Czy oliwa z oliwek może się zepsuć i po czym to poznać?

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś, się czy oliwa, którą masz w domu może być już zepsuta? Czy na pewno wiesz, jaki jest odpowiedni sposób przechowywania oliwy z oliwek? Poniższy artykuł jest poświęcony właśnie temu tematowi.

Czy oliwa z oliwek może się zepsuć?

Tak, oliwa z oliwek może się zepsuć i ma na to wpływ wiele czynników. Na trwałość oliwy wpływa zarówno transport, właściwe przechowywanie oliwy w sklepie, jak i w domu, a także odmiana oliwek, z których oliwa została wyprodukowana. Psucie się oliwy z oliwek to jełczenie.

Jełczeniem nazywamy rozkład kwasów tłuszczowych z udziałem tlenu. Zachodzi podczas długiego i nieprawidłowego przechowywania oliwy. Niesie za sobą szereg zmian w jej składzie chemicznym, które obniżają jakość produktu [1]. Proces ten można, opóźnić stosując się do zasad prawidłowego przechowywania oliwy, ale o tym w dalszej części artykułu. Stara oliwa z oliwek nie jest toksyczna, ma jednak obniżoną jakość. Za tym idzie gorszy smak. Traci też właściwości przeciwutleniające.

Które rodzaje oliwy psują się najszybciej?

Oliwy filtrowane, czyli pozbawione wszelkich naturalnych zanieczyszczeń, charakteryzują, się najdłuższym terminem przydatności do spożycia. Z kolei oliwy niepoddane procesowi filtracji, zdecydowanie krócej nadają się do użycia w kuchni- zazwyczaj jest to ok. rok od daty produkcji. Na przykład oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia nie jest poddawana filtracji i zachowuje świeżość ok. 12-18 miesięcy od momentu zabutelkowania [2].

Oliwy niefiltrowane w odróżnieniu od tych poddanych temu procesowi są naturalnie mętne [3]. Jej trwałość zależy też od gatunku oliwek, z których jest produkowana. Oliwa z oliwek odmiany Picual zachowuje swe dobroczynne właściwości nawet ponad 2 lata, natomiast z oliwek Arbequina starzeje się już po upływie roku.

Kupując oliwę z oliwek w sklepie wybierajmy tę z najdłuższym terminem przydatności do spożycia. Wiadomo wtedy, że została ona niedawno wyprodukowana. Co za tym idzie, wykazuje najwięcej pozytywnych właściwości prozdrowotnych i ma najbardziej intensywny smak [4].  Dobrym pomysłem jest też, oznaczenie swojej butelki z oliwą datą jej otwarcia. Da nam to informację, jak długo znajduje się ona na naszej półce.

Jak rozpoznać zepsutą oliwę z oliwek?

Jeżeli oliwa będzie przechowywana butelce z przezroczystego szkła, w wilgotnym miejscu, w pobliżu źródła ciepła i w otwartym naczyniu, to szybciej dojdzie do jej zepsucia. Zjełczenie oliwy z oliwek objawia się pomarańczowymi i czerwonymi refleksami na jej powierzchni [4] oraz gorzkim smakiem i charakterystycznym dla zepsutego masła zapachem. Taka oliwa oczywiście nie nadaje się już do spożycia.

Skutki spożywania zepsutej oliwy z oliwek

Niewielka ilość zjełczałej oliwy z oliwek nie spowoduje choroby. Może jednak zrujnować Twój przepis, nadając potrawie dziwny smak. Ponadto zepsuta oliwa z oliwek, traci swoje cenne właściwości przeciwutleniające [5].

Jak wykorzystać zjełczałą oliwę?

Mimo że zjełczała oliwa nie nadaje się już do wykorzystania w kuchni, jest wiele sposobów, aby ją dobrze spożytkować. Jednym z nich jest wykonanie lampki oliwnej, która stanowi świetną dekorację zwłaszcza w jesienne wieczory. Jest ona dobrą alternatywą dla świeczek i łatwo można ją zrobić w domowych warunkach.

Aby lampka była zapachowa, wystarczy dodać do niej olejek eteryczny lub suszone zioła czy owoce, takie jak np. pomarańcza. Dzięki połączeniu oliwy z oliwek z kryształkami cukru można stworzyć domowy peeling do ciała. Sprawdzi się równie dobrze, jak ten zakupiony w drogerii.

Oprócz zastosowania oliwy w domowej pielęgnacji ciała można ją również wykorzystać do pielęgnacji drewnianych mebli. Wystarczy tylko zmieszać oliwę z odrobiną soku z cytryny i miękką ściereczką wypolerować drewno. Podobny zabieg można zastosować na skórzanych butach oraz paskach- zyskają one piękny blask.

Jak właściwie przechowywać oliwę z oliwek?

Chcąc zapobiec jełczeniu oliwy, powinniśmy ją przechowywać w temperaturze niższej niż pokojowa oraz bez dostępu do światła [6]. Optymalna temperatura przechowywania oliwy to ok. 16-18 stopni C [7]. Ważne jest także chronienie oliwy przed światłem, które niszczy właściwości chemiczne i fizyczne oliwy z oliwek.

Oliwę należy przechowywać w ciemnym szkle, w chłodnym, suchym i ciemnym miejscu np. w spiżarni czy szafce w kuchni, ale z dala od kuchenki i piekarnika. Należy też pamiętać o zakręcaniu butelki, aby nie dopuszczać do kontaktu oliwy z powietrzem, które przyspiesza negatywny proces utleniania. Nigdy nie zostawiajmy oliwy w miejscu, w którym będzie ona narażona na działanie wysokiej temperatury lub promienie słoneczne. 

Przechowywanie oliwy z oliwek w lodówce

Przechowywanie oliwy z oliwek w lodówce nie jest konieczne. Chłodzenie może spowodować zmętnienie oliwy z oliwek, ale nie wpływa to negatywnie na jej wartości odżywcze oraz smak [8]. Przywrócenie oliwy do temperatury pokojowej- przywraca jej płynną konsystencję. Chłodzenie najlepiej nadaje się do długotrwałego przechowywania oliw.

Podsumowanie

Ze względu na szereg prozdrowotnych właściwości oliwę zawsze warto mieć w domu. Należy jednak wiedzieć, że jak większość produktów spożywczych może ona ulec popsuciu i jak należy ją przechowywać, aby tego uniknąć. Aby zachować świeżość oliwy, trzeba chronić ją przed promieniami słonecznymi, trzymać w ciemnym szkle, w chłodnym miejscu, nie dopuszczając do kontaktu oliwy z powietrzem poprzez dokładne zakręcanie butelki.

Właściwe przechowywanie to najlepszy sposób na zachowanie wszelkich korzyści zdrowotnych oliwy z oliwek.

Bibliografia:

1. https://essentials.bertolli.com/rancid-olive-oil/
2. Sanmartin, C., Venturi, F., Sgherri, C., Nari, A., Macaluso, M., Flamini, G., Quartacci, F, M., Taglieri, I., Andrich, G., Zinnai, A. (2018). The effects of packaging and storage temperature on the shelf-life of extra virgin olive oil. Heliyon, 4 (11).
3. https://www.aboutoliveoil.org/is-unfiltered-olive-oil-healthier
4. Ruiz, A. R., Aparicio, R., González, G. (2014). Does “Best Before” Date Embody Extra-Virgin Olive Oil Freshness? 62 (3), 554-556
5. Snouber, J. A., Abdelraziq, I., Abu-Jafar, M., Zyoud, A., Hilal, H., & Pasqualone, A. (2019). Physical and chemical behaviour of Nabali Mohassan single-cultivar olive oil during prolonged storage. Journal of the science of food and agriculture, 99(6), 2757–2762.
6. Gargouri, B., Zribi, A., & Bouaziz, M. (2015). Effect of containers on the quality of Chemlali olive oil during storage. Journal of food science and technology, 52(4), 1948–1959.
7. Flaczyk, E., Rudzińska, M., Górecka, D., Szczepaniak, B., Klimczak, S., Korczak, J. (2004). Evaluation of selected quality indexes of stored „extra virgin” olives.
8. Wroniak, M., Maszewska, M. (2011). OLIWA Z OLIWEK W DIECIE ŚRÓDZIEMNOMORSKIEJ, 5, 26 – 36.
9. https://www.canr.msu.edu/news/store_olive_oil_to_avoid_spoilage_and_maintain_nutritional_quality