Równowaga kompozycji – a tym samym funkcji – mikroorganizmów zamieszkujących ciało każdego człowieka jest gwarantem jego zdrowia i dobrostanu. Największa liczba różnych gatunków bakterii występuje w przewodzie pokarmowym jednak troska o mikrobiotę jelitową procentuje nie tylko sprawnym działaniem układu trawiennego, ale i w innych odległych od jelita tkankach i narządach. W artykule znajdziesz wskazówki jak dbać o prawidłowy skład mikroflory jelitowej i jakich korzyści możesz oczekiwać po włączeniu do swojej diety szczepów bakterii probiotycznych.
Mikrobiota jelitowa czyli narząd bakteryjny
Jelito każdego człowieka reprezentuje bogaty ekosystem, w którym dominują bakterie, ale również grzyby i wirusy. Ten zespół mikroorganizmów określany jest mianem mikrobioty jelitowej. Liczba gatunków bakterii jelitowych wynosi blisko tysiąca, a składają się na nią bakterie pożyteczne dla naszego zdrowia jak i potencjalnie chorobotwórcze. Utrzymanie prawidłowych stosunków liczbowych pomiędzy nimi gwarantuje równowagę mikrobiologiczną, a tym samym zdrowie organizmu gospodarza. Dzięki bakteriom jelitowym rozkładane są niestrawione składniki pokarmowe, a produkty tych przemian odżywiają komórki jelita. Wybrane rodzaje bakterii jelitowych produkują też witaminy, głównie K oraz z grupy B, oraz zwiększają przyswajalność składników mineralnych, które spożywasz wraz z dietą lub w postaci suplementów. Produkują też śluz i białka przeciwbakteryjne dzięki czemu chronią Twój organizm przed inwazją patogenów, a wytwarzając określone enzymy uczestniczą w regulacji stężenia cholesterolu i kwasów tłuszczowych. Zespół mikroorganizmów jelitowych nieustannie trenuje też Twój układ odpornościowy co jest niezbędne dla wytworzenia tolerancji wobec bakterii pożytecznych, ale też spożywanej żywności. Tak szerokie spektrum aktywności sprawia, że właściwa kompozycja mikroflory jelitowej wpływa regulująco nie tylko na pracę Twoich jelit, ale i ogólny stan zdrowia.
Jak dbać o mikroflorę jelitową?
Aby pomóc utrzymać właściwy skład bakterii jelitowych należy zadbać o prawidłowe żywienie. Spożywanie produktów wysoko przetworzonych, bogatych w cukry proste i tłuszcze nasycone nie służy rozwojowi pożytecznych bakterii jelitowych. Zbilansowana dieta, z zabezpieczoną podażą błonnika (zwłaszcza rozpuszczalnego) pomaga utrzymywać właściwy skład i funkcje mikrobioty jelitowej. Na kompozycję zespołu mikroorganizmów jelitowych możesz wpłynąć stosując również probiotyki. Probiotyki to żywe komórki bakteryjne, które podane w odpowiedniej ilości wykazują korzystny wpływ na zdrowie. Idea probiotykoterapii zakłada, że stosując suplementację żywymi szczepami bakterii probiotycznych przywrócisz równowagę mikroekologiczną w swoim jelicie. Jak to możliwe? Komórki bakteryjne obecne w probiotyku, namnażają się w jelicie w trakcie jego podawania, co równolegle zmniejsza liczbę tych potencjalnie chorobotwórczych. Taka interwencja niejednokrotnie ułatwi Ci zmianę nawyków dietetycznych. W ten stworzysz optymalne warunki do regeneracji własnej, unikatowej dla każdego człowieka niczym odcisk palca mikroflory jelitowej. Co istotne, produkty fermentowane czyli kiszonki, jogurty, mleko acidofilne, ale także bardziej orientalne potrawy jak kimchi czy herbata kombucha powstają z udziałem bakterii, ale probiotykami NIE SĄ. Udokumentowane działanie probiotyczne odnosi się bowiem zawsze tylko i wyłącznie do jednego testowanego szczepu (Lactobacillus plantarum 299v), a nie gatunku (Lactobacillus plantarum) czy rodzaju bakterii (Lactobacillus).
Probiotyki w diecie kobiety
Zespół jelita drażliwego
Jak wykazały badania to właśnie wśród kobiet stwierdza się częstsze występowanie zespołu jelita drażliwego ( ang. Irritable bowel syndrome, IBS) [1,2]. W licznych pracach naukowych udowodniono, że probiotyki mogą być stosowane zarówno jako środek profilaktyczny oraz wspomagający leczenie IBS. Pacjentki z zaparciową formą IBS po kilku dniach przyjmowania probiotyków ze szczepem Lactobacillus plantarum 299v deklarowały zmniejszenie dyskomfortu i bólów w nadbrzuszu [3]. Udowodniono, że preparaty probiotyczne zawierające różne szczepy Lactobacillus plantarum jak i Bifidobacterium lactis korzystnie wpłynęły na perystaltykę jelit, liczbę wypróżnień i konsystencję stolca u pacjentek z zaparciową formą IBS [4].
Infekcje dróg rodnych
Kobiety są często narażone na infekcje dróg rodnych oraz moczowych ze względu na budowę anatomiczną, sprzyjającą kolonizacji bakteriami patogennymi, bytującymi w końcowym odcinku przewodu pokarmowego. Przy obniżonej odporności, niewłaściwej higienie, stosowaniu zbyt agresywnych środków myjących, irygacyjnych czy preparatów plemnikobójczych dochodzi do zmiany w kompozycji zamieszkujących te strefy mikroorganizmów [5]. Zmniejszenie liczby bakterii fermentacji mlekowej sprawia, że pH pochwy zmienia się na bardziej zasadowe – idealne do rozwoju flory powodującej świąd upławy, podrażnienie, nieprzyjemny zapach, co powoduje dyskomfort i konieczność podjęcia leczenia farmakologicznego. Stosując probiotyki, przywrócisz pH środowiska pochwy i zmniejszysz intensywność tych nieprzyjemnych objawów. Bakterie probiotyczne bowiem w ogromnej części produkują kwas mlekowy, który będzie podnosić stężenie jonów wodorowych w pochwie [6]. Pamiętaj, że na polskim rynku istnieją już preparaty probiotyczne przeznaczone dla kobiet z możliwością stosowania dopochwowego – jak Sanprobi Femi+.
Probiotyki i płodność kobiet
Wszystkie infekcje dróg rodnych i moczowych z jednej strony obniżają płodność, a z drugiej mogą być jedną z przyczyn porodu przedwczesnego. Dbałość o prawidłową mikroflorę pochwy jest zatem ważnym zadaniem pomagającym przygotować kobietę do spełniania najważniejszej roli w życiu – byciu mamą. Co istotne, już w życiu płodowym dochodzi do zasiedlania przewodu pokarmowego dziecka bakteriami, dlatego właściwa dieta oraz probiotykoterapia w ciąży zapewnia najlepszy start nowonarodzonemu dziecku. Co ważne, badania wykazały, że zdrowa mikrobiota u ciężarnej obniża ryzyko rozwoju alergii, ale i zaburzeń rozwojowych u jej dziecka, a u niej samej prawdopodobieństwo cukrzycy ciążowej [7].
Biegunka
Wybrane szczepy bakterii probiotycznych przyjmowane w formie suplementów diety mogą być pomocne zwłaszcza podczas wyjazdów do krajów, w których ryzyko rozwoju biegunki podróżnych jest wysokie. Pożyteczne bakterie probiotyczne blokują bowiem dostęp patogenów do nabłonka jelita czym zapobiegają rozwojowi nieprzyjemnych objawów. Również u dzieci – u których przebieg biegunki infekcyjnej bywa wyjątkowo ciężki i może doprowadzić do odwodnienia – stosowanie doskonałych jakościowo probiotyków pomaga skrócić czas choroby [8, 9].
Choroby skóry
Bakterie probiotyczne korzystnie wpływają nie tylko na pracę układu pokarmowego i płciowego, ale również kondycję skóry [10].Choć badania dotyczące stosowania probiotyków w terapii trądziku młodzieńczego i różowatego znajdują się jeszcze w zalążku, pierwsze obserwacje są obiecujące. Jak podają badania wybrane szczepy probiotyczne podane miejscowo ograniczają rozwój drobnoustrojów powodujących powstanie zmian trądzikowych, poprawiają stopień nawodnienia skóry i zwiększają produkcję przeciwbakteryjnych substancji w skórze (np. ceramidu) Z kolei preparaty przyjmowane doustnie pomogą usprawnić prace układu odpornościowego, zaangażowanego w rozwój zmian skórnych [11]. W przypadku atopowego zapalenia skóry istnieją już naukowe dowody że przywrócenie równowagi bakteryjnej realizowane poprzez probiotykoterapię powoduje produkcję związków o antyalergicznych właściwościach (np. kwas propionowy) [12].
Podsumowanie – probiotyki w diecie kobiety
Właściwy skład mikrobioty jelitowej jest gwarantem zdrowia nie tylko układu pokarmowego. Zamieszkujące jelito bakterie pomagają chronić też układ rozrodczy i mogą poprawić kondycję skóry. Aby przywrócić stan równowagi mikrobiologicznej w jelicie należy przede wszystkim zmodyfikować nawyki żywieniowe w połączeniu z celowaną suplementacją preparatów probiotycznych.
Literatura
- Meleine M, Matricon J. Gender-related differences in irritable bowel syndrome: potential mechanisms of sex hormones. World J Gastroenterol. 2014;20:6725-6743.
- Mulak A, Tache Y. Sex difference in irritable bowel syndrome: do gonadal hormones play a role? Gastoenterol Pol. 2010;17:89-97.
- Niedzielin K, Kordecki H, Birkenfeld B. A controlled, double-blind, randomized study on the efficacy of Lactobacillus plantarum 299V in patients with irritable bowel syndrome. Eur J Gastroenterol Hepatol. 2001;13(10):1143-7.
- Dimidi E, Christodoulides S, Fragkos KC, Scott SM, Whelan K. The effect of probiotics on functional constipation in adults: a systematic review and meta-anlysis of randomized controlled trials. Am J Clin Nutr. 2014;100(4):1075-84.
- Reid G, Bruce AW, Fraser N, Heinemann C, Owen J, Henning B. Oral probiotics can resolve urogenital infections. FEMS Immunol Med Microbiol. 2001;30(1):49-52.
- Kim JM, Park YJ. Probiotics in the Prevention and Treatment of Postmenopausal Vaginal Infections: Review Article.J Menopausal Med. 2017 Dec;23(3):139-145
- Jarde A, Lewis-Mikhael AM, Moayyedi P, Stearns JC, Collins SM, Beyene J, McDonald SD. Pregnancy outcomes in women taking probiotics or prebiotics: a systematic review and meta-analysis. BMC Pregnancy Childbirth. 2018;18(1):14.
- Bogner J. Probiotics – is there evidence for use against antibiotic induced diarrhea, CDAD and travellers diarrhea? MMW Fortschr Med. 2017;159(4):49-52.
- Mokomane M, Kasvosve I, de Melo E, Pernica JM, Goldfarb DM. The global problem of childhood diarrhoeal diseases: emerging strategies in prevention and management. Ther Adv Infect Dis. 2018;5(1):29-43.
- Notay M, Foolad N, Vaughn AR, Sivamani R. Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics for the Treatment and Prevention of Adult Dermatological Diseases. Am J Clin Dermatol. 2017;18(6):721-732
- Kober MM, Bowe WP. The effect of probiotics on immune regulation, acne, and photoaging. Int J Womens Dermatol. 2015;1(2):85-89.
- Song H, Yoo Y, Hwang J, Na YC, Kim HS. Faecalibacterium prausnitzii subspecies-level dysbiosis in the human gut microbiome underlying atopic dermatitis. J Allergy
