Jakie jedzenie złagodzi ból po usunięciu migdałków? Zasady diety po zabiegu tonsillektomii

Migdałki, co to takiego? Jaką pełnią funkcję w organizmie?

Migdałki tworzą tzw. pierścień Waldeyera. Otaczają górną oraz środkową część gardła. Są specyficznymi tkankami, które chronią nas przed patogenami. Wyłapują wirusy i bakterie, atakujące nasze organizmy drogą oddechową lub pokarmową (1).

Z racji swojego umiejscowienia migdałki dzielimy na:

• Migdałki podniebienne- jedyne migdałki, które zobaczymy otwierając szeroko usta
• Migdałek gardłowy- tzw. trzeci migdałek.
• Migdałki trąbkowe
• Migdałek językowy

W razie wątpliwości stan migdałków powinien ocenić lekarz laryngolog.

Dlaczego czasami usuwa się migdałki?

Skoro migdałki nas chronią, to jakie są powody ich usuwania?

Najczęściej jest to stan zapalny i nawracające infekcje dróg oddechowych, np. po niedoleczonej anginie. W takich sytuacjach migdałki przestają spełniać swoją funkcję, wręcz mogą powodować nawroty choroby.

Kolejną przyczyną zabiegu usunięcia migdałków jest ich przerost. U dzieci najczęściej przerasta migdałek gardłowy. Prowadzi to do zatkania ujścia przewodu słuchowego. W konsekwencji pojawia się niedosłuch, a nawet nawracające zapalenia ucha. Przyrośnięte migdałki mają negatywny wpływ na jakość przełykania oraz oddychania dzieci. Potęgują także problemy ze snem (2).

Najczęstszą przyczyną przerostu migdałów są:

• nawracające, częste choroby górnych dróg oddechowych
• długo utrzymujących się alergii (2)

Dieta po wycięciu migdałków (tonsillektomii)

Jak po każdym zabiegu chirurgicznym, tak i po usunięciu migdałów zostaje rana. To właśnie jej stan oraz wielkość jest głównym wyznacznikiem rodzaju i czasu stosowanej diety.

Specjaliści zalecają dietę płynną, papkowatą, a przez to łagodną dla rany pooperacyjnej oraz całego gardła. Rekomendacje te opierają się na założeniu, że produkty twarde, szorstkie mogą podrażnić obolałe miejsca w gardle. Powodować mogą krwawienie, ból oraz wymioty, co wydłuża czas leczenia. Według badań (3) to właśnie grupie pacjentów spożywającej takie produkty częściej były podawane antybiotyki.

Wyniki badań dzieci dzień po wycięciu migdałków instynktownie wybierały produkty płynne i miękkie do jedzenia (4).

Warto zaznaczyć, że produkty twarde, kruche i małe (np. chipsy, orzechy) mogą podrażnić błonę śluzową gardła. Wskutek tego pojawia się odruch kaszlu. Może on mechanicznie uszkodzić gojącą się błonę śluzową i wydłużyć czas rekonwalescencji.

W diecie po usunięciu migdałków nie powinny się znajdować pokarmy mocno przyprawione, ostre, kwaśne lub słone. Przyprawy te zwiększają odczuwalny pooperacyjny ból.

Co jeszcze powoduje pogorszenie gojenia się rany po zabiegu?

Przyjmując gorące posiłki oraz napoje w gardle dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych, co może potęgować krwawienia. Ma na nie także wpływ nadmierny wysiłek fizyczny dzieci (3). Jest to związane ze wzrostem ciśnienia krwi w organizmie.

Co z lodami?

Z tego powodu istnieje przekonanie, że dzieciom po wycięciu migdałków można podawać dużą ilość lodów.

Niestety niektóre badania wskazują, że jest to mit. Temat został dokładniej opisany w dalszej części artykułu.

Produkty wskazane i przeciwwskazane

Produkty wskazane i przeciwwskazane po zabiegu tonsillektomii u dzieci

	Produkty wskazane	Produkty przeciwwskazane
Warzywa	O łagodnym smaku Gotowane, mogą być miksowane	Kwaśne: -Kapusta kiszona -Ogórki kiszone/ konserwowe -Papryka konserwowa -Pomidory, soki pomidorowe Twarde, surowe warzywa- np. marchew, seler, papryka Ostre w smaku- ostra papryczka, imbir, świeży czosnek, rzodkiewki
Owoce	Jabłka, gruszki, banany, arbuz, borówka amerykańska Przeciery owocowe, soki (łagodne w smaku)	Cytrusy, kiwi, żurawina, wiśnie, agrest, porzeczka Suszone owoce Orzechy
Produkty zbożowe	Miękkie pieczywo, kasze, ryż	Pieczywo chrupkie Pieczywo z dodatkiem nasion (np. sezamu) Musli, płatki śniadaniowe
Ryby i mięsa	Gotowane na parze, duszone Łagodne w smaku	Pieczone, smażone w panierce Mocno przyprawione
Produkty mleczne	Jogurt, mleko pasteryzowane, maślanki, twarogi, serki homogenizowane	Jogurty z posypkami, dodatkami Mocno przyprawione produkty
Jaja	Gotowane łagodne w smaku pasty jajeczne	Smażone jajka Pasty/ jajecznica z twardymi dodatkami (rzodkiewki, pestki i orzechy, mocno wysmażony boczek)
Przekąski	Łagodne żelki Lody	Chipsy, paluszki Batoniki zbożowe

Opracowanie własne, na podstawie Zagólski O., (2010). Do diet and activity restrictions influence recovery after adenoidectomy and partial tonsillectomy? International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 74 (4), 407-411

Metody farmakologiczne i domowe na ograniczenie bólu

Lekarze po tonsillektomii podają:

• -leki przeciwbólowe
• leki przeciwzapalne
• antybiotyki (6).

Dobrą praktyką jest minimalizowanie dawek leków przeciwbólowych przy utrzymywaniu ich działania. Lekarze w ten sposób starają się ograniczyć ich skutki uboczne (6).

Istnieją niefarmakologiczne sposoby zmniejszenia stopnia odczuwania dolegliwości bólowych pacjenta (11), które warto włączyć do leczenia.

Miód

Tak, miód pomaga w powrocie do zdrowia! Warto go włączyć do diety po usunięciu migdałków. W badaniach zauważono, że spożywanie dziennie porcji miodu zmniejszało odczucie dolegliwości, a także ilość przyjmowanych leków. Odbudowa nabłonka po zabiegu usunięcia migdałków była szybsza o kilka dni niż w grupie pacjentów niespożywających miodu (5).

Tabletki zawierające imbir

Imbir ma szerokie spektrum działania. Działa przeciwzapalne, przeciwbólowo, zapobiega nudnościom i wymiotom. Przyśpiesza gojenie ran, łagodzi ból przy zabiegach stomatologicznych. Z racji ostrego smaku nie jest polecany do spożywania po wycięciu migdałków.

Dlatego też przebadano wpływ tabletek zawierających imbir na jakość zdrowienia pacjentów. (7)

Przy zażywanej dawce 2g dziennie zauważono, że rana po tonsillektomii szybciej się goi. Odczuwalny przez pacjentów ból był mniejszy przez pierwsze 10 dni po operacji. Ilość przyjmowanych leków przeciwbólowych była znacząco mniejsza.

Płukanki probiotyczne

Czyli dobroczynne szczepy bakterii. Streptococcus salivarius blokuje rozrost chorobotwórczych bakterii w górnym układzie oddechowym.

Pacjenci płukali gardło 4 razy dziennie. Płukanka z probiotykiem znacząco nie zmniejszała odczuwalności bólu. Jednak zauważono, że probiotyki zmniejszają zachorowalność po zabiegu usunięcia migdałów (8).

Lody

Czy dieta po usunięciu migdałków powinna zawierać lody? Wiele badań na to wskazuje (9). Zimno powoduje, że obkurczają się naczynia krwionośne, maleje opuchlizna.

Według innych badań (11) podawanie lodów wodnych po operacji zmniejsza ból do godziny po zabiegu. Jednak już 4 godziny po zabiegu nie ma różnic w odczuwaniu bólu między dziećmi, które spożywały lody, a tymi, które ich nie jadły.

Porównywalne efekty można uzyskać poprzez chłodzenie zimną wodą. Aczkolwiek w tym trudnym momencie wielu dzieciom lody przywrócą uśmiech na twarzy. Odwrócą uwagę od niedogodności, co jest także jedną ze strategii walki z bólem (11).

Lody mogą być pomocne w zmniejszaniu odczuwania bólu, natomiast nie zniwelują bólu na dłuższy czas.

Jednak warto pamiętać, żeby były to lody bez dodatków– wafelków, posypek czy bakalii. Dobrym wyborem będą lody wodne (9). Wskazana jest jedna porcja lodów dziennie. To zaś z uwagi na zawartość cukrów prostych oraz tłuszczów w nich występujących.

Skoro lody uśmierzają ból, czy warto jeść same zimne pokarmy?

Logicznym wydaje się podawanie pacjentom przez pierwszych kilka dni po zabiegu zimnych produktów do jedzenia. Jednak w badaniach teza ta nie została potwierdzona. Porównano jakość i szybkość powrotu do zdrowia po wycięciu migdałków między dwiema grupami. Pierwsza stosowała dietę złożoną z zimnych pokarmów, druga żywiła się jedzeniem w temperaturze pokojowej. Temperatura spożywanych pokarmów nie miała wpływu na odczuwalność bólu.

Ważne jednak jest, by po zabiegu wykluczyć gorące posiłki i napoje (10).

Podsumowanie

Nadal są przeprowadzane badania nt. żywienia po wycięciu migdałków. Wyszukiwane są substancje zmniejszające ból oraz przyśpieszające zdrowienie. W diecie po wycięciu migdałków warto się skupić na minimalizacji ryzyka powikłań, głównie krwawienia. 

Długość i rodzaj stosowanej diety powinien być dostosowany do wielkości rany pooperacyjnej oraz poziomu odczuwalności bólu. Ważne jest, by po przeprowadzonej operacji zdrowo się odżywiać oraz uzupełniać płyny. Wzmocni to organizm i przyspieszy rekonwalescencję po wycięciu migdałków.

Bibliografia:

1. https://optimum.pl/baza-wiedzy/migdalki-co-nalezy-o-nich-wiedziec/
2. https://drsmolka.pl/porady-specjalistow/co-to-jest-trzeci-migdal/
3. Zagólski O. (2010). Do diet and activity restrictions influence recovery after adenoidectomy and partial tonsillectomy? International Journal Of Pediatric Otorhinolaryngology, 74 (4), 407-411
4. Thomas PC., Moore P., Reilly JS. (1995). Child preferences for post-tonsillectomy diet. International journal of pediatric otorhinolaryngology, 31(1), 29-33
5. Ozlugedik S., Genc S., Unal A., Elhan AH., Tezer M., Titiz A. (2006). Can postoperative pains following tonsillectomy be relieved by honey? A prospective, randomized, placebo controlled preliminary study. International journal of pediatric otorhinolaryngology, 70(11), 1929-34.
6. Aldamluji N., Burgess A., Pogatzki-Zahn E., Raeder J., Beloeil H. (2021). PROSPECT guideline for tonsillectomy: systematic review and procedure- specific postoperative pain management recommendations. Anaesthesia, 76(7), 947-961
7. Kocak I., Yucepur C., Gokler O. (2018). Is Ginger Effective in Reducing Post-tonsillectomy Morbidity? A Prospective Randomised Clinical Trial. Clinical and experimental otorhinolaryngology, 11(1), 65-70
8. Nasserallah MV., de Silva NM., Tobin V., Rozen WM., Hunter-Smith DJ. (2023), Can probiotic gargles reduce post-tonsillectomy morbidity in adult patients? A pilot, triple-blind, randomised, controlled trial and feasibility study. The Journal of laryngology and otology, 137(3), 323-341
9. Albeladi M., Salamah M., Alhussaini R. (2020) The Effect of Ice Cream Intake on Pain Relief for Patients After Tonsillectomy. Cureus. 12 (7)
10. Meybodian M., Dadgarnia MH., Baradaranfar MH., Vaziribozorg S., Mansourimanesh M., Mandegari M., Eslami NS. (2019). Effect of Cold Diet and Diet at Room Temperature on Post-Tonsillectomy Pain in Children. Iranian journal of otorhinolaryngology, 31(103), 81-86
11. Fayoux P., Wood C. (2014). Non-pharmacological treatment of post-tonsillectomy pain. European Annals of Otorhinolaryngology, Head and Neck Diseses, 131(4), 239-241