Regularne spożywanie posiłków jest jedną z podstawowych zasad zdrowego odżywiania. Wiedzą to już chyba wszyscy, ale nie wszyscy stosują – niektórym się nie chce, niektórzy „nie są w stanie zjeść śniadania”, nie mają czasu itd. Co w takiej sytuacji dzieje się w organizmie? Pierwsze co się nasuwa – spowolnienie metabolizmu. Czy aby na pewno? Okazuje się, że organizm nie przestawia się tak szybko na „tryb oszczędzania energii”. Mało tego! W pierwszych kilkunastu godzinach postu dochodzi nawet do przyspieszenia metabolizmu. Gdy post przedłuża się, nasila się katabolizm tkanki mięśniowej i dochodzi do zwolnienia metabolizmu (po około 2-3 dniach).
W kilku zdaniach co dzieje się w organizmie w czasie postu:
Po kilkunastogodzinnym poście:
– około 2/3 potrzeb energetycznych ustroju zaspokajanych jest przez kwasy tłuszczowe
– pozostała część potrzeb energetycznych pokrywana jest przez glukozę powstałą w procesie glikogenolizy (zapasy glikogenu) oraz glukoneogenezy (z źródeł niecukrowych – aminokwasy, glicerol, mleczan)
– glukoneogeneza wątrobowa w 40% zachodzi z udziałem glicerolu pochodzącego z triacylogliceroli
Post trwający 20-24 godziny:
– w dalszym ciągu około 2/3 potrzeb energetycznych pokrywanych jest przez kwasy tłuszczowe
– coraz więcej glukozy pochodzi z glukoneogenezy, a coraz mniej z glikogenolizy (wyczerpane zapasy glikogenu)
Gdy post trwa 2-3 doby:
– zapasy glikogenu wyczerpują się
– nasila się produkcja ciał ketonowych
Gdy nie dostarczamy energii i aminokwasów (= w poście), w organizmie dochodzi do autofagocytozy (autofagii) komórek, czyli programowanej śmierci komórek. Autofagocytoza jest mechanizmem adaptacyjnym powstającym w warunkach stresowych, do których należy post. Jest to proces pozwalający utrzymać homeostazę wewnątrzkomórkową i sprzyjający eliminacji uszkodzonych lub zbędnych organelli komórkowych oraz cytotoksycznych agregatów białkowych, dzięki czemu może mieć korzystny wpływ m.in. w zapobieganiu chorobom neurodegeneracyjnym. Zaburzenia procesu autofagocytozy przyczyniają się do rozwoju choroby Alzheimera, Parkinsona i Huntingtona, miopatii, nowotworów, chorób autoimmunologicznych i schorzeń wątroby. Autofagia chroni także organizm przed namnażaniem wirusów i bakterii. Autofagocytoza nie zachodzi gdy jesteśmy „przekarmieni”.
Podsumowując, krótkotrwały post nie jest szkodliwy dla naszego organizmu, nawet wręcz przeciwnie – może mieć pozytywny wpływ. Już Hipokrates mówił: „ Kto chce zachować siłę, zdrowie i młodość powinien częściej pościć niż brać lekarstwa”.
