W sercu ogrodów Pałacu Buckingham rośnie niezwykłe drzewo – morwa czarna, która przez wieki była świadkiem dworskich ceremonii. Posadził ją Jakub I w XVII wieku, marząc o rozkwicie angielskiego przemysłu jedwabniczego. Jednak jego ambitny plan zakończył się fiaskiem. Król popełnił bowiem drobny błąd – zamiast sprowadzić morwy białe, będące jedynym przysmakiem jedwabników, Jakub I omyłkowo ściągnął aż 10 tys. sadzonek morwy czarnej [1]. Ostatecznie morwa czarna zyskała miano królewskiego drzewa ozdobnego i stała się ulubionym owocem królowej Wiktorii.
W XIX wieku z jej owoców robiono wyjątkowo cenione wina i nalewki. Ze względu na głęboki, rubinowy kolor i intensywny aromat, morwa czarna była często używana do produkcji tzw. mulberry wine. Serwowano je jako domowy specjał na angielskich dworach i w wiejskich posiadłościach. Co ciekawe, tradycja ta wraca dziś w modzie na domowe fermentacje i cydry rzemieślnicze – zwłaszcza w krajach takich jak Wielka Brytania czy Nowa Zelandia.
Czym różni się morwa biała od morwy czarnej?
Morwa czarna mimo swoich cennych właściwości zdrowotnych, wciąż jest mało znana. Rynek zdominowała morwa biała (Morus alba), której zalety zdrowotne są szerzej promowane. Może to wynikać z faktu, że jest łatwiejsza w uprawie i lepiej znosi różne warunki klimatyczne [3]. Morwa czarna jest mniej odporna na niekorzystną pogodę. Preferuje cieplejszy klimat i jest bardziej wymagająca pod względem gleby [7]. Jej owoce są też delikatniejsze i dojrzewają nierównomiernie, co utrudnia ich dystrybucję na większą skalę [2].
W artykule znajdziesz najważniejsze informacje o morwie czarnej. Przybliżymy jej wartości odżywcze, korzyści zdrowotne oraz możliwości wykorzystania jej w pracy dietetyka. Dzięki wyjątkowemu składowi może być cennym dodatkiem do diety, zwłaszcza dla osób dbających o serca, zmagających się z nadwagą lub chorobami metabolicznymi.
Botaniczna charakterystyka czarnej morwy
Morwa czarna (Morus nigra) to roślina należąca do rodziny morwowatych (Moraceae), rodzaj morwa (Morus). Pochodzi z południowo-zachodniej Azji, dokładniej z Iranu [4], choć obecnie jest szeroko uprawiana w wielu krajach. Spokrewniona jest z wcześniej już wspomnianą morwą białą (Morus alba), która jest od niej wyższa i posiada jaśniejsze liście. Owoce morwy czarnej mają intensywny, słodko-kwaśny smak, natomiast owoce morwy białej są słodkie i delikatniejsze w smaku. Wbrew swojej nazwie mogą mieć ciemne zabarwienie, przez co zdarza się, że są mylone z morwą czarną.
W celach kulinarnych czy leczniczych wykorzystuje się różne części rośliny – owoce, liście i korę [5]. Z owoców morwy czarnej przyrządza się dżemy, soki, wina, desery. Napary i wywary z liści oraz korzenia mają właściwości hipoglikemiczne, przeczyszczające, moczopędne, wykrztuśne, bakteriobójcze i przeciwgrzybicze [6]. Morwa biała pomimo podobnych zastosowań jest uprawiona w dużym stopniu w celu hodowli jedwabników.
Wartość odżywcza i skład chemiczny
Zawartość mikro- i makroskładników
Owoce morwy czarnej charakteryzują się niską kalorycznością i dostarczają wielu wartościowych składników odżywczych oraz błonnika. Wśród witamin dominują witaminy C, E, K i witaminy z grupy B. Składniki odżywcze, których udział jest największy to żelazo, potas, magnez.
W 100 g owoców morwy czarnej znajdują się 43 kcal oraz 1,7 g błonnika. Wydaje się idealnym wyborem dla osób dbających o linię. Jest niskokaloryczna, a błonnik zawarty w owocach wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego oraz daje uczucie sytości.
Obecność związków bioaktywnych
Morwa czarna bogata jest w szereg związków bioaktywnych, które pozytywnie wpływają na zdrowie. Zawiera antocyjany (w tym cyjanidynę-3-glukozyd) o silnym działaniu przeciwutleniającym, wspierając układ krążenia. Dostarcza też flawonoidów, które wykazują działanie przeciwwirusowe i przeciwzapalne. Obecny w owocach kwas chlorogenowy może obniżać poziomu cukru we krwi i wspierać wątrobę. W owocach morwy czarnej znajduje się także przeciwutleniacz resweratrol oraz alkaloidy i związki fenolowe, które pomagają chronić organizm przed wolnymi rodnikami i wspierają ogólne zdrowie [10].
Indeks glikemiczny i ładunek glikemiczny owoców
Indeks glikemiczny morwy wynosi 25 [9], co klasyfikuje ją jako produkt o niskim IG. Ładunek glikemiczny plasuje się również na niskim poziomie – 3 [9]. Oznacza to, że spożycie owoców morwy czarnej ma niewielki wpływ na poziom cukru we krwi.
Wartości odżywcze morwy czarnej
| Składniki odżywcze | Zawartość w 100 g owocu |
| Energia | 43 kcal |
| Węglowodany | 9,80 g |
| Białko | 1,44 g |
| Tłuszcze | 0,39 g |
| Błonnik | 1,7 g |
| Kwas foliowy | 6 µg |
| Witamina B3 | 0,620 mg |
| Witamina B6 | 0,050 mg |
| Witamina B2 | 0,101 mg |
| Witamina A | 25 IU |
| Witamina C | 34,6 mg |
| Witamina E | 0,87 mg |
| Witamina K | 7,8 µg |
| Potas | 194 mg |
| Sód | 10 mg |
| Wapń | 39 mg |
| Miedź | 60 µg |
| Żelazo | 1,85 mg |
| Magnez | 18 mg |
| Selen | 0,6 µg |
| Cynk | 0,12 mg |
| β-karoten | 9 µg |
| α-karoten | 12 µg |
Źródło: Black mulberry (Morus nigra), T.R. Ahlawat, N.L. Patel, Roshni Agnihotri, C.R. Patel and Y.N. Tande, 2016
Właściwości prozdrowotne – przegląd badań
Działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne
Morwa czarna zawiera dużą ilość antocyjanów, które mają silne właściwości przeciwutleniające. Oprócz tego bogata jest w witaminy C, E, karotenoidy, związki fenolowe oraz miedź i cynk, które również wspierają ochronę przed stresem oksydacyjnym.
Badania wykazały, że niektóre substancje zawarte w liściach i nasionach morwy czarnej mogą pomóc w redukcji obrzęków i stanów zapalnych. Wykazano, że antocyjany, takie jak cyjanidyno-3-O-glukozyd, mogą zmniejszać produkcję substancji prozapalnych, które wywołują stan zapalny w organizmie [10].
Inne badania pokazują, że związki zawarte w korzeniach morwy czarnej zmniejszają uwalnianie substancji, które wywołują stan zapalny, a także obniżają poziom prozapalnych cytokin [10].
Potencjał hipoglikemiczny
W ciągu ostatnich kilku lat przeprowadzono szereg badań na temat wpływu Morus nigra na cukrzycę. Ekstrakty z liści i innych części rośliny mają wpływ na regulację poziomu glukozy i mogą być pomocne w leczeniu cukrzycy.
W jednym z badań ekstrakt z liści morwy czarnej w dawce 500 mg/kg pomógł myszom z cukrzycą, zmniejszając stres oksydacyjny. W innym badaniu zauważono, że podanie tego ekstraktu obniżyło poziom cukru we krwi i poprawiło wrażliwość na insulinę [10].
Niektóre związki zawarte w morwie, takie jak nigranol A i B, a także sanggenon, mogą obniżać poziomu cukru we krwi. Działają one poprzez hamowanie enzymu α-glukozydazy, który jest odpowiedzialny za trawienie cukrów w organizmie. Morwa czarna wspomaga także działanie insuliny, zmniejszając poziom substancji prozapalnych takich jak TNF-α i IL-6 [10].
Badania z 2021 roku potwierdziły działanie obniżające poziom cukru we krwi u szczurów z cukrzycą. Ekstrakty z tej rośliny chroniły też wątrobę i nerki przed uszkodzeniem, co może zapobiegać powikłaniom cukrzycy. Mechanizm ten może być związany z silnym hamowaniem enzymu α-glukozydazy, jednak potrzebne są dalsze badania w celu dokładniejszego zrozumienia tego procesu [12].
Kolejne badania pokazały, że ekstrakty z liści morwy zmniejszają stres oksydacyjny i poprawiają poziom insuliny. U szczurów chorych na cukrzycę obniżały aktywność enzymu MMP-2, poprawiały wyniki badań krwi i łagodziły objawy choroby [13]. Wszystko to wskazuje, że morwa czarna może być pomocna w zapobieganiu i leczeniu cukrzycy.
Wsparcie w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych
Choroby sercowo-naczyniowe są jedną z głównych przyczyn zgonów na świecie, a jednym z najważniejszych czynników ryzyka tych chorób jest hiperlipidemia, czyli podwyższony poziom tłuszczu we krwi, w tym tzw. „złego” cholesterolu LDL. Jednym z głównych procesów prowadzących do tych chorób jest miażdżyca, która zaczyna się, gdy utleniony LDL gromadzi się w ścianach naczyń krwionośnych, prowadząc do stanu zapalnego. Aby zapobiec rozwojowi miażdżycy, należy zmniejszyć produkcję cholesterolu w organizmie, ograniczyć jego spożycie w diecie i zwiększyć zdolności antyoksydacyjne organizmu.
Morwa czarna wykazuje silne działanie antyoksydacyjne, co może pomóc chronić przed utlenianiem LDL. Badania pokazują, że ekstrakty z liści Morus nigra mogą obniżać poziom cholesterolu i poprawiać zdrowie serca. Na przykład jedno z badań wykazało, że po podaniu szczurom ekstraktu z liści Morus nigra, poziom trójglicerydów, cholesterolu LDL i całkowitego cholesterolu zmniejszył się znacznie, a efekt ten utrzymywał się przez 21 dni [10].
Ponadto badania wykazują, że Morus nigra ma również działanie obniżające ciśnienie krwi. Zawarte w niej polifenole mogą działać rozkurczowo na naczynia krwionośne, co pomaga obniżyć ciśnienie. Dodatkowo morwa czarna może wpływać na mikrobiotę jelitową, co także zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych [10].
Badania na zwierzętach wykazały, że morwa czarna ma także działanie ochronne na serce, obniżając ciśnienie krwi i poprawiając profil lipidowy. Może to wspierać zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Warto także dodać, że morwa czarna ma właściwości przeciwdziałania uszkodzeniom DNA, co może pomóc w ochronie organizmu przed skutkami stresu oksydacyjnego.
Możliwe działanie hepatoprotekcyjne i neuroprotekcyjne
Morwa czarna wykazuje również działanie ochronne na wątrobę, zmniejszając poziom stanów zapalnych spowodowanych przez szkodliwe substancje, takie jak czterochlorek węgla. W badaniach na szczurach z sepsą wykazano, że spożycie morwy zwiększyło poziom przeciwzapalnej cytokiny IL-10 i zmniejszało stan zapalny w wątrobie [10].
Dzięki zawartości związków fenolowych i antocyjanów morwa czarna wykazuje silne działanie przeciwutleniające. Chroni organizm przed stresem oksydacyjnym, który może prowadzić do uszkodzeń narządów takich jak wątroba, serce, nerki czy mózg.
W jednym z badań wykazano, że ekstrakty z Morus nigra pomogły zapobiec utlenianiu białek w wątrobie szczurów, co może chronić przed uszkodzeniami wywołanymi przez substancje toksyczne, takie jak CCl4 (węgiel tetrachlorowy). Ekstrakt z Morus nigra zmniejszył także poziom szkodliwych enzymów w wątrobie, co wskazuje na poprawę jej funkcji [10].
Inne badania potwierdziły, że morwa czarna może chronić także przed toksynami, takimi jak diazinon czy paracetamol. Ekstrakty z rośliny pomagały normalizować poziom enzymów uszkadzających wątrobę i nerki, a także regulowały poziom cytokin zapalnych. To może być szczególnie ważne przy przeciążeniu organizmu żelazem, które również powoduje stany zapalne [10].
Morwa czarna może też wspierać układ nerwowy. Badania wykazały, że zmniejsza uszkodzenia mózgu spowodowane stresem oksydacyjnym [10]. Inne eksperymenty pokazały, że zawarty w morwie związek oddziałujący z beta-amyloidem może odgrywać istotną rolę w etiologii Alzheimera. Hamuje on neurotoksyczność oraz proces tworzenia włókien, co może pomóc w łagodzeniu objawów choroby [14].
Właściwości przeciwnowotworowe
Morwa czarna wykazuje obiecujące właściwości przeciwnowotworowe, dzięki obecności różnych korzystnych związków. W owocach morwy znajdują się wspomniane już substancje, takie jak flawonoidy i kwasy organiczne (np. kwas chlorogenowy), które mają działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i antyoksydacyjne. Korzenie morwy zawierają związki takie jak morusinol, a kora rośliny jest bogata w inne substancje, które mogą wspierać zdrowie.
Liście i miąższ morwy czarnej zawierają kwas betulinowy i kwercetyna. Pomagają one walce z nowotworami, zmniejszają skutki uboczne chemioterapii i działają przeciwzapalnie.
Morwa czarna działa na kilka sposobów: pomaga w eliminowaniu uszkodzonych komórek (apoptoza), zmniejsza oporność komórek nowotworowych na leczenie, hamuje ich wzrost, a przy tym nie jest toksyczna dla zdrowych komórek [15]. Dzięki tym właściwościom morwa czarna może być obiecującym środkiem w leczeniu nowotworów. Dalsze badania nad jej potencjałem mogą przynieść korzyści w leczeniu raka.
Zastosowanie w praktyce dietetycznej
Rekomendacje w dietoterapii cukrzycy typu 2 i insulinooporności
Morwa czarna, dzięki zawartości związków bioaktywnych, w tym kwasu chlorogenowego, wykazuje potencjał w regulacji poziomu cukru we krwi. Ekstrakty z liści morwy czarnej mogą poprawiać wrażliwość na insulinę, co jest kluczowe w leczeniu cukrzycy typu 2 oraz insulinooporności. Zawartość niskiego indeksu glikemicznego oraz niskiego ładunku glikemicznego sprawia, że owoce morwy czarnej są odpowiednim wyborem do diety diabetyków, pomagając w stabilizacji poziomu glukozy we krwi.
Możliwość wspierania terapii dyslipidemii i nadciśnienia
Morwa czarna, dzięki działaniu antyoksydacyjnemu, może wspierać terapię dyslipidemii i nadciśnienia. Zawarte w niej antocyjany oraz flawonoidy przyczyniają się do obniżenia poziomu cholesterolu LDL, oraz trójglicerydów. Morwa czarna wykazuje również działanie rozkurczowe na naczynia krwionośne, co może pomóc obniżyć ciśnienie krwi. Regularne spożycie owoców morwy lub ekstraktów z liści może poprawić profil lipidowy i wspierać zdrowie układu sercowo-naczyniowego, co może być korzystne w leczeniu nadciśnienia i zaburzeń lipidowych.
Zastosowanie w diecie osób starszych – działanie przeciwutleniające i wspomaganie funkcji poznawczych
Morwa czarna może być szczególnie korzystna w diecie osób starszych, dzięki swojemu silnemu działaniu przeciwutleniającemu. Zawarte w niej antocyjany, witamina C, E oraz inne przeciwutleniacze pomagają chronić organizm przed stresem oksydacyjnym, który przyczynia się do procesów starzenia. Ponadto morwa czarna wspiera funkcje poznawcze, co może być pomocne w prewencji chorób neurodegeneracyjnych, takich jak Alzheimer. Zawartość peptydu beta-amyloidu w morwie czarnej wykazuje potencjał w ochronie przed neurotoksycznością i wspomaganiu pracy mózgu, co ma znaczenie w starzeniu się organizmu.
Uwagi przy dietach redukcyjnych – niska kaloryczność, sytość
Morwa czarna, dzięki niskiej kaloryczności (43 kcal na 100 g) oraz wysokiej zawartości błonnika (1,7 g na 100 g), jest doskonałym wyborem w diecie redukcyjnej. Błonnik zawarty w morwie czarnej wspomaga trawienie oraz daje uczucie sytości, co może pomóc w kontrolowaniu apetytu podczas odchudzania. Dodatkowo niska kaloryczność morwy sprawia, że może być ona częstym składnikiem zdrowych przekąsek w diecie osób dbających o linię.
Forma suplementów – liście morwy w kapsułkach, herbatki, ekstrakty
Morwa czarna jest dostępna w różnych formach suplementów, co ułatwia jej wprowadzenie do diety. Liście morwy w kapsułkach, herbatki oraz ekstrakty to popularne formy, które pozwalają na łatwe i wygodne spożycie rośliny.
Potencjalne interakcje i przeciwwskazania
Morus nigra to roślina o wielu korzyściach zdrowotnych, ale jak każda substancja, wymaga ostrożności w stosowaniu, zwłaszcza w pewnych sytuacjach.
Ryzyko hipoglikemii przy stosowaniu równocześnie z lekami przeciwcukrzycowymi
Osoby stosujące leki przeciwcukrzycowy powinny zachować szczególną ostrożność podczas spożywania morwy czarnej, gdyż może ona wpływać na poziom cukru we krwi. U niektórych może dojść do obniżenia poziomu glukozy, co prowadzi do ryzyka hipoglikemii. W przypadku stosowania leków obniżających poziom cukru we krwi zaleca się regularne monitorowanie poziomu glukozy oraz konsultację z lekarzem w celu dostosowania leczenia.
Ostrożność w przypadku osób z alergią na pyłki drzew
Kolejną sytuacją wymagającą szczególnej ostrożności podczas stosowania morwy czarnej są alergie pokarmowe oraz alergie na pyłki drzew. Chociaż alergie na morwę są rzadkie, możliwe jest wystąpienie reakcji krzyżowych u osób wrażliwych, szczególnie na pyłki brzozy czy oliwek. Objawy alergii mogą obejmować astmę, katar alergiczny, zapalenie spojówek, pokrzywkę kontaktową a w skrajnych przypadkach nawet anafilaksję [11]. W związku z tym osoby uczulone na pyłki wymienionych roślin powinny zachować szczególną ostrożność podczas stosowania morwy. Należy również zwrócić uwagę na sposób przetworzenia morwy, ponieważ niektóre alergeny mogą być termostabilne, a inne tracić swoją aktywność po podgrzaniu [11]. W razie jakichkolwiek objawów alergicznych należy natychmiast zaprzestać stosowania tej rośliny i skonsultować się z lekarzem.
Brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w ciąży i laktacji
Nie ma wystarczających badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania Morus nigra w czasie ciąży i laktacji. W związku z tym zaleca się ostrożność i unikanie stosowania tej rośliny w tych okresach. Potencjalne działanie rośliny na organizm matki i dziecka nie jest w pełni poznane, dlatego lepiej zachować ostrożność, by uniknąć ryzyka.
Możliwości wykorzystania w dietetyce praktycznej i edukacji pacjentów
Morwa czarna to roślina o szerokim potencjale zdrowotnym, która może być z powodzeniem wykorzystana w dietetyce praktycznej oraz edukacji pacjentów.
Przykładowe sposoby wprowadzenia do jadłospisu
Jednym ze sposobów jej wprowadzenia do jadłospisu są różnorodne formy przetworów, takie jak koktajle, dżemy, czy suszone owoce, które zachowują większość składników odżywczych. Z kolei przetwory-dżemy czy syropy, mogą stanowić smaczny dodatek do śniadań, jogurtów czy deserów. Suszone owoce morwy, dostępne przez cały rok, to wygodna forma, którą można dodawać do musli, sałatek czy jako zdrową przekąskę.
Potencjał w lokalnych programach promujących żywność funkcjonalną
Morwa czarna, dzięki swoim właściwościom zdrowotnym, ma duży potencjał w lokalnych programach promujących żywność funkcjonalną. Wspierając zdrowie serca, układ odpornościowy i regulując poziom cukru we krwi, może stać się cennym składnikiem diety osób dbających o zdrowie. Włączenie morwy do lokalnych inicjatyw zdrowotnych może pomóc w popularyzacji jej prozdrowotnych korzyści oraz przyczynić się do szerzenia wiedzy na temat zdrowego stylu życia. Warto zauważyć, że morwa czarna idealnie wpisuje się w obecne trendy zdrowego żywienia i profilaktyki, stanowiąc doskonały materiał do edukacji konsumentów na temat naturalnych produktów funkcjonalnych.
Edukacja pacjenta: na co zwrócić uwagę przy zakupie
W edukacji pacjentów kluczowe jest zwrócenie uwagi na jakość produktów. Należy wybierać owoce pochodzące z wiarygodnych źródeł, aby uniknąć produktów o nieznanym pochodzeniu, które mogą zawierać szkodliwe substancje. Przy zakupie suszu warto upewnić się, że nie zawiera on sztucznych dodatków, konserwantów czy barwników. Ponadto pacjenci powinni być świadomi różnic w korzyściach zdrowotnych między świeżymi owocami a ich przetworami, ponieważ proces przetwarzania może wpływać na zawartość składników odżywczych. Wskazane jest, aby wybierać produkty organiczne i lokalne, które zapewniają wyższą jakość. Świeże i suszone owoce morwy oferują więcej składników odżywczych niż produkty wysoko przetworzone, dlatego warto zwracać uwagę na metody przetwarzania, by zachować jak najwięcej wartości zdrowotnych.
Podsumowanie
Morwa czarna (Morus nigra) jest rośliną o wyjątkowych właściwościach zdrowotnych, jednak wciąż mniej popularną w porównaniu do jej białej kuzynki. Dzięki wysokiej zawartości witamin, minerałów oraz związków bioaktywnych, jest cennym dodatkiem do diety, szczególnie dla osób dbających o zdrowie serca, metabolizm czy profil lipidowy. Choć jej uprawa jest bardziej wymagająca, jej potencjał zdrowotny sprawia, że powinna zyskać większe uznanie.
Rekomendacje dla dietetyków
Morwa czarna ma wiele zastosowań w diecie leczniczej i przynosi liczne korzyści zdrowotne. Dzięki niskiemu indeksowi glikemicznemu (IG) i obecności związków poprawiających wrażliwość na insulinę, wspiera leczenie cukrzycy typu 2 i insulinooporności. Działa przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie, co pomaga obniżyć poziomu „złego” cholesterolu LDL i trójglicerydów, a tym samym wspiera profilaktykę chorób serca, w tym miażdżycy. Zawartość flawonoidów i antocyjanów sprawia, że morwa czarna ma działanie przeciwnowotworowe i neuroprotekcyjne, co może być pomocne w terapii chorób neurodegeneracyjnych, takich jak Alzheimer. Dzięki niskiej kaloryczności i wysokiej zawartości błonnika morwa czarna sprawdza się również w dietach odchudzających – pomaga kontrolować apetyt i wspiera trawienie.
Bibliografia:
- https://www.moruslondinium.org/research/timeline
- Datiles, M. J., & Acevedo-Rodríguez, P. (2015). Morus nigra (black mulberry). CABI Compendium, CABI Compendium
- https://www.vdberk.com/trees/morus-alba
- T.R. Ahlawat, Patel, N. L., Agnihotri, R., Patel, C. R., & Tandel, Y. N. (2016b, January 1). Black mulberry (Morus nigra).
- https://www.herbs2000.com/pl/ziola/morwa-czarna.htm
- Mohiuddin, E., Khan Usmanghani, Akram, M., Asif, H. M., & M Uzair. (2011). Morus nigra -L. A. Journal of Medicinal Plants Research, 5(20), 5197–5199.
- Walas, Ł. (2023, April 7). Tajemnice okryte jedwabiem. Korniczanin.
- T.R. Ahlawat, Patel, N. L., Agnihotri, R., Patel, C. R., & Tandel, Y. N. (2016b, January 1). Black mulberry (Morus nigra).
- Mazmanyan, V., & Harutyunyan, A. (2020, December 3). Mulberries Nutrition, Glycemic Index, and Calories. Food Struct.
- Mustafa Özgür, Aslı Uçar, & Serkan Yılmaz. (2025). The multifaceted benefits of Morus nigra L.: a pharmacological powerhouse. Phytochemistry Reviews.
- Papia, F., Incorvaia, C., Genovese, L., Gangemi, S., & Minciullo, P. L. (2020). Allergic reactions to genus Morus plants: a review. Clinical and Molecular Allergy, 18(1).
- Hago, S., Mahrous, E. A., Moawad, M., Abdel-Wahab, S., & Abdel-Sattar, E. (2019). Evaluation of antidiabetic activity of Morus nigra L. and Bauhinia variegata L. leaves as Egyptian remedies used for the treatment of diabetes. Natural Product Research, 35(5), 829–835.
- Araujo, C. M., Lúcio, K. de P., Silva, M. E., Isoldi, M. C., de Souza, G. H. B., Brandão, G. C., Schulz, R., & Costa, D. C. (2015). Morus nigra leaf extract improves glycemic response and redox profile in the liver of diabetic rats. Food & Function, 6(11), 3490–3499.
- Naeem, M., & Rani, S. (2020). Medicinal Potentials and Health Benefits of Black Mulberry. Eurasian Journal of Food Science and Technology, 4(1), 1–5.
- Ferraz, A. P. C. R., Figueiredo, P. de O., & Yoshida, N. C. (2024). Black Mulberry (Morus nigra L.): A Review of Attributes as an Anticancer Agent to Encourage Pharmaceutical Development. Advances in Pharmacological and Pharmaceutical Sciences, 2024, 3784092.
