Leczenie cukrzycy a poziom homocysteiny

Coraz częściej badacze podejmują się zagadnień dotyczących homocysteiny, a dokładniej jej wpływem na funkcjonowanie organizmu. Utrzymują oni, że wysokie stężenie homocysteiny ma działanie aterogenne, zwiększając tym samym ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia.  Należałoby się przyjrzeć czy istnieje grupa ludzi, która w szczególności należy do grupy ryzyka występowania tych chorób. Coraz to nowsze badania udowadniają, że hiperhomocysteinemia może zwiększać ryzyko występowania chorób układu sercowo-naczyniowego, zwłaszcza u chorych na cukrzycę typu 2 i jest ono większe, niż u osób z prawidłową gospodarką węglowodanową.

Homocysteina a metionina

Homocysteina jest to aminokwas siarkowy, który powstaje w organizmie człowieka. Substratem do jego powstania jest metionina ze spożywanego białka wraz z pokarmem. Metionina dostarczana do organizmu jest głównie z produktów mięsnych, jednak obecna jest także w nasionach roślin strączkowych, nasionach sezamu czy orzechach brazylijskich. Poprzez przemianę enzymatyczną metioniny – a dokładniej jej demetylację (odłączenie grupy metylowej od cząsteczki), powstaje aminokwas – homocysteina. Może ona ulegać dalszym przemianom do cysteiny lub z powrotem przekształcić się do metioniny.

Czynniki wpływające na przemianę homocysteiny

Niezmiernie ważnymi czynnikami biorącymi udział w przemianach homocysteiny są witamina B₆ i B₁₂ oraz kwas foliowy. Witamina B₆  warunkuje prawidłową przemianę homocysteiny do cystationiny a następnie do samej cysteiny, natomiast witamina B₁₂ oraz kwas foliowy pełnią funkcję koenzymów do prawidłowej remetylacji homocysteiny z powrotem do metioniny. Brak któregokolwiek ze składnika skutkuje zaburzeniem wyżej wymienionych przemian, co w konsekwencji doprowadza do nagromadzenia się homocysteiny w organizmie, która w nadmiarze wywołuje szkodliwe działanie.

Podwyższone stężenie homocysteiny

Z badań in vitro wynika, że homocysteina pobudza wytwarzanie wolnych rodników, które utleniają lipoproteiny niskiej gęstości (LDL), co zwiększa ich działanie aterogenne.  Dodatkowo nadmiar homocysteiny bezpośrednio wpływa na śródbłonek naczyń krwionośnych, hamując uwalniany przez niego tlenek azotu. Naukowcy potwierdzają dwukrotnie mniejsze rozszerzenia naczyń krwionośnych wywołane przekrwieniem w grupie osób z hiperhomocysteinemii.

Farmakoterapia cukrzycy

W 2017 roku opublikowano bardzo ciekawe badanie, które dotyczyło homocysteiny jako nieklasycznego czynnika ryzyka miażdżycy w odniesieniu do stosowanej farmakoterapii pacjentów z cukrzycą typu 2. W badaniu przeprowadzonym przez Borowską i wsp. wzięło udział łącznie 182 osób z cukrzycą typu 2 leczonych przez co najmniej pół roku, które podzielono na następujące grupy:

• 89 osób leczonych metforminą (500 – 2550 mg/dobę)
• 31 osób leczonych konwencjonalnie insuliną (35 – 60 jednostek/dobę)
• 31 osób leczonych insuliną (35 – 60 jednostek/dobę) w połączeniu z metforminą (500 – 2550 mg/dobę)
• 31 osób otrzymujących sulfonylomoczniki (tj. gliklazyd 30 mg/dobę)

Wyniki badań krwi oraz ich analiza wykazały, że u pacjentów leczonych samą insuliną zaobserwowano znacznie wyższy poziom homocysteiny w surowicy niż u pacjentów z pozostałych grup terapeutycznych. Według autorów, stosowanie przez badanych tylko konwencjonalnej insulinoterapii było niekorzystne pod względem jej wpływu na poziom homocysteiny. Należy jednak zwrócić szczególną uwagę, na inne czynniki mogące również wpływać na stężenie homocysteiny takie jak aktywność komórek β trzustki czy otyłość. Powinno się uważnie przeanalizować ostateczny wynik stężeń homocysteiny jako wypadkowy wynik kilku czynników, w tym również farmakoterapii.

Badanie stężenia homocysteiny jest rzadko wykonywane, przez to hiperhomocysteinemia jest rzadko rozpoznawana.

Nowoczesne schematy leczenia cukrzycy powinny być skuteczne zarówno w optymalizacji poziomów glukozy, jak i w zapobieganiu powikłań naczyniowych w wyniku modyfikacji czynników ryzyka miażdżycy, w tym podwyższonych poziomów homocysteiny.

Bibliografia:

Borowska M., Dworacka M., Winiarska H., Krzyżagórska E., Homocysteine as a non-classical risk factor for atherosclerosis in relation to pharmacotherapy of type 2 diabetes mellitus,  2017, ABP Biochimica Polonica, Vol. 64, No 4, 603–607

Kolcowa O., Orłowska-Kunikowska E., Bieniszewski l., Semetkowska-Jurkiewicz E., Narkiewicz K., Wyrzykowski B., Ocena stężenia homocysteiny i fibrynogenu u chorych na cukrzycę typu 2 w zależności od występowania spadku ciśnienia tętniczego i zwolnienia akcji serca podczas snu, 2003, nadciśnienie tętnicze, tom 7, nr 3

Bednarek-Tupikowska G., Tupikowski K., Homocysteina – niedoceniany czynnik ryzyka miażdżycy. Czy hormony płciowe wpływają na stężenie homocysteiny?, 2004, Postepy Hig Med Dosw.; 58: 381-389