Piperyna. Jaki ma wpływ na zdrowie i jakie właściwości wykazuje?

Czarny pieprz (łac. Piper nigrum) należy do grona najbardziej rozpowszechnionych przypraw. Pierwsze wzmianki na jego temat pochodzą sprzed trzech tysięcy lat i odnajdujemy je w indyjskim sanskrycie. Już w starożytności zauważono, że pieprz dodawany do potraw ułatwia ich trawienie i wpływa korzystnie na zdrowie. Stosowano go do leczenia m.in. malarii, cholery, bólów stawowych i gangreny [2]. Naukowcom udało się wyodrębnić substancję odpowiedzialną za tę właściwość pieprzu – jest nią piperyna.

Potwierdzone właściwości piperyny

Piperyna to alkaloid, który występuje w korzeniu i owocach pieprzu czarnego oraz pieprzu długiego, nadając im charakterystyczny, ostry smak. Po raz pierwszy wyizolował ją w 1819 roku duński chemik i fizyk Hans Christian Ørsted [4].

Od tamtego czasu piperyna wciąż jest obiektem wielu badań. Przypisuje się jej wszechstronne działanie. Część właściwości piperyny potwierdzono już w badaniach na ludziach, pozostałe zaś obserwuje się w doświadczeniach prowadzonych na gryzoniach, a także in vitro. Piperyna niewątpliwie wzmaga wydzielanie soku żołądkowego przez pobudzanie zakończeń nerwowych przewodu pokarmowego i stymuluje wydzielanie enzymów trzustkowych, dzięki czemu pozytywnie wpływa na przebieg procesów trawiennych [5].

Do dobrze udokumentowanych właściwości tego alkaloidu należy też zwiększanie biodostępności niektórych pierwiastków, witamin i innych związków, np. beta-karotenu, żelaza, selenu, koenzymu Q10 [1] [3]. Zaobserwowano również wpływ piperyny na zwiększanie procesu termogenezy. Dokładniej rzecz ujmując, substancja ta powoduje wzrost poziomu cAMP (przekaźnika wewnątrzkomórkowego), a jego wysoki poziom pobudza termogenezę, lipolizę i anabolizm, a osłabia katabolizm (prawdopodobnie przez hamowanie działania kwasu nikotynowego i acetylocholiny) [3].

Perspektywy

W literaturze pojawia się wiele doniesień na temat nowych badań nad działaniem piperyny. Jest ona substancją niezwykle obiecującą, szczególnie jeśli chodzi o leczenie osób zmagających się m.in. z chorobami nowotworowymi, depresją czy bielactwem nabytym. Badania na gryzoniach oraz in vitro wykazały jej skuteczność: przeciwbólową, przeciwgorączkową, przeciwgrzybiczą, przeciwbiegunkową, antyoksydacyjną, przeciwnowotworową, przeciwdepresyjną, hepatoprotekcyjną, przeciwastmatyczną, hipotensyjną, pobudzającą proces pigmentacji w skórze [5]. Czy w podobny sposób piperyna oddziałuje też na procesy w ludzkim organizmie, jeszcze nie wiadomo i wymaga to dalszych dociekań.

Preparaty z piperyną

Piperyna wchodzi w skład wielu suplementów diety. Na rynku obecne są preparaty zawierające samą piperynę bądź w połączeniu z innymi substancjami. Dodaje się ją przede wszystkim do preparatów, które mają za zadanie przyspieszyć spalanie tkanki tłuszczowej i redukcję masy ciała, jak i do suplementów przedtreningowych, aminokwasowych i witaminowo-mineralnych, jako substancję przyczyniającą się do polepszenia biodostępności tych składników.

Do najpopularniejszych marek, które produkują tego rodzaju suplementy, należą m.in.: Aliness, MyVita, Kenayag, OstroVit, Trec, HI TEC Nutrition, Allnutrition, Olimp. Preparaty z piperyną dostępne są w postaci kapsułek i tabletek. Ich dawkowanie uzależnione jest od rodzaju suplementu i każdorazowo należy przestrzegać zaleceń znajdujących się na ulotce do niego dołączonej. Brak jednoznacznych danych odnośnie dawki piperyny, która miałaby zapewnić pożądane efekty, takie jak przede wszystkim utrata masy ciała.

Dawkowanie

Uchwała GIS z 4 lutego 2022 roku wskazała na maksymalną dawkę dzienną piperyny dla osób dorosłych na poziomie 2mg [7]. Ta rekomendacja zespołu do spraw suplementów diety opiera się na analizach przeprowadzonych przez europejskich i światowych badaczy i przyjmuje zasadę ostrożności (przyp. redakcji)

Działanie niepożądane

Wspomniana uchwała z 2022 roku [7] wskazuje również, by suplementy z piperyną były opatrzone przeciwwskazaniem „nie stosować u dzieci, kobiet w ciąży i laktacji” (przyp. redakcji)

U pozostałych osób piperyna to substancja bezpieczna dla zdrowia i jeśli jest stosowana w odpowiednich dawkach, nie wykazuje negatywnego wpływu na organizm. Z racji swoich właściwości pobudzających przewód pokarmowy, piperyna w zbyt dużych ilościach działa drażniąco na jego błony śluzowe i powodować może uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej, a także nadkwaśność. Z tej racji nie zaleca się suplementacji osobom cierpiącym na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy. Liczne badania nie potwierdziły genotoksyczności piperyny [6].

Opinie internetowe vs wyniki badań

W sieci krąży wiele opinii ma temat niezwykłych wręcz właściwości piperyny – ma być ona cudownym środkiem na odchudzanie, redukcje cellulitu i nawet najbardziej uporczywej tkanki tłuszczowej. Jak jest w rzeczywistości? Póki co badania w tym zakresie prowadzono jedynie in vitro oraz na gryzoniach. Zaobserwowano wpływ piperyny na zahamowanie odkładania się tkanki tłuszczowej i blokowanie namnażania się adipocytów. Do tej pory brak badań naukowych na ludziach, które potwierdzałyby taki efekt jej działania w organizmie człowieka. Jedynym skutecznym sposobem na osiągnięcie pożądanej masy ciała wciąż pozostaje połączenie racjonalnej diety z aktywnością fizyczną.

Biorąc pod uwagę dotychczasowe odkrycia, jasno widać, że piperyna posiada duży potencjał, zarówno jeśli chodzi o wspomaganie utraty tkanki tłuszczowej, jak i leczenie bądź wspomaganie leczenia wielu chorób. Z pewnością warto docenić piperynę jako substancję wspomagającą trawienie oraz zwiększającą przyswajanie szeregu ważnych dla organizmu składników, co jest szczególnie istotne w przypadku osób, które zmagają się z ich niedoborami.

(ostatnia aktualizacja 24.02.2022)

Bibliografia:

1. Badmaev V., Majeed M., Prakash L., Piperine derived from black pepper increases the plasma levels of coenzyme Q10 following oral supplementation, “The Journal of Nutritional Biochemistry” 11 (2000), p. 109-113.
2. Epstein W. W., Isolation of piperine from black pepper, “Journal of Chemical Education” 70 (1993), p. 598-599.
3. Lipiak D., Bioperyna (Piperyna) naturalny związek zwiększający dostępność biologiczną suplementów diety, „Świat Przemysłu Farmaceutycznego” 2 (2009), s. 42-45.
4. Ørsted H. C., Über des Pipridin, ein neues Pflanzenalkaloid, “Journal für Chemie Physik” 29 (1) (1820), S. 80-82.
5. Singh V. K., Singh P., Mishra A., Patel A., Yadav K, Piperine: Delightful surprise to the biological world, made by plant “Pepper” and a great bioavailability enhancer for our drugs and supplements, “World Journal of Pharmaceutical Research” Volume 3, Issue 6 (2014), p. 2084-2098.
6. Srinivasan K., Black pepper and its pungent principle – piperine: a review of diverse physiological effects, “Critical Reviews in Food Science and Nutrition” 47 (2017), p. 735-748.
7. Uchwała nr 1, 2022 Zespołu do Spraw Suplementów Diety, https://www.gov.pl/attachment/71f08eaa-a607-4d19-b0d2-11b335a5ef57