Obecne statystyki są zatrważające. WHO oszacowało, iż w 2018 roku na chorobę nowotworową zachoruje blisko 18 milionów ludzi, a prawie 10 milionów z nich umrze. Widoczne jest też duże zróżnicowanie jakościowe oraz geograficzne w przypadku zapadalności i zachorowalności na te choroby. Najczęściej diagnozowane nowotwory u obu płci to rak płuc, piersi i jelita grubego.
Stawiajmy więc na profilaktykę pierwotną, kontrolujmy czynniki ryzyka i stosujmy odpowiednią dietę.
Czym jest chemoprewencja?
Chemoprewencja to zapobieganie chorobom nowotworowym poprzez działanie substancji najczęściej pochodzenia naturalnego. Ten dział nauki jest intensywnie badany, by jak najlepiej służył medycynie.
Rośliny kapustowate
Badania wykazują, iż stosowanie warzyw kapustnych 5 razy w ciągu tygodnia, zmniejsza aż dwukrotnie ryzyko zachorowania na raka pęcherza. Podobnie w przypadku raka piersi – zjedzenie 1 lub 2 porcji takich roślin, przyczynia się do obniżenia ryzyka wystąpienie tej choroby o 40%.
Odpowiedzialne są za to
- polifenole
- glukozynolany
- indole
- brassinin
Soja
Działanie przeciwnowotorowe soi możemy przypisać obecności izoflawonów, zwłaszcza geinisteiny. Blokuje ona aktywność enzymów stymulujących wzrost komórek nowotworowych oraz hamuje niekontrolowane rozprzestrzenianie się guza. Dodatkowo obecny fitoestrogen, hamuje proces angiogenezy, nie dopuszczając do unaczyniania się guza. Znaczący wpływ obserwowany jest w przypadku nowotworu piersi i prostaty (dwukrotnie mniejsze ryzyko przy spożyciu 55g dziennie)
Ważne! Sos sojowy oraz olej sojowy nie są dobrymi źródłami izoflanów, ponieważ są to produkty poddane długiej obróbce np. fermentacji, w wyniku której związki te zostały dezaktywowane i zniszczone.
Gruszki
Owoce te, są bogate w kwas elagowy, minerał boronu oraz błonnik. Substancje te wykazują działania synergistyczne, dzięki czemu zapobiegają i zmniejszają rozwój włókniaków i nowotworów niezłośliwych.
Arbuzy
Obfitują w likopen i glutation. Związki te, mają silne działanie detoksykacyjne, antyoksydacyjne oraz antynowotworowe.
Borówka amerykańska
Wśród owoców i warzyw, to właśnie one wykazują najsilniejsze działanie antyutleniające. Główną rolę odgrywa tu nie tylko kwercetyna, ale kwas elagowy, który powoduje apoptozę komórek nowotworowych w szyjce macicy, przełyku, skórze i piersi.
Granat
Badania wykazały, iż owoc ten jest szczególnie skuteczny w przypadku walki z rakiem prostaty. Ekstrakt z granatu zapobiega tworzeniu się nowych ognisk nowotworu, a także powoduje apoptozę istniejących już komórek.
Pomidory
Są bogate w likopen – silny przeciwutleniacz, należący do grupy karotenoidów. Odpowiednio duże i częste spożycie warzyw, bogatych w likopen może powodować spadek ryzyka zachorowania na nowotwory piersi, okrężnicy i odbytnicy. Odpowiada on także za redukcję antygenu, odpowiadającego za raka prostaty.
Brokuły i ich kiełki
Bogate w sulforafan, który zapobiega tworzeniu adduktów z DNA i tym samym transformacjom materiału genetycznego. Stymuluje także organizm do zwalczania komórek nowotworowych.
Burak
Charakteryzują go właściwości krwiotwórcze w organizmie, dlatego ważne jest, by w trakcie leczenia białaczki lub po chemioterapii, jak najczęściej włączać go do diety. Zawiera antocyjany oraz rubid, kobalt i cez. Buraki regulują motorykę przewodu pokarmowego, zapobiegają procesom gnilnym i zmniejszają ryzyko wystąpienia zaparć.
Czekolada
Wstępne badania wykazują, iż miazga kakaowa, a szczególnie proantocyjanidyny w niej zawarte opóźniają wystąpienia raka płuc u szczurów laboratoryjnych. Dodatkowo gorzka czekolada dostarcza również polifenoli, o znanym już działaniu przeciutleniającym.
Przyprawy
Przyprawy – kurkuma, imbir, chilli, kolendra, goździki i cynamon.
Poważny dylemat! Winogrono czy wino?
Owoce zawierają spore ilości kwercetyny oraz resweratrol. Ważne jest, by spożywać je, ze skórką, ponieważ właśnie tam jest główne miejsce akumulacji tych związków.
Wino, bogate w resweratrol i polifenole, już od lat jest uznawane jako nieodłączny element chemoprewencji. Polifenole „zmiatają” wolne rodniki, które wykazują silne działanie toksyczne w stosunku do materiału genetycznego. Resweratrol natomiast hamuje wszystkie 3 etapy kancerogenezy – inicjację, promocję i progresję. Dodatkowo zawarty w winie, jest znacznie łatwiej przyswajalny przez organizm, niż ten pochodzący ze skórek winogron. Jego działanie, wpływa głównie na nowotwory sutka, okrężnicy, prostaty oraz przełyku.
Co dalej dzieje się z resweratrolem w przewodzie pokarmowym?
Ulega on przemianie do piceatanolu. Badania wykazały, iż związek ten wykazuje, jeszcze większą niż resweratrol, skuteczność i efektywność działania w hamowaniu kancerogenezy. Najcenniejszy jest w przypadku zwalczania białaczki oraz czerniaka.
Bibliografia
- Profilaktyka pierwotna przez zdrową dietę – Wielkopolskie Centrum Onkologii
- Prozdrowotne właściwości resweratrolu – A.Kopeć
- Czy dieta może nas chronić przed rakiem? – E.Kusber
