Najnowsze badanie: jajka w dużej ilości i cholesterol pokarmowy podnoszą ryzyko chorób układu krwionośnego

Nowe badanie Northwestern University Feinberg School of Medicine (USA) donosi, że dorośli, którzy jedli więcej jaj i tym samym spożywali więcej cholesterolu w diecie, mieli wyższe ryzyko występowania chorób sercowo-naczyniowych i śmierci z jakiejkolwiek przyczyny. Wyniki opublikowano 15 marca w czasopiśmie „JAMA”.

 „W ramach zdrowej diety ludzie powinni spożywać mniejsze ilości cholesterolu pokarmowego. Ludzie, którzy spożywają mniej cholesterolu mają mniejsze ryzyko chorób serca” – komentują autorzy. Odkrycia sugerują, że być może nadszedł czas na ponowną ocenę obecnych wytycznych dietetycznych dotyczących spożycia cholesterolu.

Cholesterol w jajkach

Żółtka jaj są jednym z najbogatszych źródeł cholesterolu pokarmowego wśród wszystkich powszechnie spożywanych produktów spożywczych. Jak podają autorzy jedno duże jajko zawiera 186 miligramów cholesterolu pokarmowego.  Inne produkty zwierzęce, takie jak czerwone mięso, przetworzone mięso i wysokotłuszczowe produkty mleczne (np. masło lub bita śmietana) również mają wysoką zawartość cholesterolu pokarmowego.

Cholesterol pokarmowy a choroby układu krążenia

To czy spożywanie cholesterolu pokarmowego (m.in. z jaj) wiąże się z chorobami układu krążenia jest przedmiotem dyskusji od dziesięcioleci.

Normy w Polsce

Najnowsze „Normy żywienia dla populacji Polski” z 2017 r. informują: „Można przyjąć, że ludzie zdrowi, bez zwiększonego poziomu cholesterolu w surowicy krwi mogą spożywać do 7 jaj tygodniowo. Pytanie o zasadność ograniczenia spożycia jaj u osób z rozpoznaną chorobą sercowo-naczyniową, bez cukrzycy i/lub hiperlipidemii, nadal pozostaje bez odpowiedzi. Jednak redukowanie spożycia jaj, także w tej grupie pacjentów, do 2 tygodniowo, podobnie do jak u chorych na cukrzycę, wydaje się rozsądne„.

Zalecenia w USA

W USA zaleca się spożywać mniej niż 300 miligramów cholesterolu pokarmowego dziennie, jednak najnowsze wytyczne dietetyczne pominęły dzienny limit cholesterolu w diecie. Wytyczne obejmują również spożywanie jaj w ramach zdrowej diety w ciągu tygodnia. Przykładowo, dorosły w USA spożywa średnio 300 miligramów cholesterolu dziennie i zjada około trzech lub czterech jaj na tydzień.

Nowe badanie

„Wcześniejsze badania wykazały, że jedzenie jaj nie zwiększa ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Ale badania te generalnie miały mniej zróżnicowaną próbę osób badanych, krótszy czas obserwacji i ograniczoną zdolność do dostosowania innych elementów diety”, jak komentuje zespół badawczy.

„Nasze badanie wykazało, że jeśli dwie osoby prowadzą taką samą dietę, a jedyną różnicą w diecie było spożywanie jaj, to można więc bezpośrednio zbadać wpływ spożycia tych pokarmów na choroby serca (…) Znaleźliśmy dowody, że cholesterol, niezależnie od źródła, był związany ze zwiększonym ryzykiem chorób serca”.

Aktywność fizyczna, ogólna jakość diety oraz ilość i rodzaj tłuszczów w diecie nie zmieniły związku między cholesterolem pokarmowym a chorobami układu krążenia i ryzykiem przedwczesnego zgonu. Analiza obejmowała zebrane dane dotyczące 29 615 dorosłych o zróżnicowanym pochodzeniu rasowym i etnicznym z USA, a dane pochodziły z sześciu prospektywnych badań kohortowych, trwających przez okres do 31 lat (1985-2016).

Wnioski

Wykazano, że:

• Spożywanie 300 mg cholesterolu pokarmowego dziennie wiązało się z 17%-owym wyższym ryzykiem incydentów sercowo-naczyniowych i 18%-owym wyższym ryzykiem zgonów z różnych przyczyn. Cholesterol był czynnikiem, który powodował wzrost ryzyka niezależnie od spożycia tłuszczów nasyconych i innych tłuszczów z dietą.
• Spożywanie od trzech do czterech jaj na tydzień wiązało się z 6 %-owym wzrostem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i o 8% większym ryzykiem jakiejkolwiek przyczyny śmierci.
• Spożywanie dodatkowo 300 miligramów cholesterolu na dzień było związane z wyższym o 3,2% ryzykiem chorób serca i o 4,4% wyższym ryzykiem przedwczesnej śmierci, jak wynika z analizy danych. Każda kolejna konsumpcja połowy jajka na dzień wiązała się z o 1,1% wyższym ryzykiem choroby sercowo-naczyniowej i o 1,9% wyższym ryzykiem przedwczesnej śmierci z powodu jakiejkolwiek przyczyny.

W porównaniu z poprzednimi badaniami, „ten raport jest o wiele bardziej obszerny, z wystarczającą ilością danych, aby stwierdzić, że jaja i całkowite spożycie cholesterolu w diecie są nadal ważne w ograniczaniu ryzyka chorób serca i przedwczesnej śmierci ”, pisze dr Robert H. Eckel w artykule opublikowanym wraz z badaniem.

Co radzą badacze?

Jak informują autorzy na podstawie analiz ludzie powinni utrzymywać niskie spożycie cholesterolu w diecie, redukując w diecie pokarmy bogate w cholesterol, takie jak jaja i czerwone mięso.

„Ale nie rezygnuj z jajek i innych pokarmów bogatych w cholesterol (…)” – powiedział Victor W. Zhong, autor badania – „Jaja i czerwone mięso są dobrym źródłem ważnych składników odżywczych, takich jak niezbędne aminokwasy, żelazo i cholina. Zamiast tego wybierz białka jaj zamiast całych lub jedz całe jaja z umiarem”.

Przebieg badania

Dane dotyczące diety zbierano za pomocą kwestionariuszy częstotliwości spożycia żywności lub wywiadu. Każdego uczestnika zapytano jakie pokarmy spożywał w poprzednim roku lub miesiącu. Dane zebrano podczas jednej wizyty. Okres obserwacji wyniósł 31 lat (mediana: 17,5 lat). W okresie obserwacji wystąpiło łącznie 5400 zdarzeń sercowo-naczyniowych, w tym 1 302 udarów, 1897 zawałów oraz 113 zgonów z powodu innych chorób serca. 6132 uczestników zmarło z innych przyczyn.

Głównym ograniczeniem badania było to, że uczestnicy musieli przypomnieć sobie co jedli dosyć długi  okres czasu wcześniej.

Autorzy twierdzą, że potencjalną przyczyną niespójnych wyników w przeszłości był fakt, że w innych badaniach nie uwzględniono faktu, że spożycie jaj może być związane z innymi niezdrowymi zachowaniami, takimi jak niska aktywność fizyczna, palenie tytoniu i niezdrowa dieta w ogólnym ujęciu. Dodatkowo, żywność zawierająca cholesterol jest zwykle bogata w nasycone tłuszcze i białko zwierzęce.

Podsumowanie

(nie wykluczaj jajek z diety!)

Ważne jest zaznaczenie, że autorzy badania nie uważają, że trzeba całkowicie wykluczyć jajka z diety. Victoria Taylor, dietetyk z British Heart Foundation (niezaangażowana w badania), powiedziała Science Media Center, że „tego typu badania mogą pokazywać tylko związek, a nie przyczynę i skutek. Istnieje potrzeba kolejnych analiz, aby zrozumieć przyczyny tego powiązania”.  Dietetyk zaleca również zwrócić uwagę przy konsumpcji jaj na sposób ich przygotowania.

Źródło:

1. Victor W. Zhong et al. Associations of Dietary Cholesterol or Egg Consumption With Incident Cardiovascular Disease and Mortality. JAMA, 2019
2. Science Daily, Higher egg and cholesterol consumption hikes heart disease and early death risk, dostęp: 15.03.2019, sciencedaily.com
3. CNN, Susan Scutti, Three or more eggs a week increase your risk of heart disease and early death, study says, dostęp: 15.03.2019, edition.cnn.com