Kawa z mlekiem. Dobry czy zły pomysł?

Niegdyś, zapytany, czy picie kawy z mlekiem ma sens, odpowiedziałbym, że nie. Tak szybkie stanowisko wiązało się zasłyszaną gdzieś informacją, jakoby mleko ograniczało/opóźniało/znosiło działanie kofeiny (wybierz dowolne). Nie miałem wtedy w zwyczaju wszystkiego konfrontować z doniesieniami naukowymi, więc uwierzyłem na słowo i ta informacja zakorzeniła się w mojej głowie – przyznaję, że nadal łapię się na powtarzaniu rzeczy „w ciemno”. Nadszedł jednak czas, aby ponownie przyjrzeć się temu zagadnieniu.

Mleko nie wpływa na działanie kofeiny

Mleko nie wpływa na działanie kofeiny – w zasadzie w tym miejscu można by zakończyć artykuł, gdyż brakuje badań, które mówiłyby inaczej lub które w ogóle o takim problemie by wspominały. Ale skądś musiała się wziąć ta, tak często powtarzana, informacja. Po drugie, mleko wcale nie jest bez znaczenia, gdy planujemy sięgnąć po kawę, więc warto przyjrzeć się tematowi bliżej. Zapraszam!

Kawa z mlekiem a kofeina

Zastanawiając się nad procesem przygotowania kawy oraz biorąc pod uwagę metabolizm kofeiny w naszym organizmie, można rozważyć pewne „sytuacje”, które usprawiedliwiałyby tak niesłusznie postawiony wyrok.

Po pierwsze, o ile w domu najczęściej zaparzamy kawę z tej samej ilości ziaren, o tyle w kawiarni poszczególne kawy różnią się recepturą i dodaje się, zależnie od rodzaju, jeden, dwa lub trzy „szoty” espresso – taki napój będzie więcej kofeiny. Z kolei kawa latte lub cappuccino będzie się składać zazwyczaj z jednej porcji espresso i mleka. Nie dziwi zatem fakt, że stężenie kofeiny w takim naparze będzie mniejsze, a efekt pobudzający może być słabszy.

W drugim przypadku weźmiemy pod uwagę sam proces picia kawy. Kofeina wchłania się w największej części w żołądku (90%), a proces ten rozpoczyna się już po 5-8 minutach od jej spożycia, aby osiągnąć szczyt w czasie około 40 minut [1][2]. Czysta kawa to prawie w większości woda, więc jej trawienie przebiega szybko. Jednak dodatek węglowodanów, białek lub tłuszczów wydłuża czas przebywania pokarmu w żołądku, a to może wpływać na wchłanialność.

Dodatek mleka do napoju może zatem wywoływać taki efekt, choć jest on niewielki [3]. Wydawać by się mogło, że dłuższa obecność kofeiny w żołądku zaowocuje jej większym przyswojeniem już na tym etapie. Pojawia się jednak aspekt odczuwania smaku – kawa z mlekiem jest łagodniejsza, więc nasze zmysły dostają coś, czego zupełnie z czarnym napojem nie kojarzą. W badaniu z roku 1997 uczeni podają, że za efekt pobudzający może być też odpowiedzialny receptor smaku gorzkiego (TAS2R), który jest mniej stymulowany w przypadku dodania mleka do kawy.

Zaobserwowali oni mniejszą stymulację ośrodkowego układu nerwowego na skutek spożycia białej kawy, choć, jak podają, nie było istotnych różnić w stężeniu kofeiny we krwi [4]. Wydaje się zatem, że nie ma żadnej interakcji pomiędzy kofeiną a mlekiem, a różnice w pobudzeniu organizmu mogą wynikać z wrażeń smakowych. Zdecydowanie jednak istnieje potrzeba badań na ten temat.

Czy mleko ma znaczenie?

Kwas cholorogenowy

O ile w przypadku kofeiny nie potwierdzono, że mleko nie wpływa na nią w żaden sposób, o tyle istnieje inny cenny składnik, gdzie dodatek mleka może wchodzić w interakcję. Mowa o kwasie chlorogenowym (CGA), polifenolu wysoce aktywnym, wykazującym działanie glikolityczne i uwrażliwiające na insulinę, oraz oczywiście przeciwutleniające i przeciwzapalne [5]. Kubek naparu o objętości około 200 ml może zawierać od 70 do 350 mg CGA [6].

W przeprowadzonych badaniach wykazano, że dodatek mleka do kawy może obniżać biodostępność  kwasu chlorogenowego i innych polifenoli poprzez ich wiązanie się z białkami mleka, zwłaszcza z beta-laktoglobuliną [7]. W innej publikacji z kolei (starszej) zmiany nie były istotne statystycznie w przypadku mleka, ale doszło do znaczącego zmniejszenia stężenia polifenoli we krwi na skutek dodatku cukru lub „zabielacza” do naparu [6].

Działanie przeciwzapalne

🔎 Sprawa wydaje się jednak jeszcze bardziej zagadkowa. Nowe badania [8, 9] wskazują, że kawa z mlekiem ma świetne działania przeciwzapalne. Naukowcy wskazują wręcz, że zawarte w takim napoju białka oraz przeciwutleniacze wzajemnie reagują, zwiększając działanie prozdrowotne. Całkiem możliwe, choć tego jeszcze nie analizowali badacze, że podobne działanie może mieć dodanie jogurtu do sałatki z warzyw, która też jest znakomitym źródłem antyoksydantów.

Podsumowanie

Nie ma jednoznacznych dowodów na ograniczanie działania kofeiny przez dodatek mleka, choć mogą mieć na to wpływ wrażenia zmysłowe. Jeśli zależy nam na intensywnym smaku i aromacie kawy, a dodatkowo chcemy w stu procentach wykorzystać potencjał drzemiących w niej składników aktywnych, warto sięgnąć po małą czarną. Niech nie przejmują się ci, którzy wolą „białą” wersję – zawarty w mleku wapń będzie równoważył jego straty spowodowane działaniem kawy. Zarówno zwolennicy intensywnych, jak i łagodnych doznań wyciągną z picia kawy swoje własne plusy.

Bibliografia:

1. Bojarowicz H. i wsp.: Kofeina. Cz. I. Powszechność stosowania kofeiny oraz jej działanie na organizm., Probl Hig Epidemiol2012
2. Nehlig A.: Are we dependent upon coffee and caffeine? A review on human and animal data., Neuroscienceand Biobehavioral Reviews 1999
3. Hillyard S. i wsp.: Does adding milk to tea delay gastric emptying? British Journal of Anaesthesia 2014
4. Quinlan P. i wsp.: Effects of hot tea, coffee and water ingestion on physiological responses and mood: the role of caffeine, water and beverage type. Psychopharmacology 1997
5. Parus A.: Przeciwutleniające i farmakologiczne właściwości kwasów fenolowych., Postępy Fitoterapii 2013
6. Renouf M. i wsp.: Nondairy Creamer, but Not Milk, Delays the Appearance of Coffee Phenolic Acid Equivalents in Human Plasma., Nutrient Physiology, Metabolism,and Nutrient-Nutrient Interactions 2009
7. Liu J. i wsp.: Interaction of Chlorogenic Acid with Milk Proteins Analyzed by Spectroscopic and Modeling Methods., Spectroscopy Letters 2015
8. Jingyuan Liu, Mahesha M. Poojary, Ling Zhu, Andrew R. Williams, Marianne N. Lund. Phenolic Acid–Amino Acid Adducts Exert Distinct Immunomodulatory Effects in Macrophages Compared to Parent Phenolic Acids. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 2023; DOI: 10.1021/acs.jafc.2c06658
9. Mahesha M. Poojary, Michael Hellwig, Thomas Henle, Marianne N. Lund. Covalent bonding between polyphenols and proteins: Synthesis of caffeic acid-cysteine and chlorogenic acid-cysteine adducts and their quantification in dairy beverages. Food Chemistry, 2023; 403: 134406 DOI: 10.1016/j.foodchem.2022.134406

• Data pierwotnej publikacji: 11.12.2018
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 5.02.2023