Endometriozę bardzo trudno jest rozpoznać, więc zapewne jest to główną przyczyną tego, że zanim pacjentka dowie się o swojej chorobie, potrafi minąć nawet 12 lat.
Metody diagnostyczne endometriozy
Wyróżnić możemy trzy typy endometriozy :
- powierzchniowe zmiany otrzewnowe – zlokalizowane w miednicy i otrzewnej
- endometrioza zlokalizowana na jajnikach
- głęboko naciekająca (DIE), z charakterystycznymi czekoladowymi torbielami
Zaawansowanie choroby określa się w stopniach od I do IV. Endometrioza wiąże się z odczuwaniem bólu, ale nie jest on skorelowany ze stopniem jej zaawansowania. Już w początkowej fazie ból może być nie do zniesienia, a w IV nie być aż tak dotkliwy.
Jedyną pewną diagnozę, złoty standard, można postawić na podstawie badania laparoskopowego, najlepiej z pobraniem wycinka do badania histopatologicznego. Jest to metoda inwazyjna, co jest główną przeszkodą w szybkim podjęciu leczenia, zwłaszcza u kobiet młodych.
Leczenie endometriozy
Leczenie operacyjne endometriozy wiąże się również ze zmniejszoną rezerwą jajników i przedwczesną niewydolnością jajników. Z tego powodu leczenie operacyjne endometriozy jest kontrowersyjne u kobiet pragnących w przyszłości zostać matkami.
Niestety dotychczas nie znaleziono wystarczająco czułego i swoistego markera surowicy, który byłby w stanie potwierdzić endometriozę oraz później monitorować jej leczenie. Badanie markera CA-125 nie jest adekwatne, ponieważ wynik pozytywny ma jedynie 30 % pacjentek z endometriozą.
Ostatnie doniesienia sugerują, że obecność włókien nerwowych w endometrialnej warstwie funkcjonalnej może stanowić swoisty i czuły marker równoczesnej endometriozy otrzewnowej. Włókna te są unikalne dla kobiet z endometriozą.
Nie wykluczymy również choroby z absolutną pewnością dzięki tomografii komputerowej, rezonansowi magnetycznemu, kolonoskopii, cystoskopii, badaniu PET, czy USG. Obrazowanie USG nie jest wystarczające do wykrywania zrostów np. jajników czy macicy z jelitami lub powierzchownych implantów otrzewnowych.
Badania te mogą być jednak bardzo przydatne, szczególnie te wykonane przez doświadczonych specjalistów, ale należy podkreślić, że nie są doskonałe. Szczegółowy wywiad i badanie fizykalne są bardzo pomocne w diagnostyce. Doświadczony lekarz na ich podstawie jest w stanie zdiagnozować endometriozę w 80 %. Endometriozę podejrzewa się u kobiet cierpiących cyklicznie na bóle związane z miesiączką.
Niestety ani laparoskopowe wykrywanie ognisk endometriozy, ani jej usuwanie nie jest w pełni finansowane przez NFZ, a jedynie w niektórych przypadkach, jedynie do kwoty 2500 zł.
Zabieg w szpitalu może dotyczyć jedynie przypadków zmian w obrębie macicy i jajników, ale nie obejmuje już tych głęboko naciekających na otrzewnej czy jelitach. Takie leczenie wymaga już podejścia interdyscyplinarnego, z udziałem kilku specjalistów i nowoczesnych instrumentów. Takie możliwości dają obecnie tylko prywatne kliniki.
Lekami pierwszej pomocy w endometriozie są niesteroidowe leki przeciwzapalne NLPZ oraz leki hormonalne. Będą one przydatne jedynie w objawowym leczeniu bólu. Taka terapia nie jest najlepszym rozwiązaniem, ponieważ nie likwiduje źródła problemu, a jedynie efekty. Poza tym nie jest wskazana dla kobiet mających problemy z płodnością.
Usunięcie macicy czy jajników również nie zlikwiduje problemu, ponieważ choroba może pojawić się w innych miejscach.
Niewątpliwie endometrioza wymaga holistycznego podejścia do pacjenta.
Ważne jest nie tylko samo usunięcie ognisk, ale również odpowiednia, przeciwzapalna dieta, zarówno przed jak i po zabiegu, aż po zmianę stylu życia.
Bez tego można się spodziewać szybkiego powstania kolejnych ognisk endometriozy. Pacjent powinien robić wszystko, by nie dopuścić do nawrotu choroby.
Wykazano, że endometrioza związana jest z nieprawidłową pracą wątroby. To ona oczyszcza organizm z toksyn, bierze udział w regulacji hormonów płciowych.
Nie da się walczyć z chorobą nie biorąc tego pod uwagę.
Pacjentki wspierają się nie tylko dietą, ale również suplementacją, ziołolecznictwem, ćwiczeniami fizycznymi oraz psychoterapią.
Literatura :
- Invasive and non-invasive methods for the diagnosis of endometriosis, Albert L Hsu, Izabella Khachikyan and Pamela Stratton, 2010 r.
- Non-invasive methods of diagnosis of endometriosis. Brosens I, Puttemans P, Campo R, Gordts S, Brosens J., 2003 r.
- Combination of non-invasive and semi-invasive tests for diagnosis of minimal to mildendometriosis, Elgafor El Sharkwy IA, 2013 r.
- Is the detection of endometrial nerve fibers useful in the diagnosis of endometriosis, Leslie C, Ma T, McElhinney B, Leake R, Stewart CJ., 2013 r.
- Are endometrial nerve fibres unique to endometriosis? A prospective case-control study of endometrial biopsy as a diagnostic test for endometriosis in women with pelvic pain, Ellett L, Readman E, Newman M, McIlwaine K, Villegas R, Jagasia N, Maher P , 2015 r.
