szkole średniej wielu osobom nie sprawiało kłopotów zaplanowanie zdrowego odżywiania, czy aktywności fizycznej, tak na studiach staje się to problematyczne [1].

Studenci na pierwszym roku mogą mieć większe skłonności do prowadzenia niezdrowego trybu życia. Jedną ze składowych takiego trybu jest oczywiście źle zbilansowana i niezdrowa dieta. Jednak, jak się okazuje, znacznie większą rolę może tu odgrywać niewystarczająca aktywność fizyczna. American Heart Association zaleca, aby młodzi dorośli przez co najmniej 150 minut w tygodniu uprawiali jakiś rodzaj sportu o średniej intensywności lub 75 minut o wysokiej intensywności. Jak się jednak okazuje, mniej niż 50% studentów spełnia te wymagania [2].

Wiadomo natomiast, że regularna aktywność fizyczna ma wiele pozytywnych skutków dla zdrowia człowieka. Poprawia codzienne samopoczucie, zapobiega rozwojowi wielu chorób cywilizacyjnych, a także sprzyja utrzymywaniu prawidłowej masy ciała [3].

Utrzymaniu odpowiedniego poziomu aktywności fizycznej oraz pośrednio właściwej masy ciała, może sprzyjać istnienie określonych czynników. Zostały one zidentyfikowane i podzielone na trzy grupy:

• indywidualne (wewnętrzne),
• międzyludzkie (zewnętrzne),
• instytucjonalne.

Wśród tych pierwszych znajdują się zagadnienia związane z własną motywacją i determinacją w dążeniu do celu. Międzyludzkie opierają się na interakcjach z rówieśnikami oraz wzajemnym wsparciu. Natomiast instytucjonalne związane są z istnieniem oraz użytecznością różnych instytucji oraz usług [4].

Każdy z czynników okazuje się istotny i może mieć znaczny wpływ na zachowania zdrowotne studentów. Naukowcy z Uniwersytetu Georgii postanowili zatem zbadać, jak to jest z tym przybieraniem na wadze oraz czy można temu w jakiś sposób zapobiec.

Cel i rodzaj badania

To badanie miało dwa cele. Pierwszym z nich było określenie zmian w poziomie aktywności fizycznej oraz zmian w kompozycji ciała studentów pierwszego roku podczas pierwszego semestru. Drugim celem zaś było odkrycie, jaką rolę w tych procesach odgrywają czynniki socjo-ekologiczne.

W tym celu przeprowadzono prospektywne badanie obserwacyjne [5].

Uczestnicy badania

W badaniu wzięło udział 166 studentów pierwszego roku. Wśród nich znaczną większość, gdyż aż 108 osób stanowiły kobiety. Mężczyźni liczyli 58 osób. Średnia wieku uczestników wynosiła 18 lat, a średnia wartość współczynnika BMI 22,97 km/m² [5].

Przebieg badania

Uczestnicy wypełniali kilka kwestionariuszy za pomocą przeznaczonej do tego celu platformy online. Pierwsze z nich dotyczyły pomiarów antropometrycznych oraz poziomu aktywności fizycznej. Studenci musieli podać swój wzrost oraz masę ciała, na podstawie których następnie wyliczano współczynnik BMI. Dla uwiarygodnienia, 17 osób wzięto do laboratorium, aby sprawdzić, w jakim stopniu deklarowane wymiary zgadzają się z rzeczywistymi i uzyskano wiarygodność rzędu 97-99% [5].

Studentów pytano także o czas trwania aktywności fizycznej o średniej oraz wysokiej intensywności. Liczono aktywności, które trwały co najmniej 10 minut oraz powodowały w przypadku średniej intensywności nieco przyspieszony i trudniejszy oddech. A także znacznie przyspieszony i utrudniony oddech lub wręcz zadyszkę, w przypadku intensywnej aktywności [5].

Następnie uczestnicy wypełniali kwestionariusze dotyczące czynników socjologicznych. Pytano o ich motywację wewnętrzną, a także o wsparcie lub jego brak ze strony rówieśników. Zbadano również częstotliwość korzystania przez studentów z usług oferowanych przez uniwersyteckie centrum zdrowia i sportu [5].

Dodatkowymi czynnikami, jakie brano pod uwagę były wiek i płeć uczestników. Pytano również o korzystanie z żywienia stołówkowego, sposób przemieszczania się, a także miejsce zamieszkania – na kampusie lub poza nim [5].

Ankiety zostały przeprowadzone w odstępie około 5 miesięcy. Pierwsza została przeprowadzona w trakcie pierwszego tygodnia zajęć, w sierpniu. Ostatnia zaś na tydzień przed egzaminami, w grudniu. Następnie wyniki porównano [5].

Wyniki badania i dyskusja

Jak się okazało, większość studentów biorących udział w badaniu mieszkała na terenie kampusu, a także korzystała z żywienia oferowanego przez uniwersytet. Na samym początku badania około 25% studentów, bazując na współczynniku BMI, miało nadwagę lub otyłość. W ciągu semestru zanotowano wzrost ich masy ciała o niecałe 2 kg [5].

Uśredniając wyniki, nie zaobserwowano zmniejszenia poziomu aktywności fizycznej wśród badanych. Jednak naukowcy zaznaczają, że zaistniała duża niejednorodność danych. Podczas gdy jedni studenci byli aktywni i podwyższali średnią, innym tej aktywności zdecydowanie brakowało. Interesujące jest także, że wprawdzie wzrosła liczba osób spełniających minimalne kryteria dla aktywności fizycznej o średniej intensywności (z 40,4% do 54,8%), jednak jednocześnie wzrosła liczba osób niewykonujących aktywności o intensywności wysokiej (z ok. 40% do niemal 70%) [5].

Co zaś tyczy się czynników socjo-ekonomicznych, wykazano, że mają one wpływ na trendy dotyczące aktywności. Wsparcie rówieśników pozytywnie wpływa na chęć do uprawiania sportów, zwłaszcza jeśli chodzi o treningi o wysokiej intensywności. Mniejszy, aczkolwiek również obserwowalny efekt był zauważony w przypadku średniej intensywności. W przypadku motywacji wewnętrznej, dużo istotniejsze okazały się złożone pobudki, takie jak dobre samopoczucie i zdrowie, niż motywacja związana z przyjemnością lub wyglądem [5].

Co ciekawe, wykazano, że studenci chętnie korzystali z uniwersyteckiego centrum zdrowia i sportu. Dostępność zajęć sportowych pozytywnie wpłynęła na poziom aktywności fizycznej uczestników. Jednak usługi związane ze zdrowiem, takie jak lekcje zdrowego gotowania lub porady dietetyczne, nie miały żadnego wpływu na ich chęć do uprawiania sportu [5].

Naukowcy zwracają jednakże uwagę na ograniczenia związane z ich badaniem. Chociażby krótki czas trwania, obejmujący niecałe 5 miesięcy. Aby wysnuć lepsze i dokładniejsze wnioski, należałoby obserwować studentów przez dłuższy okres. Dodatkowo jedynie 105 uczestników ostatecznie wypełniło obie ankiety – początkową i końcową. Poskutkowało to znacznym zmniejszeniem liczebności grupy badanej. Niemniej jednak naukowcom udało się wskazać kierunki, w jakich powinny podążać placówki, chcąc zadbać o zdrowie swoich pierwszorocznych studentów [5].

Posumowanie

Wprawdzie nie o 7 kg, ale rzeczywiście studenci mają tendencję do przybierania na wadze podczas pierwszego roku, a zwłaszcza pierwszego semestru studiów. Jak się jednak okazuje, nie jest to kwestia drastycznej zmiany nawyków żywieniowych, lecz niewystarczającej aktywności fizycznej.

W dodatku, to nie do końca był skutek pójścia na uniwersytet jest winien, ponieważ już podczas pierwszej ankiety, bardzo mało uczestników spełniało rekomendacje dotyczące aktywności fizycznej. Badacze zwracają zatem uwagę na to, że studentów powinno się na przykład zachęcać do wspólnego uczestnictwa w zajęciach sportowych. Wykazano bowiem, że wsparcie rówieśników może być znaczącym czynnikiem wpływającym na motywację do podejmowania zdrowych wyborów. Zasoby, jakie posiadają dane uczelnie, również są bardzo istotne i powinny być znacznie lepiej i szerzej promowane wśród studentów.

Bibliografia:

1. Winpenny E.M. i in. (2020). Changes in physical activity, diet, and body weight across the education and employment transitions of early adulthood: A systematic review and meta-analysis. Obesity Reviews 21(4), e12962.
2. Piercy, K.L., Troiano, R.P. (2018). Physical Activity Guidelines for Americans From the US Department of Health and Human Services. Circulation: Cardiovascular Quality and Outcomes, 11(11).
3. Janssen, I., Leblanc, A.G. (2010). Systematic review of the health benefits of physical activity and fitness in school-aged children and youth. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 7:40.
4. Deci L., Ryan R.M. (2000).The “what” and “why” of goal pursuits: human needs and self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227–268.
5. Deng, Y., Hwang, Y.J., Campbell, S., McCullick, B.A., Yli-Piipari, S. (2021). Institutional factors associated with college students’ healthy physical activity and body composition: A first semester follow-up. Journal of American College Health, 1-9.